Daghregister. Deel 3. 1659-1662

[p. 1]

Jannuary anno 1659

Adij, primo dito, Nieuwjaersdagh, goedt weer met betrocken lucht ende stilte tot⁺ 's avondts dat 't luchjen Z.Z.West bloes ende 't Schape-jachjen ten eynde voorsz. daermede na Robben-eylant vertrocq.

De voorsz. Hottentoos van de Cochoquas uyt den oversten Oedasoa's leger waeren des voormiddags met Eva, de tolcquinne, mede onder 't sermoen geweest, ende te verstaen gegeven sijnde wat daer geleert wierde, hadden daerinne, na 't scheen, goedt behagen genomen ende voornamentlijcq in 't goede tractament dat men haer liet aendoen.

Op dato is een seer schoon parckjen Compagnie's landt, gelegen tegenover Compagnie's boogart, daer 't eerste coren achter den Taeffelberg tot preuve op gewonnen ende sedert bij den vrij borger Steven Jansz met toelatinghe voor niet besayt is geweest, groodt omtrent 2 morgen, bij opveylinge aen de meest biedende voor 3 jaeren verhuyrt à 90 guldens in 't jaer, mits <hij>noch eenich nieu, ongeboudt, woest landt, besijden aen 'tselve tot tegen de crompte van de revier Liesbeecq over^1. Harman Remanjenne's wooninge, ongemeeten leggende^(a), daerbij sal hebben ende deselve 3 jaeren voor niet schoon maeken ende mogen bebouwen, omme alsdan weder te verhuyren als jegenwoordich geschiet is.

2 dito, weer ende windt als voren, doch begondt tegen den middag wat stijff te wayen van den Z.Z.Oosten.

3 dito, 's morgens deselve Z.Z.Oostewinden noch aenhoudende, sijn de voorz. Hottentoos van Oedasoa, lusstigh onthaelt wesende, met goedt genoegen weder vertrocquen, blijvende Eva hier aen 't fort om vorder te leeren leesen^2. ende bidden, etc., en is den Commandeur weder uytgeweest om na gewoonte 't oogh over der vrije luyden doen op den landtbou, etc., te laeten gaen, gelijcq veeltijts doet ende nodich is, opdat deselve in gheen negligentie comen te vervallen, ende ten welcken insichte sijn volcq ende Compagnie's boeren^3. daerinne lustich laet voortgaen^4. om de andere da<e>rmede op te wecquen.

's Avondts thuyscomende, bevond een Engels schip bij de rheede g'arriveert dat, vermits de harde Z.Z.Oostewinden, niet heel binnen hadt cunnen comen, maer⁺ quam echter haer boot aen landt met den coopman Ritchardt Fouly^(b), relaterende, dat dit schip, groot 100 lasten, was genaempt Barbadis Marchant^5. ende den capitein Charl Whyls^(c) met 45 coppen, daer onder 8 swarten, commende laest van Maesulipatnam^(d) geseylt den 9/19 September, gecargeert na hun segghen met salpeter ende
^(e)

+ 204

1. teenoor.

(a) Vgl. kaart van vryburgerneersetting. Böeseken: Geskiedenis-Atlas vir Suid-Afrika, p. 52.

2. Deel van die besondere opvoeding wat Eva ontvang het, moontlik van Maria van Riebeeck.

3. Compagnie's boeren - landarbeiders in diens van die Kompanjie? Met sijn volcq sal bedoel wees Van R. se eie arbeiders en met de andere die Vryburgers.

4. voorgaen? - op sy plaas Bosheuvel, as voorbeeld vir die vrylandbouers?

+ 204v

(b) Richard Foley. Die naam Foley (of Follio) was in die diens van die Engelse Oos-Indiese Kompanjie geen onbekende nie. Vgl. Court Minutes etc. of the East India Company, 1655-1659 (Clarendon Press, Oxford), pp. 260, 316, 321 en 326.

5. Barbado's Merchant.

(c) Charles Wylde, en sy skip die Barbadoes Merchant. Ibid., 1660-1663, pp. 219, 243, 277, 280 en 291. Ook Foster: The English Factories in India, 1655-1660, p. 396.

(d) Masulipatam, op die ooskus - die Coromandelkus - van Indië.

(e) D.w.s. Ou Styl 9 September; Nuwe Styl 19 September. Sien in hierdie verband Daghregister, II, Geskiedkundige Aantekeninge, September 1656 (m).

[p. 2]

custdoecken^1.), nadat te voren in Persia waren geweest daer 't, alsmede tot Masalipatnam, op hun afschijdt met Compagnie's saecken wel stondt ende aldaer van diverse quartieren waren aengecomen 5 scheepen, daeronder Erasmus ende Vogelsang van Persia met veele Portugeesen, die 14 dagen voor hun vertrecq na Batavia waeren vertrocken, legghende daer noch, behalven 2 andere scheepen, 't jacht Naerden, daer gecomen met over de 500 Pordugeesen daeronder wel 200 papen^2. op dat jacht alleen, ende waervan 't jonge volcq na Batavia gesonden ende d' oude daer maer aen landt gesedt wierden, gecomen wesende van Neginapatnam^(f) dat bij d' onse soude verovert sijn, ende Goa^(g) oocq so benouwt door beleg van d'onse, dat hetselve mede licht^3. stondt haest in Compagnie's handen te vervallen, doch wat eygentlijcq van de waerheyt sij, sal cunnen ervaren worden, alsoo hieronder wat scaeteringe^4. van dese vrinden mochte loopen.

4 dito. 's Morgens de harde Z.Z.Oostewindt ende 't luchjen van de Noortwestelijcker handt met heel moy weer opgecoomen wesende, is verhaelde Engels schip ter rechter rheede gecomen.

Ende 't Schape-jachjen, van 't Robben-eylandt, dat ten eersten weder met brandthaudt om te vuyren ende eenige resterende sparren tot het schapestal op dito eylandt affgelaeden ende gedespescheert is.

Sondagh, den 5en dito, fray weer met Noord-Weste, betrocqen luchjen.

6, item, met een weinich stofregen, ende quam 's namiddags <'t> Schape-jachtjen weder vandt Robben-eylandt met onderstaende briefken geschreven, luydende als t' weten:

‘Aen Commandeur,

E. Heer, het getal van de schapen is nu vierhondert en 78. Sondt^5. dat UE. hier⁺ gewe<e>st is, ben daer geen jongen geweest. Het getal van de conijnen is vijftigh; de gansen, soo hem^6. laet ansien, sal wel gaen, want sij de groente alhier eeten. UE. schrijft van Herry te laeten houdt dragen na den bergh, maer ick kan hem met goetheyt daer niet toe crijgen. De dassen beginnen oocq de^7. vermeenichvuldigen alsoo ick er nu 12 à 13 gesien heb. De timmerluyden sijn all wacker doende. Versoecq aen UE. om een weynich lack, want ick niet en heb.

Blijve UE. dienstverplichte dienaer,

ende was geteyckent:

Rijck Overhagen.’

1. Vgl. kustlinnen o.d. 13/6/1656. Bedoel sal wees doeke afkomstig van die kus van Koromandel, waar Masoelipatnam geleë is.

2. Katolieke geestelikes.

(f) Negapatam, ten suide van Masulipatam, op die ooskus van Indië.

(g) Goa, op die weskus van Indië, was die hoofkwartier van die Porutgese in die Ooste.

3. wellig, maklik.

4. In die teks staan scalteringe wat Brill, vermoedelik tereg, verander in scaeteringe. Hy sê in 'n voetnoot: ‘schetteren, by Kiliaen: garrire:’

5. Seldsame byvorm van sint, sinds. WNT XIV, 1369, haal die vorm songt aan uit Bredero, sunt uit Beets: Camera Obscura.

+ 205

6. Lees: 't hem, teenswoordige Ndl. 't zich.

7. de i.p.v. te.

[p. 3]

Soo was oocq desen avondt geretourneert van 't Dassen-eylandt een van de vrije luyden vaertuygen, de Pequyn, met 6 halve amen traen, sijnde 't ander noch in de Saldanha-bay op de herder- ende ander vischvangst, als oocq om soudt, uyt seeckere pannen aldaer gevonden.

7den dito, goedt weer als voren.

Volle maen, den 8en dito, idem, fray weer.

9en dito, is het Schape-jachjen weder afgevaerdicht na't Robbeneylandt met navolgende briefcken geschreven aen Rijck Overhagen, luydende als te weten:

‘Hier neffens senden wij Ul. 5 stux Hollandtse eenden, meenende dat se daer mede beter als hier voor't wilt gediert sullen bewaert wesen; cunt se met de gansen voeden ende laeten waernemen^1.. So wort Ul. oocq wat pecq voor 't schuytjen gesonden. Item noch een lading sparren, daeronder de 20 sware sparren door den timmerman laest gevordert tot spanten. Ende alsoo Kees en Heijn hier heel sieq legghen, soo laet Frederick met dese boot wedrom hier comen in plaetse van Anthony, die wij oversenden om met Neuteboom^(h) de stal voorts op te maecken, dat wij meenen hij wel claeren sal, mits dat hem Fredericq van alles ter deegen onde<r>recht^2. doet. Lacq hebben wij niet, maer in de plaets ouweltjes^3., hier ingeslooten, om briefckens mede toe te maecken.⁺

In 't fort de Goede Hope,

adi 9en Jannuary 1659.

Hiermede, etc.

Jan van Riebeeck

Roelof de Man.’

't Heeft op den middagh tot wat in de voornacht hardt van den Z.Z.Oosten gewaeyt.

10 dito, weer ende windt als gister. Is 't Schape-jachjen 's morgens ten 8 uyren ten eynde voorsz. na 't Robben-eylandt vertrocquen met een Z.Z.Oost-luchjen, dat glijck boven, na gewoonte van dees tijt 's jaers, 's namiddags redelijck stijff deurcoulden ende ordinaris tot midnachts aenhaudt.

11 dito, 's morgens warm sonneschijn-weer ende <'t> luchjen N. westelijk uyter see, is 't Schape-jachjen wedrom hier geretourneert.

Sondags, den 12 dito, 's morgens doncker, betoogen lucht ende weynich reegen.

13 ende 14 dito, idem.

15en dito, de wint aen <de> over zijde Z.Z.Oost, is daermede 't vrijmans vaertuygh, de Peguyn, na 't Dassen-eylandt vertrocken.

16en dito, noch al conndinueerende^4. stijve Z.Z.Oostewinden, waermede des voormiddags 't Engels schip de Barbadis Marchant naer Engelandt vertrocq, beneffens een

1. oppas.

(h) Die persone van wie hier sprake is, is die volgende: Cornelis Cornelisz., baas-timmerman (Kees); Heyn Symonsz., timmerman (Heyn); Frederick Jansz., timmerman (Frederick); Anthony de Munten, timmerman (Anthony); en Dirck Cornelisz. Neuteboom (leerjonge). Sien Monsterrollen, 1659, in V.C. 39: Monsterrollen, Vrije Lieden etc. K.A.

2. onderrig.

3. ‘ouwels zijn dunne schijfjes van gebakken meel, die vroeger, toen men nog geen gegomde enveloppen bezigde, veel gebruikt werden voor het verzegelen van brieven en ook dienden voor het inwikkelen van slecht smakende medicijnen.’ (Winkler Prins).

+ 205v

4. Sic; d vir t.

[p. 4]

advysbriefcken aen d' E. Heeren 17en voor de Camers Amsterdam ende Zeelandt, g'addresseert onder couverte van Sr. Lucas Luce, Compagnie's correspondent in Londen⁽ⁱ⁾.

17en dito, 's morgens stil, heet weer, is den Commandeur uyt wesen besichtigen het doen van des Compagnie's ende vrije luyden boulieden, die altemalen fray besich vondt met ploegen, dorsen, wannen, etc., ende van welcke oocq dagelijcks al coren begindt in te comen.

18en dito, warm weer ende <'t> luchjen gelijck gister op den middach Z.Z. oostelijck, is daermede <'t> Schape-jachjen weder medt parthije latten ende stocken voor 't schapestal na 't Robben-eylandt gesonden, neffens wat parceleynsaedt^1. om⁺ 'tselve over al mede te besayen.

Sondagh, den 19en dito, warm weer ende <'t> luchjen variabel.

20en dito, warm weer, de wint N.West, is 't Schape-jachjen daermede weder van 't Robben-eylandt geretourneert met tijding, datter noch eenige houdtwercken tot de stal manqueeren ende seedert de laetste reyse 8 conijnen waren aengeteelt, doch gheen schapen, conform onderstaende briefcken, geschreven:

‘Aen den Commandeur, etc.:

E. Heer, den 18en dito is door UE. ordre het Schape-jachjen hier aengecomen ende verstaen dat de wanden van de stal in plaets van plancken nu met stocken sal gemaeckt worden, mar sal dan aen de Westzijde wel dienen gevlochten ende met kley dichtgemaeckt de^2. sijn, vermits de reegen daer meest vandaen compt. Daer^3. compt oock noch eenich houdt te cordt, hetwelcke baes Kees^(j) UE. nu wel sal raporteeren. De laest gesonden timmerman compt oock weder op^4., vermits hij hier 6 daegen sieck gewest^5. is. De last^6. gesonden eenden beginnen al te leggen, hebbe oock weeder 8 jonge conijnen, maer noch geen lammeren. De saden, nu gecomen, sijn al op de bequaemste plaets gesaydt. Soo Ul. geliefte, saude hier nodich noch een slaef of slafin van doen^7. hebben om houdt na den vuyrbergh te draghenn ende de doornen uyt de^2. roeyen, ende als de stal sal gemaeckt wesen om stroying voor de schapen te haelen.

UE. dienstverplichten dienaer,

Rijck Overhagen.’

Heden is een groot ongelucq ende schade gecomen aen Compagnie's schapen, vermits deselve in 't drijven van d'eene plaets na d'ander tuschen weegen een seer diepe, nauwe cloof hebben ontmoed ende de voorste door d'achderste aengedrongen wordende tot 61 stux toe over hol over bol^8. daerinn gevallen ende doot geraeckt

(i) Vir hierdie ‘advijsbriefcken’ - wat 'n kort verslag van toestande aan die Kaap bevat het - sien C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 841-847. K.A.

1. Die vorm parceleyn weer onder die 27ste hierna.

+ 206

2. de vir te.

3. Die vol vorm soos in Afr. In Ndl. gewoonlik er of der.

(j) Cornelis Cornelisz., bass-timmerman. Sien noot (h) onder hierdie maand.

4. d.w.s. gaan terug.

5. Sic.

6. Sic, vir lae<t>st.

7. van doen = nodig.

2. de vir te.

8. over hol over bol, letterlik Afr. gat-oor-kop.

[p. 5]

sijn, van de beste jonge oyen daer over de 40 jonge uytgehaelt wierden ende de ouden met der haest noch geslacht ende ingesauten om noch te oorboren, hebbende, na 't schijndt, den hoeders achter an weesende^1., vermits de engte des voorsz. greps,⁺ schijnende effen grondt ende een effen wegh te sijn, sulcks niet heeft cunnen beteren noch voorcomen als doen het te laet was, ende in 't beschutten mede in den gantsen trop, tuschen 6 à 700 in 't getal, bijna in de clooff op de gevallen schapen staende te keeren een persoon dootgebleeven souden hebben, als wesende daer oocq al tot over de middel in beklempt, sulx niet anders schijnt als een seer ongluckigh, onnosel toeval te sijn sonder schuldt van ymandt, daer echter nader enqueste^2. na gedaen wordt.

Aen dese 61 schapen ende hare dooden jongen^3. is meer schaede als aen 500 stucx die men van de Hottentoos kombt te ruylen, vermits altemalen schone, uytgeleesen, jonge, aengefocte oyen van Herry sijn, en die men ruylt altijt wat schorten ende den^4. eersten moeten verorboort ende gegeten worden, of sterven meestal uyt, dat geen 10 ten 100 bequaem om an te houden in 't leeven blijven ende groote oorsaeck is dat er soo weynich anteelt tot dito noch ingevallen is.

21, moy weer met N.Weste-coelte.

Nieuwe maen, den 22 ende 23en dito, idem. Den Commandeur, siende dat het met de vrije vissers ende soudtgaerders niet al te naerstigh anging, dagelijx uytgeweest om overal deselve wat tot hun deboir aen te manen, etc., ende nademael eenige bevonden sijn wat traeg ende niet anders schorten als luychheyt^5., etc., waeromme sij haer uyt Compagnie's dienst in vrijdom hadden begeven, is wat siffting van sulcke doodeeters gemaeckt, ende andere op hun versoecq, hare premmentien^6. beter meriterende, in de plaetse gestelt, door hoedaniche toesicht de landtbouwers hun oocq al te neerstiger aenstelden ende hare saecken vervorderden.

Ingevolge van 'twelcke dan Pieter Cornelis van Langesondt^(k), vrij wiltschudt, ende⁺ eenen Carel Broers, vrij knecht van Leenert Cornelissen van Zeevenhuysen, houdtsager, 2 seer naerstige ende arrebijtsame luyden, welcke hier veele jaere in Compagnie's dienst ende staende haer vrijdom volkomen preuve van debvoir ende trouwicheyt hebben gegeven^(l), de visserij ende de preminentien daertoe sijn overgegeven in plaetse van Pieter Jacobsen van Bodegraven, gewesen maet van den versteecken Marten Vlockert^(m), die al sijn nette ende gereetschap verwaerloosden ende d'E. Compagnie in alles contramaneerden^7., als aen de Engelsen tegen will van den Commandeur varende ende volck aen boort brengende, mitsgaeders die haer sochten te versteken aen die^8. revier, ophoudende tot dieselve gelegentheyt sagen om 's nachts de revier uyt na boort te varen; dies die, met sijn maet, een grooten luyart wesende, weder in Compagnie's dienst sijn aengenommen om haer eerst tot wat meerder

1. In die teks: weesen ende.

+ 206v

2. ondersoek.

3. lammers.

4. Vir ten.

5. In Afr. ook gewoonlik uitgespreek luigeid, Ndl. luiïgheid naas luiheid.

6. Vir preëminentien, privilegies.

(k) Langesund, seehawe in die suidooste van Noorweë.

+ 207

(l) Van Riebeeck en sy Raad het blykbaar vergeet dat Carel Broers, saam met twee andere, sowat agtien maande tevore beboet was weens nalatigheid in verband met hulle versorging van die Kompanjie se vee. Sien Daghregister, 4 Julie 1657.

(m) Vgl. Daghregister, 9, 10 en 13 November, en 23 Desember 1658, artikel 17.

7. Vir contramineerde, teengewerk het.

8. Hierdie die i.p.v. de kan aan Duitse invloed te danke wees.

[p. 6]

naersticheyt te gewennen ende tuschenwijllen hare gemaeckte schulden te laeten indienen, etc.

Ende dewijlen oock gesien sij, dat de vrije Saldanhavaerders met niet meer als onder hun driën besich stelden^1. in de soudtpannen, is voorsz. 2 niewe vissers mede toegestaen aen deselve te mogen werken om emmers soudt genoech op hopen te crijgen, dat men hier anders alle jaren t' cordt compt ende met uytlopen van Februari niet meer te crijgen is, in voegen deese corte tijt met ijver moet waergenomen worden.

Verleeden nacht was den vrij borger Hendrick Boom weder een slaef ontloopen, item oock eenige daegen geleeden een van Vrelandts Compagnie ende 2 van Leendert Cornelisz, vrij houdtzager, sulx de luyden daeraen seer ten achteren^2. worden geset.

⁺ 24en dito, 's morgens heet sonneschijn-weer, is 't Schape-jachjen weder afgesonden met sparren tot de stal ende brandthoudt tot ballast voor de vuyrbaecken op <'t> eylandt met navolgendt briefken geschreven aen Rijck Overhagen, luydende als te weeten:

‘In plaets van noch een Nederlander, wort U bij deesen de versochte slavin gesonden, die seer wercksam is om 't houdt beneffens^3. den daer sijnde slaef tot^4. haer man te cloven ende na den vuyrbergh de dragen, op welcq vuyren Ul. voortaen, alsser schepen comen, wel letten moet na d'ordre vor^5. deesen gesonden, ende meenen wij dat het nu aldaer well sult cunnen stellen om oocq de schapen wel te reynigen van de doornen ende schurft, item oock het doorncruyt^6. ter tegen uyt de roeyen, vermits het veel schade aen de voeten van de schapen doet. 'T is seer goet, dat ons telckens laet weeten hoeveel schapen ende conijnen datter anteelen, 'twelcke noyt moet vergeeten, item oock van de dassen, gansen, eenden, hoenders, etc. Baes Cornelis⁽ⁿ⁾ compt nu oock weer om de stal op te rechten ende Neuteboom van de rest voorss. onderwijs^7. te doen, sullende tot bescherminghe van den reegen voor de schapen de stal aen de Westsijden de eynden met plancken, hier na te senden, dichtgemaeckt, doch de Oost sijde gevlochten worden, warmede^8. deselve dan seer wel sullen besorgt weesen.

In 't fort de Goede Hope,

adij 24 Jannuary 1659.

Hiermede, etc.

(was geteyckent:)

Jan van Riebeecq.’

25en dito, warm weer ende 't luchjen N. westlijcq, is 't Schape-jachjen van 't eylandt geretourneert ende deesen selfden avondt met plancken tot de stal ende brandthoudt voor de vuyrbacken weder derrewarts afgestuyrt.

1. Blykbaar het hier 'n woord of woorde uitgeval.

2. ten achteren, agteruit.

+ 207v

3. saam met.

4. Bepaling van gesteldheid. Vgl. tot man te neem.

5. Sic.

6. So iets as dubbeltjiedorings?

(n) Cornelis Cornelisz., baas-timmerman. Sien weer noot (h) onder hierdie maand.

7. Die onderrigting waarvan te vore sprake was.

8. Sic.

[p. 7]

Sondagh, den 26en dito, 's morgens doncker, mistig weer en de windt W., beginnende 208 tegen den avondt weynich te regenen.

27 dito, weer ende windt als voren, is 't vrijmans vartuygh, de Pegueyn, van 't Dassen-eylandt geretourneert met niet anders als pertije versche eyeren om onder den borger^1., etc., te vercoopen, blijvende haer ander vaertuygh, 't Zeeleeutjen, na de Saldanha-bay gevaren, al wat lang achter, sonder te weten wat sulcx beduyt.

De verckens die deese vrije Salda<nha>vaerders op 't Dassen-eylandt hebben, schijnen na hun segghen daer seer wel te tieren van de groene parceleyn ende eyeren daer se deselve mede spijsigen; is haer derhalven eenige saeden^2. mede gegeven om daer oock te sayen.

28en dito, weer ende windt N. westelijcq met betrocken lucht als vooren. Den Commandeur uytwesende, was van de vrije landtbouwers te verstaen gecomen Goringhaiquas, alias Capmans, ende Gourachouquas, ofte Tabacqdieven, al weder besich waren geweest ende van Brinqmanss geselschap hadden genomen een melcqkoe ende een kalff, mitsgaders van Compagnie's ploegossen 2 stucx ende dat dierhalven oock al de Hottentoos, welcke sommige in haer huysen tot wat dienstbarheyt hadden gehadt, waren weggeloopen, sulx dat men nergens een eenige van deselve coste verneemen, als eenelijck den tolcq Doman, tegen wie, om consideratien, hiervan noch stil gesweegen wierdt.

29en dito, weer ende windt als voren. Is den Commandeur weder uytgegaen na eenige nieuwe soudtpannen, bevonden te leggen na veel omsoecken tegen 't Lupartsgeberchte, stijff 4 mijlen gaens van hier, in de mondt van de reviere bij onse landtrijsers, om 't veele Hollandts riet daerin wassende, genaempt den Hollants Rietbeecq^3., die nu vooraen in de mondt droogh is ende in de regentijdt in de groote saudtpannen boven 't vrack van Harlem aen de staert van 't Luparts-geberchte een⁺ sterken uytloop heeft, ende soo voorts over de pannen van boven in de Soute-reviere, welcke bij de redout Duynhoop in zee loopt, ende soo voorts over dito pannen van boven in de Soute-reviere^4., welcke men met platbodem-vaertuygen van 't fort af tot an de voorsz. groote soutpannen wel cunnen comen, aparent in de regentijt over dito pannen, nu droog, in de mondt van de voorsz. Hollandts Rietbeecq, ende deselve dan wel voorts heel tot in 't landt sal cunnen opvaren, altoos 't sout uyt die pannen gehaelt mogen worden, dat seer schoon valt, beeter als noch oyt ergens gevonden is, vermits in een uytlopende revier groyt^5., 's winters versch ende soomers droogh ende soudt wesende, die gheen ruyghte oft croos, glijck de stilstaende pannen hier ende daer in 't landt doen, ende daerdoor na die ruygte 't soudt wadt ruyckende bevonden wordt, doch sal wegen 't opvaren ende de vordere streckinghe der voorsz. reviere in de regentijt nader ondersoeck worden gedaen, sijnde nu in de caert maer

1. Sic.

2. In die teks staan sooden.

3. Dieprivier, wat later in Soutrivier oorgaan. Vgl. Bylae I in Deel II, blz. 458.

+ 208v

4. Herhaling deur kopiïs.

5. deur verdamping gevorm word.

[p. 8]

genotteert^1. waer de mondt aen de groote soudtpannen is bevonden sijn uytloop te hebben.

't Begon 's middags al wat stijff te wayen,

30en, 's morgens noch aenhoudende, ende waermede weder na 't Dassen-eylandt vertrock 't vrijmans vaertuygh, de Peguyn, medenemende noch al meer verckens, omdat se daer beter schijnen te aerden als hier ende oock geen schade cunnen doen in tuyn of corenlanden, tot groote moeyelicqheyt van de luyden, dat oocq de principale oorsaecke is van ongraeghte tot aenhoudinge derselver.

Ultimo dito, 's morgens noch' al continueerende velle Z.Z.Oostewinden. Echter is den Commandeur weder uytgeweest omme te sien waer de Hottentoos tegenwoordich leggen ende oocq na ander passagie voor de wagens, buyten der vreye luyden corenlanden, tot te min hinder voor deselve, etc., die fray besich bevonden wierden aen 't ploegen, dorsen, etc.

1. Sic.