Dagelyckse huys-catechisatie

[p. 288]

Het leven in vrede.
De agthiende dag.

a. Vr.

Hoedanig moet onsen omgang wesen met alle menschen in 't gemeyn?

Ant. Vreedsaem en minnelijk, Rom. 12.18. Indien het mogelijk is, soo vele in u is, houd vrede met alle menschen, Heb. 12.14. Jaegt den vrede na met allen, ende de heiligmakinge, sonder dewelke niemand God sien en sal, Matth. 5.6.

b. Vr.

Wat moet men doen om vrede te houden met menschen?

Antw. Wy moeten in 't gemeyn dese middelen waer-nemen:

[1.] Wy moeten selve vreedsaem wesen, Matth. 5.9. Zalig zijn de vreedsame, Luc. 10.6.

[2.] Wy moeten na vermogen de vrede soeken te bekomen, ende daer toe alle middelen, aenwenden, Heb. 12.14. Jaegt den vrede na met allen, Rom. 12.18. Soo vele het mogelijk is, soo vele in u is, houd vrede met alle menschen.

[3.] Wy moeten God daerom bidden, want de Heere is een gever van vrede, Esai. 25.7. Ik scheppe den vrede, Joh. 14.27. Vrede laet ik u, mijne vrede geve ik u.

c. Vr.

Door wat bysondere deugden kan men de vrede met menschen beleven?

Ant. Door dese vier bysondere deugden:

[1.] Door een Christelijke bescheidenheid, redelijkheid, en geseggelijkheid in alle onse handelingen, Phil. 4, 5. Uwe bescheidenheid zy alle menschen bekend, Philem. vers 19.

[2.] Door sagtmoedigheid, soo dat wy niet haestelijk zijn tot gramschap, Matt. 11.30. Leert van my dat ik sagtmoedig ben. Num. 12.3. De man Moses was seer sagtmoedig, meer dan alle menschen die op den aerdbodem waren.

[3.] Door een regte nederigheid des herten, Phil. 2.3. En doet geen ding door twistinge ofte ydele eere, maer door ootmoedigheid agte de een den anderen uitnemender dan hem selven, Prov. 13. vs. 10. Door hooveerdigheid maekt men niet dan gekijf.

(4.) Door versoenelijkheid, Math. 5.25. Weest haestelijk wel gesint tegen uwe tegen-partye, Luc. 17.3.

b. Vr.

Hoe moet men de bescheydenheid oeffenen als men in goede vrede leven sal?

Ant. Men moet dan dese dingen waer-nemen:

[1.] Wy moeten ons soo matigen, dat wy geen groot gevoelen van ons selve schijnen te hebben, nogte dat wy andere kleyn agten, Philem. vers 19. Op dat ik niet en segge, dat gy ook u selven my

[p. 289]

daer toe schuldig zijt, Gal. 4.13. Gy weet dat ik door swakheden des vleesch het Euangelium eerst-mael verkondigt hebbe.

(2.) Wy moeten het hoogste regt niet willen uitvoeren, maer om vrede wille moeten wy daer van wat af-staen, 1 Cor. 9.15. Ik hebbe dit soo geschreven, niet op dat het aen my alsoo soude geschieden, 1 Cor. 6.7. Waerom en lijd gy niet liever ongelijk? waerom en lijd gy niet liever schade.

(3.) Wy moeten de zwakheden van andere wat dulden, die wy soo terstont niet konnen verbeteren, 1 Thess. 5.14. Ondersteunt de swacke, Rom. 14.1. Die swak zijn in het geloove neemt aen, maer niet tot twistige t' samen-sprekingen, Rom. 15.1.

(4.) Wy moeten het seggen en het doen van andere soo veel ten besten duiden als een goede conscientie dragen kan, 1 Cor. 13.5. De liefde en denkt geen quaed, 1 Cor. 13.7. de liefde bedekt alle dingen, sy gelooft alle dingen, sy hoopt alle dingen, sy verdraegt alle dingen.

a. Vr.

Hoe moeten wy de deugt van sagtmoedigheid aenleggen tot vrede?

Antw. Dese deugt moeten wy op dese maniere gebruiken, dat wy niet ligtelijk vergramt of verbittert worden om eenigh ongelijk dat men ons aen-doet, Jac. 1.19. Zijt traeg tot toorn, 1 Pet. 2.23. Jesus als hy gescholden wierd, en schold niet weder.

b. Vr.

Waerom moeten wy dese deugt oeffenen?

Antw. Om dese beweeg-redenen: (1.) Om dat God langmoedig is tegen ons, ende ons lange verdragen heeft in onse sonden, Col. 3.13. Verdragende malkanderen, ende vergevende d' een den anderen, soo yemand tegen yemand eenige klagte heeft, gelijkerwijs als Christus u vergeven heeft, doet gy ook alsoo, Rom. 2.4.

(2.) Om dat wy, ons selven in siende, veel ongelijk hebben gedaen, en nog dagelijks doen aen andere, Tit. 3.3. Hatelijk zijnde, ende malkanderen hatende, Gal. 6.1. Siende op u selven, (3.) Om dat dit is het regte bewijs van onse Christelijke liefde, 1 Cor. 13.15. De liefde en word niet verbittert, Eph. 4.2. Wandelt in de liefde. (4.) Om dat dit de regte weg is tot een goede Christelijke vrede, Prov. 13.10. Door hoovaerdigheid maekt men niet dan gekijf, Phil. 2.2, 3. Doet geen ding door twistinge, of ydele eere: maer door ootmoedigheit agt den een den anderen uitnemender dan hem selven.

b. Vr.

Wat Christenen zijn de sagtmoedigste?

Ant. Het zijn dese Christenen:

(1.) Die haer selven gewennen geheel sig onder Gods Wetten te onderwerpen, Matt. 11.30. Neemt mijn jok op u, ende leert van my, dat ik sagtmoedig ben, Jac. 1.21.22.

(2.) Die dikwils met God spreken, ende alsoo haer eigen nie-

[p. 290]

tigheyd, en verdoemelijkheid leeren kennen, Num. 12.3. De Man Moses was seer sagtmoedig, Gen. 13.8. Abraham seide, laet dog geen twistinge zijn tusschen my en tusschen u, Gen. 10.27. Siet dog, ik hadde my onderwonden te spreken met den Heere, hoewel ik stof en assche ben.

[3.] Die sig gewennen tot nederigheid des herten, 1 Pet. 5.5. Zijt alle malkanderen onderdanig, zijt met de ootmoedigheid bekleed. Eph. 4.2.

a. Vr.

Hoe moeten wy de nederigheid des herten ontrent andere menschen beleven, om alsoo in vrede te wandelen?

Ant. Wy moeten van ons selven geen hooge gedagten hebben, en daerom moeten wy niet terstond meynen, als ons wat ongelijk geschied, dat het een krenkinge is van onse eere, 2 Sam. 16.10. David seide, ja laet hem vloeken, Ps. 131.1. O Heere! mijn herte en is niet verheven.

c. Vr.

Waer uit kan men dese deugt kennen?

Ant. [1.] Als wy ons selven niet prijsen boven andere, maer als wy andere prijsen boven ons selven, 2 Cor. 10.13. Wy en sullen niet roemen buiten mate, Phil. 2.3. Een ygelijk agte den anderen uitnemender dan hem selven.

[2.] Als wy niet begeerig zijn na die uitwendige teikenen van meerder eere, dan andere genieten, Luc. 14.8. Wanneer gy van yemand ter bruiloft genood sult zijn, soo en set u niet in de eerste sitplaetse, Matt. 23.6, 7, 8.

(3.) Als wy geduldiglijk konnen verdragen dat men ons veragte, 2 Cor. 12.10. Daerom heb ik een wel behagen in swakheid, en in smaedheden, 2 Sam. 16.10. David seide, ja laet hem vloeken.

[4.] Als wy aen Gods kerke, en geringste Christenen gewillig de geringste diensten en pligten besorgen, Joh. 13.5. Jesus goot water in een becken, en begon de voeten zijner discipelen te wasschen, Matt. 23.11. De meeste van u sal u dienaer zijn.

a. Vr.

Wat deugt is de bysonderste om een vreedsaem leven te leiden met alle menschen?

Ant. De versoenlijkheid, waer door wy seer geneigt zijn om met malkanderen te versoenen als 'er twistinge is ontstaen, Eph. 4.26. De Sonne en ga niet onder over uwe toornigheid, Luc. 17.3. Indien u broeder tegen u sondigt, soo bestraft hem: Ende indien het hem leed is, soo vergeeft het hem, Matt. 6.14, 15.

c. Vr.

Wat behoort ons daer toe te bewegen?

Ant. Dese beweeg-redenen: (1.) Het is een eerlijke en gants heerlijke sake, dat men een versoenlijk herte hebbe, Gal. 3.22. De vrugt des Geestes is liefde, blijdschap, vrede, sagtmoedigheyd,

[p. 291]

Jac. 3.13, 14. [2] Het is een seer billijke sake, want dewijle de groote God ons soo groote sonden vergeeft door een versoenlijk herte tot ons, soo behooren wy ook aen onsen naesten eenige vergrijpingen te vergeven, Eph. 4.32. Zijt tegen malkanderen goedertieren, barmhertig, vergevende malkanderen, gelijkerwijs God in Christo u vergeven heeft, Matt. 18.32, 33. Gy boose dienst-knegt alle die schuld hebbe ik u quijt gescholden, dewijle gy my gebeden hebt: behoordet gy ook niet u over uwe mede-dienstknegt te ontfermen, gelijk ik ook my over u ontfermt hebbe? [3.] Het is een seer noodwendige sake: want God wil met ons niet versoent zijn, nogte ons onse sonden vergeven, indien wy niet onsen even naesten niet versoenen, ende haer de vergrijpingen quijt-schelden, Matt. 6. vs. 14. Indien gy de menschen hare misdaden vergeeft, soo sal uwe Hemelsche Vader ook u vergeven, vs. 15. Maer indien gy den menschen haer misdaden niet vergeeft, soo sal ook uwe Vader uwe misdaden niet vergeven, Matt. 18.34, 35. Alsoo sal ook mijn Hemelsche Vader u doen, indien gy niet van herten en vergeeft een ygelik zijne broeder zijne misdaden.

a. Vr.

Wat sal men doen als andere menschen ons groot ongelijk doen?

Ant. Ook dan moeten wy een versoenlijk herte hebben, Luc. 23.34. Vader vergeeft het haer, Act. 7.60. Stephanus vallende op zijn knien, riep uit met grooter stemme; Heere, en rekent haer dese sonden niet toe.

a. Vr.

Wat sullen wy doen als geringe lieden, en die minder zijn als wy, ons ongelijk gedaen hebben?

Ant. Och dan moeten wy een vreedsaem herte hebben, Gen. 13.8. Abraham seide tot Lot, en laet dog geen twistinge zijn tusschen my en tusschen u, 1 Sam. 12.23.

a. Vr.

Wat sal men doen als onse naeste vrienden ons op het hoogste verongelijken?

Ant. Ook dan moeten wy een versoenlijk herte hebben, Gen. 50.21. Joseph seide, en vreeset niet, ik sal u, ende uw' kleine kinderkens onderhouden, soo troostede hy hen, ende sprak na haer herte, Num. 12.2, 3.

b. Vr.

Wie komt het toe, de vrede eerst te soeken?

Antw. Die eerst of meest het ongelijk aen andere heeft gedaen: Als ook die de minste is in staet beroep, gaven, etc. Luc. 17.4. Indien u broeder sevenmael daegs tegen u sondigt, en sevenmael daegs tot u weder keert, seggende, het is my leed, so sult gy het hem vergeven, Matt. 5.23. Indien gy indagtig word, dat uwe broeder yet tegen u heeft, vs. 24. Gaet henen, versoend u eerst met uwen broeder,

[p. 292]

c. Vr.

Moet men dan soo lange verbeiden, tot die tot ons komen, dien het toekomt ons eerst te soeken?

Ant. Neen: yder moet terstont de vrede soeken, al is 't dat men selve geen ongelijk heeft gedaen, Matt. 18.15. Indien uwe Broeder tegen u gesondigt heeft, gaet henen, Gen. 13.8. Abraham seide, laet' er geen twist zijn, en tusschen my, en tusschen u.

a. Vr.

Is het dan noit geoorloft toornig te wesen?

Ant. Het is somtijds geoorloft, Eph. 4.26. Word toornig, ende en sondigt niet, Marc. 3.5. Als Jesus haer met toorne rontom aengesien hadde.

c. Vr.

Wanneer is het geoorloft toornig te worden?

Ant. Het is geoorloft als de occasien voorvallen:

(1.) Als sommige lieden Gods eere schenden, Ps. 139.21. Soude ik niet haten, Heere, die u haten: ende verdriet hebben in de gene die tegen u opstaen? Exod. 32.10. Als Moses het kalf sag, wiert hy met toorne ontsteken.

[2.] Als de godloose onbeschaemt sondigen, Act. 14.4. Paulus ende Barnabas sprongen onder de schare, roepende, Marc. 3.5. Jesus haer met toorne rontsom aensiende, ende met eenen bedroeft zijnde over de hardigheid van haer herte.

[3.] Als men ons wil hinderen in den loop der godsaligheid, Ps. 119:115. Wijkt van my, gy boosdoeners, dat ik de geboden mijnes Gods moge bewaren.

c. Vr.

Wanneer gaet dan de gramschap te verre?

Ant. De toornigheid is sonde by dese voorvallen:

[1.] Als de oorsaek niet goed is, Matth. 5.22. Wie t' onrecht op sijnen Broeder toornig is.

[2.] Als men de mate te boven gaet, al is 't in een goede sake, Gen. 49.7. Vervloekt zy haren toorn, want hy is heftig: ende hare verbolgentheid, want sy is hard.

[3.] Als het oogmark niet en is Gods eere, maer eigen eere, hoovaerdye, of voordeel, Prov. 28.25. Die grootmoedig is verwekt gekyf, Prov. 21.24. Die een hoovaerdig Poccher is, zijnen naem is Spotter: Hy gaet met hoovaerdige verbolgentheid te werke.

[4.] Als men tot lasteren, ja tot vegten en slaen, uit-berst, Matt. 5.22. Wie segt, gy dwaes, Jac. 3.16. Waer nijd en twistgierigheid is, aldaer is verwerringe, ende allen boosen handel.

b. Vr.

Waer door moeten wy afgeschrikt worden van soodanige toornigheyd, en bewogen tot een vreedsaem leven?

Ant. Door dese beweeg-redenen: [1.] Het is bewijs van een grote kragt des Geests, als men sig selven kan bedwingen, Pro. 16. v. 32. De langmoedige is beter dan de sterke: en die heerscht over sij-

[p. 293]

nen geest, als die een stad in-neemt. [2.] Quade toornigheid is een helsch vier, ende Duyvels wapen-tuig tot allerley boosheid, Jac. 3 vs. 6. De tonge word ontsteken van de Helle, Jac. 3.15. Dese is de wijsheid niet die van boven komt, maer is aerdsch natuerlijk, duivels. [3.]. De vreedsaeme alleen zijn salig, ende sullen den Hemel be-erven, Matt. 5.9. Zalig zijn de vreedsame, want sy sullen Gods kinderen genaemt worden, Heb. 12.14.