Dagelyckse huys-catechisatie

Het leven in de Christelijke liefde.
De seventhiende dag.

b. Vr.

Hebben wy dan onse pligten voldaen als wy op onse huisgenoten alleen agt geven?

Ant. Neen, maer wy moeten ook onse Christelijke pligten waernemen ontrent alle menschen, daer wy mede om-gaen, 1 Thess. 5. vs. 14. Wy bidden u, Broeders, vermaend de ongeleerde, vertroost de kleinmoedige, ondersteunt de swacke, zijt langmoedig tegen alle, Gen. 4.9. Heb. 3.12, 13.

a. Vr.

Wat pligten moet men ontrent andere menschen waernemen?

Ant. De Hooft-pligt is de liefde, Matt. 22.39. Gy sult uwen naesten lief hebben als u selven, Rom. 13.10. Matt. 7.12. Alle het gene gy wilt dat u de menschen doen, doet gy hen ook alsoo.

a. Vr.

Tot wie moet dese liefde worden uyt-gestrekt?

Ant. Tot alle menschen, selfs tot onse vyanden, Matt. 5.44. Hebt uwe vyanden lief, zegentse die u vervloeken, doet wel den genen die u haten, ende bid ook voor die gene die u geweld aen doen, ende u vervolgen, Luc. 10.19.27. Act. 17.26.

c. Vr.

Is dese liefde een noodige pligt voor alle Christenen?

Ant. Het is een seer noodige pligt, 't welk blijkt uit dese redenen: [1.] Het is een bewijs, dat wy in den staet der genade, ende der

[p. 282]

zaligheyd staen, 1 Joh. 4.14. Wy weten dat wy over-gegaen zijn uit den dood in het leven, dewijle wy de Broeders lief hebben, Joh. 13. vs. 35. Hier aen sullen sy weten, dat gy mijne discipelen zijt, soo gy liefde hebt onder malkanderen. (2.) Het is een bewijs, dat wy gemeynschap hebben met God de Vader in Christo, 1 Joh. 4.12. Iindien wy malkandren lief hebben, soo blijft God in ons: ende de liefde Gods is in ons volmaekt, 1 Joh. 4.7. (3.) Het is een bewijs dat wy God lief hebben, 1 Joh. 4.20. Indien yemand seid, ik hebbe God lief, ende haet zijnen broeder, die is een leugenaer, vers 21. (4.) Sonder dese liefde konnen wy niet zalig worden, 1 Joh. 3.14. die zijn broeder niet lief en heeft blijft in de dood, vers 15.

c. Vr.

Wat werkinge heeft dese Christelijke liefde?

Ant. De werkingen, en pligten van de liefde tot andere menschen zijn dese:

(1.) Voor haer te bidden, 1 Tim. 2.1. Ik vermane dan voor alle dingen, dat gedaen worden smeeckingen, gebeden, voorbiddingen dankseggingen voor alle menschen. Eph. 6.18. Met alle biddinge en smeekinge voor alle Heilige.

(2.) Haer te bestraffen, Lev. 19.17. Gy sult uwen broeder neerstelijk berispen, 1 Thess. 5.14.

(3.) Een goet exempel te geven, Mat. 5.26. Laet u licht schijnen voor de menschen, 1 Cor. 10.32. Weest sonder aenstoot te geven.

(4.) Haer bekeeringe te bevorderen, Luc. 22.32. Als gy eens sult bekeert zijn, soo versterk ook uwe Broeder, Heb. 10.24. Laet ons op malkanderen agt nemen, tot opscherpinge der liefde, ende der goede werken.

(5.) Vreedsaem met haer te leven, Heb. 12.14. Jaegt den vrede na met allen, Rom. 12.18. Indien het mogelijk is, soo vele in u is, houd vrede met alle menschen.

[6.] Haer hulpe te bewijsen in haer armoede, 1 Joh. 3.17. Soo wie nu het goet der werelt heeft, ende siet sijnen broeder gebrek hebben, ende sluit zijn herte toe voor hem, hoe blijft de liefde Gods in hem, Gal. 6.10. Doet wel aen een yegelijk, maer meest aen de Huisgenoten des geloofs.

a. Vr.

Moet men ook voor alle menschen bidden?

Ant. In 't gemeyn, ja selfs voor onse vyanden, Matt. 5.44. Bid voor die gene die u geweld doen, ende die u vervolgen, 1 Tim. 2. vs.1. Act. 7.60. Heere rekend haer dit niet toe.

c. Vr.

Waerom moeten wy voor onse vyanden bidden?

Ant. Om dese redenen: [1.] Dit is een bewijs dat wy geen wraekgierig herte voeden, Rom. 12.19. En wreekt u selven niet, beminde, Levit. 19.17, 18. [2.] Dit is het middel om ons te

[p. 283]

versekeren van de vergevinge onser sonden, Matt. 6.12. Vergeeft ons onse schulden, als wy vergeven onse schuldenaren, verss. 13, 14. [3.] Hier voor doen wy al het onse voor hare saligheyd, Luc. 23.34. Jesus seide, Vader vergeeft het haer. Act. 7.60. [4.] Dit is een eigen vrugt van het Christendom boven de natuerelijke liefde der Heydenen, Mat. 5.46. Indien gy lief hebt die u liefhebben, wat loon hebt gy, doen ook niet de Tollenaers alsoo? Rom. 12.20, 21. Word van 't quaet niet overwonnen, maer overwint het quaed door het goed.

b. Vr.

Wiens werk is het, andere menschen over haer sonden te bestraffen?

Ant. Dit is wel meest het werk van die gene, dewelke over andere zijn gesteld: nogtans is dit ook het werk van alle Christenen in 't gemeyn, Gal. 6.1. Broeders, indien ook een mensche overvallen ware door eenige misdaed, gy die geestelijk zijt brengt den soodanigen te regte met den geest der sagtmoedigheid, Lev. 19.17. Gy sult uwen naesten neerstelijk berispen, Tit. 2.4.

c. Vr.

Waer door worden sommige menschen verhindert in dese pligt?

Ant. Dese worden hier door verhindert:

[1.] Men vreest dat de bestraffingen sal qualijk worden opgenomen: en dat men sijn vrienden tot vyanden sal maken, gelijk het somtijds wel gebeurt, Gal. 4.16. Ben ik dan u vyand geworden, u de waerheid seggende? Matt. 7.6.

[2.] Men vreest dat men selve dan ook bestraft en ontdekt sal worden in eyge sonden, Matt. 7.5. Werpt eerst den balk uit u eigen ooge, Gal. 6.1.

c. Vr.

Hoe moeten de bestraffinge gedaen worden?

Ant. Dese conditien moeten in de bestraffinge zijn:

[1.] De regel van bestraffinge moet genomen worden uit Gods Woord, en Wet, Col. 3.16. Het woord Christi wone rijkelijk onder u in alle wijsheid: leert ende vermaent malkanderen.

[2.] De grond moet zijn, de broederlijke liefde in ons, niets voor hebbende te verbitteren, of te beschamen, maer te verbeteren tot zaligheyd, 2 Thess. 3.15. En houd hem niet als een vyand, maer vermaend hem als een broeder, Gal. 4.19. Mijne kinderkens, die ik wederom soeke te baren, tot dat Christus een gedaente in u krijge.

[3.] De maniere moet bestaen in beweeglijke sagtmoedigheid, 2 Tim. 2.25. Met sagtmoediheid onderwijsende degene die tegenstaen, Gal. 6.1. Mijne broeders, indien ook een mensche overvallen ware door eenige misdaed, gy die geestelijk zijt, brengt den soodanigen te regte met den geest der sagtmoedigheid.

[4.] De tijd moet wesen, als de beste gelegentheid is, om vrugt

[p. 284]

te doen: Waer in dat men met ernst moet aenhouden, tot dat men de vrugt verneemt, 1 Sam. 25.37. Doe de wijn van Nabal geweken was, doe gaf hem zijne huisvrou dese woorden te kennen, 2 Tim. 4.2.

a. Vr.

Hoe moeten soodanige bestraffingen opgenomen worden?

Ant. Men moetse wel opnemen, ende met een nederige ziele het leven daer na verbeteren: Ps. 141.5. De regtveerdige sla my, het sal weldadigheid zijn, Prov. 12.1. Wie de tugt lief heeft, die heeft de wetenschap lief: maer wie de bestraffinge haet, is onvernuftig, Heb. 13.22.

a. Vr.

Is het ook een noodige pligt, dat men de bekeeringe van andere behertige?

Ant. Ja: Jac. 4.20. Die een sondaer van de dwalinge zijns wegs bekeert, die sal een ziele behouden van de dood. Jude vers 23. Behoud andere door vreese, ende grijptse uit het vyer. Matt. 25.16.

b. Vr.

Hoe sal men de bekeeringe van andere best bevorderen?

Ant. Door dese middelen:

(1.) Wy moeten sorge dragen, dat wy selve aen groote sonden niet schuldig staen, Matt. 7.5. Gy geveinsde, werpt eerst den balk uit u eigen ooge, ende dan sult gy besien om de splinter uit u broeders ooge uit te werpen.

(2.) Wy moeten een gaeu ooge hebben, ende een sorgvuldig herte over de handelingen van andere, Heb. 3.12. Siet toe, Broeders, dat niet in yemand van u en zy een boos en ongeloovig herte, Job 1.5.

(3.) Wy moeten met een soete vriendelijkheid met haer om gaen ende ons wat na haer humeur voegen, soo veel als een goede conscientie lijden kan, 1 Cor. 9.19. Daer ik van alles vry was, heb ik my allen dienstbaer gemaekt op dat ik 'er meer winnen soude, 2 Tim. 2. vers 25.

[4.] Wy moeten haer aenleyden tot de uitwendige pligten van Godsdienst, Esa. 2.3. Komt laet ons opgaen tot den berg des Heeren.

b. Vr.

Wat is onder andere een kragtig middel voor gemeyne lieden?

Ant. Een goet exempel van leven aen andere te geven, 1 Pet. 3. vers 1. Op dat ook, soo eenige den woorde ongehoorsaem zijn, sy door den wandel der vrouwen sonder woord mogen gewonnen worden, 1 Pet. 2.11, 12. Op dat in 't gene sy qualijk van u spreken als van quaed-doenders, sy uit de goede werken, die sy in u sien, God verheerlijken mogen, Matt. 5.16.

a. Vr.

Wie komt het toe aen andere een goed exempel te geven?

Ant. Dit is de pligt van yder Christen; dog insonderheyd moeten dit die gene doen, dewelke in bedieninge, staet, jaren, gaven, etc. meerder zijn als de gemeyne Christenen, 1 Tim. 4. vs. 12. Zijt een

[p. 285]

voorbeeld den geloovigen in den woorde, in wandel, in liefde, in den geest, in geloove, in reinigheid, 1 Thess. 1.7. Alsoo dat gy voorbeelden geworden zijt alle den geloovigen, 2 Thess. 3.9.

c. Vr.

Mag men dan de goede werken wel doen voor het ooge van menschen?

Ant. Mag men de goede werken niet doen, om daer door eere by menschen te bekomen: maer men mag, ja men moet veel goede werken doen, die andere menschen sien, op dat wy haer tot naervolginge bewegen Matt. 5.26. Laet u ligt alsoo schijnen voor de menschen, op dat sy uwe goede werken mogen sien, Mat. 6. 1, 2. 1 Pet. 2.12. Dat sy de goede werken, die in u zijn, sien.

a. Vr.

Waer voor moet sig dan een Christen sogvuldiglijk wagten?

Ant. Voor het geven van ergernissen, 1 Cor. 10.32. Weest sonder aenstoot te geven, ende den Joden, ende den Grieken, ende de Gemeinten Gods, Phil. 1.10. Luc. 17.1. Wee dien, door welke ergernissen komen.

c. Vr.

Wat lieden zijn het, die sorgvuldig alle ergernissen soeken te vermijden?

Ant. De soodanige hebben dese teikenen:

(1.) Die selfs de minste sonde om een ander te behagen niet willen doen, maer sig tegen de vriendschap van menschen derven aenstellen, om der sonde wille, Ps. 119.115. Wijkt van my gy boosdoenders op dat ik de wegen mijns Gods moge bewaren, Gal. 2.5. Den welken ik niet een ure hebbe geweken door onderwerpingen, op dat de waerheid des Euangeliums by u soude verblijven.

(2.) Die ook het goede niet nalaten uit vreese dat daer yemand qualijk van spreken soude, Joh. 9.28. Sy gaven hem dan scheldwoorden, vs. 33. Maer hy seide, indien dese van God niet en ware, hy en soude niet konnen doen, Matth. 15.14. Laetse varen, sy sijn blinde Leids-lieden der blinde.

(3.) Die in middelmatige dingen sig ook wat inbinden om der zwacken wille, 1 Cor. 8.13. Indien de spijse mijnen Broeder ergert, zo en sal ik in der eeuwigheid geen vlees eten, op dat ik mijnen Broeder niet en ergere, 1 Cor. 9.19. Daer ik van allen vry was, heb ik my selven allen dienstbaer gemaekt, op dat ik 'er meer soude winnen.

(4.) Die op alle tijden, plaetsen, en persoonen soodanige agt geven, datse onderscheyd weten te maken wat yder verdragen kan in middelmatige dingen, Eph. 5.15. Siet dan hoe gy voorsigtig wandelt, Col. 4.5. Wandelt met wijsheid by de gene die buiten zijn, den bequamen tijd uit koopende.

b. Vr.

Hoe moet men omgaen met arme en met ellendige Christenen?

[p. 286]

Ant. Wy moeten yder na onse gelegentheyd, aen haer dese twee pligten bewijsen:

(1.) Wy moeten haer met woorden vertroosten in een medelijdend herte, en haer goeden raed geven, 1 Thess. 5.14. Vertroost de kleinmoedige, Esai. 40.1. Troostet mijn volk, spreekt na het herte Jerusalems.

(2.) Wy moeten haer met onse goederen ondersteunen in haren nood, Eph. 4.28. Werkende met onse handen, op dat wy hebben mede te deelen den genen die nood heeft, 1 Joh. 3.17. Soo wie nu het goed der wereld heeft, ende siet sijnen Broeder gebrek hebben, ende sluit sijn herte toe voor hem, hoe blijft de liefde Gods in hem?

a. Vr.

Aen wie moet men aelmoessen geven?

Ant. Aen alle menschen die in nood zijn, dog insonderheyd, aen die gene, dewelke met ons in een lichamelijke, burgerlijke, of geestelijke band verbonden zijn, Gal. 6.10. Soo dan, terwijl wy tijd hebben, soo laet ons goed doen aen allen, maer meest aen de Huys-genoten des geloofs, 1 Tim. 5.8. Wie nu de zijne, en bysonderlijk zijne Huis-genoten, niet en versorgt, die heeft het geloove verloochent, Matt. 15.5, 6.

c. Vr.

Hoe moet men aelmoessen geven?

Ant. De conditien zijn dese:

(1.) Ons oogmark moet wesen Gods gebod hier in na te komen, en sijn eere te bevorderen, sonder op eenige eere by menschen te sien, Prov. 3.9. Ver-eert den Heere van u goed, Matth. 6.1. Hebt agt dat gy uwe aelmoessen niet en doet voor de menschen, om van haer gesien te worden.

(2.) Ons herte moet blymoedig zijn in het geven, en moet uyt Christelijke liefde goed doen, Rom. 12.8. Die barmhertigheydt doet in blymoedigheid, 2 Cor. 9.7. Een yegelijk doe gelijk hy in sijn herte voorneemt, niet uit droefheid, ofte uit nood-dwang: want God heeft een blymoedigen Gever lief.

(3.) De mate moet wesen na den zegen die wy hebben ontfangen 1. Cor. 16.2. Vergaderende een schat, na dat men welvaren verkregen heeft, 1 Tim. 6.7.

(4.) De voorsigtigheid moet dese zijn: dat men geve soo spoedig als men de nood kend; en dat men nogtans sorge draegt, dat de arme niet beschaemt worden gemaekt, nogte gestijft in een quaed leven, Prov. 3.28. Segt niet, gaet henen, en komt weder, morgen sal ik geven, 1 Cor. 11.22. Veragt gy dan de gemeinte Gods, ende beschaemt gy de gene die niet en hebben? 2 Thess. 3.22.

b. Vr.

Waerom moeten wy liberalijk aelmoessen geven?

Ant. De beweeg-redenen die wy daer toe hebben, zijn dese:

[p. 287]

(1.) Sonder dese liefde tot de arme konnen wy niet zeker zijn, dat wy God liefhebben, of dat wy regt Godsdienstig zijn, 1 Joh. 3.17. Soo wie nu het goed der wereld heeft, ende siet zijnen Broeder gebrek lijden, ende zijn herte voor hem toesluit, hoe blijft de liefde Gods in hem? Jac. 1. vs. 27. (2.) God houd dit als een eere die men hem doet, en Christus rekent dit, als of men het hem selve gaf Matth. 25.46. Ik was naekt, ende gy hebt my gekleed, Prov. 19.17. die sig den armen ontfermt, leent de Heere, ende hy sal hem zijne weldaet vergelden. (3.) Een grooten loon is uyt genade bereyd voor die weldadig zijn tegen den arme, Matth. 25.34. Komt gy gezegende mijns Vaders, be-erft dat Koningrijke, Matth. 10.42. Soo wie een van dese kleine te drinken geeft, alleenlijk eenen beker kout waters, in de name eens discipels, voorwaer segge ik u, hy en sal sijnen loon geensins verliesen.