Dagelyckse huys-catechisatie

[p. 219]

Het leven op de slaep-kamer.
De sevende dag.

a. Vra.

Hoedanig is het leven der werldsche Menschen in haer Slaep-kameren?

Antw. Dertel en vleeschelijk, Eph. 5.12. Het gene heymelijk van haer gedaen word, is schandelijk ook te seggen, Rom. 13.13. Laet ons als in den dag eerlijk wandelen, niet in brasserien en dronkenschappen, niet in slaep-kameren en ontugtigheden.

b. Vr.

Hoedanigh behoord het leven van een Christen in sijn slaepkamer te zijn?

Antw. Sijn pligt most zijn, het ondersoek der conscientie over het doen en laten des voorleden daegs, Ps. 119.59. Ik heb mijne wegen bedagt, Zeph. 2.1. Doorsoekt u selven naeuwe, ja naeuwe.

c. Vra.

Waerom is soo een ondersoek van ons leven noodig?

Antw. Om dese vier redenen:

(1.) Om dat de sonde een werk der duysternisse is, dat men soo ligt niet kan uytvinden, Eph. 5.11. Hebt geen gemeinschap met de onvrugtbare werken der duysternisse, Eph. 4.14.

(2.) Om dat wy blind zijn door eygen liefde, en ligtelijk quaed voor goed opnemen? Apoc. 3.17. Gy en weet niet dat gy blind zijt, Esa. 5.20. Wee! die het quaed goed, ende het goede quaed noemen.

(3.) Om dat de Duyvel ons ligtelijk bedriegt,door de boosheyd van ons eygen herte, 2 Cor. 11.3. Dog ik vreese, dat niet eenigsins, gelijk de Slange Evam door haer arglistigheid bedrogen heeft, alsoo uwen sinnen bedorven worden, om af te wijken van de eenvoudigheid die in Christo is, 2 Cor. 2.11.

(4.) Om dat wy, eer wij slapen gaen, onse versoeninge met God moeten maken door de vernieuwinge van onse bekeeringe, Ps. 119.59. Ik hebbe mijne wegen bedagt, ende hebbe mijne voeten gekeert tot uwe getuigenisse, Ps. 4.9. Ik sal in vrede t'samen nederleggen en slapen, want gy, ô Heere! alleen sult gy my doen seker wonen, Jer. 31.19.

b. Vra.

Hoe sal men dese ondersoekinge doen?

Ant. (1.) Men moet goede kennisse nemen van Gods Wet, om te verstaen hoe deselve raekt alle onse gedagten, begeerten, woorden, en werken, Matt. 22.37. Gy sult lief hebben den Heere uwen God met geheel uw' herte, ende met geheel uwe ziele, ende met geheel uw' verstand. Rom. 7.14. De Wet is geestelijk.

(2.) Men moet sijn gantsche leven daer aen vergelijken, om te verstaen waer in wy afgeweken zijn, Rom. 3.20. Door de Wet is de kennisse der sonde, Rom. 7.7. Ik en kenne de sonde niet door de Wet.

[p. 220]

a. Vr.

Wat oogmerk heeft dese ondersoeckinge?

Antw. Hier door moeten wy tragten na een goede conscientie, 1 Pet. 3.17. Hebt een goede conscientie, 1 Pet. 1.19. Act. 24.16.

a. Vr.

Hebben dan alle menschen geen goede conscientie?

Ant. Neen, de meeste menschen hebben een quade conscientie, Tit. 1.15. Beide, haer verstand en conscientie zijn bevlekt, 1 Tim. 4.2. Die haer conscientie als met een brand-yser af-schroeyen, Heb. 9.14.

b. Vr.

Wat is een conscientie?

Antw. Een conscientie is soo veel als een mede-wetenschap met God van onse eygen staet en gelegentheyd, 1 Cor. 2.11. Wie van de menschen weet het gene des menschen is, dan de Geest des menschen die in hem is, Rom. 2.13, 14. Ps. 139.2, 3, 4.

c. Vr.

Wat dingen weet de conscientie?

Ant. De conscientie heeft kennisse van dese drie dingen?

[1.] Gods Wil en Wetten kend de conscientie, Rom. 2.10. Gy kent zijnen wille, Rom. 1.32. Sy weten, dat de gene die dese dingen doen des doods waerdig zijn.

[2.] Onse eygen handelingen, wat wy gedaen ofte nagelaten hebben volgens Gods Wetten, Ps. 119.59. Ik hebbe mijne wegen overdagt, Jer. 31.19. Na ik my selven ben bekend geworden hebbe ik berouw gehad.

[3.] Gods straffen of beloningen die ons te verwagten staen na dat wy geleeft hebben, Rom. 1.42. Dewelke daer sy het regt Gods weten, dat de gene die sulke dingen doen, des doots waerdig sijn 2 Tim. 1.12. Ik weet wien ik gelooft hebbe, en ben versekert, dat hy magtig is, mijn pand by hem weg geleid, te bewaren tot dien dag.

b. Vr.

Wat ontbreekt dan alle menschen in 't gemeyn, ten opsigt van hare conscientie?

Antw. Het staet qualijk met haer, ten opsigt van alle dese werkingen der conscientie, Eph. 4.9. Dewelke ongevoelig geworden zijnde, Tit. 1.15. Heb. 9.14.

c. Vr.

Wat ontbreekt de mensche ten opsigt van kennise der Goddelijke Wetten?

Antw. Vele menschen kennen Gods Wetten niet, ende andere houden sonden voor deugden: Ende deugden voor sonden, Psal. 147.21. Sijne regten en kennen sy niet, Esai. 5.23. Sy noemen 't goede quaed, ende het quade goed, Act. 2.37.

c. Vr.

Wat ontbreekt de mensche ten opsigt van de kennisse van zijn eygen leven?

Ant. Vele kennen haer eige sonden niet, andere twijfelen over 't goede datse gedaen hebben, Ap. 3.17. Gy en weet niet, dat gy zijt ellendig, en jammerlijk: ende arm, en naekt, Joh. 9.41. 2 Cor. 13.5. Of en weet gy niet dat Christus in u is.

[p. 221]

c. Vr.

Wat ontbreekt de mensche ten opsigt van de kennise van Gods oordeelen en beloningen?

Ant. Vele weten niet datse onder Gods vloek leggen, en datse soo stervende, de verdoemenisse hebben te verwagten, Deut. 29. vs. 19. Als sy de woorden des vloeks hooren, soo segenen sy haer in haer herte, seggende, wy sullen vrede hebben, als wy schoon na onses herten goed-dunken sullen wandelen, Hos. 7.2.

b. Vr.

Welke is de gevaerlijkste conscientie?

Ant. Dese, als de mensche voorbedagtelijke dingen doet, die hy weet quaed te zijn, en alsoo sijn conscientie geweld aen doet, Rom. 1.32. Dewelke, daer sy het regt Gods weten, dat de gene die sulke dingen doen, des doods waerdig zijn, niet alleen deselvige en doen, maer ook mede een welgevallen hebben, in de gene diese doen, Heb. 10. vs. 26. Soo wy willens sondigen, 1 Tim. 4.2.

c. Vr.

Wanneer heeft yemand een goede conscientie?

Ant. Als hy dese drie dingen heeft:

(1.) Als men goede kennisse heeft van Gods geboden, en als men arbeyd om door die kennisse bewogen te worden tot gehoorsaemheyd, Heb. 8.10. Ik sal mijn Wetten in haer verstand geven, Ps. 119.10. Ik soeke u met mijn geheel herte.

(2.) Als men na ondersoek des levens, bevind dat men opregtelijk heeft gewandelt om den Heere na mogelijkheyd te behagen, 2 Cor. 1.12. Onsen roem is dese, namelijk, het getuigenisse onser conscientie, dat wy in eenvoudigheid ende opregtigheid Gods, niet in vleeschelijke wijsheid: maer in de genade Gods in de wereld verkeert hebben, Esai. 38.3. Gy weet, Heere, dat ik in waerheid en met een volkomen herte voor u gewandelt hebbe.

(3.) Als men sig op goede gronden versekert van Gods gunst, en van de genadige belooninge in den Hemel, 2 Tim. 1.12. Ick weet wie ik gelooft hebbe, ende ben versekert dat hy magtig is, mijn pand by hem weg-geleid, te bewaren tot dien dag, Ps. 23.1. God is mijn Herder, my en sal niets ontbreecken.

b. Vr.

Kan men wel altijd seker wesen welke Gods wil zy over al ons doen en laten?

Ant. Ja, ontrent alle noodige deugden, dewijle Gods Woord volmaekt, en klaer is, om dit alles te konnen weten, 2 Tim. 3.17. De Schrift is ingegeven, op dat de mensche Gods volmaekt zy, tot alle goed werk volmaektelijk toegerust, Rom. 2.18. Gy weet sijnen wille, zijnde onderwesen uit de Wet, Ps. 19.8.

c. Vr.

Wat sal men dan doen, als over eenige pligten des levens verschil valt, door dien dat deselvige soo klaer in Gods Woord niet schijnen uytgedrukt te staen?

[p. 222]

Antw. Als men opregtelijk na de gelegentheid van de pligten in Gods Woord heeft ondersogt, dan moet men de veyligste zijde verkiesen, daer de minste ergernisse in steekt, en dewelke meest over-een-komt met Gods Wetten, 1 Thess. 5.22. Onthoud u van alle schijn des quaeds, Rom. 14.5, 14, 15.

c. Vr.

Is dat alleen een goede conscientie, dewelke getuygt dat wy wel hebben geleeft?

Ant. Neen: dit is ook een goede conscientie, dewelke ons beschuldigt als wy gesondigt hebben, ende ons soo lange pijnigt, tot dat wy tot regte bekeeringe zijn gekomen, 2 Sam. 24.10. Davids herte sloeg hem, na dat hy het volk getelt hadde: Ende David seyde tot den Heere, ik hebbe seer gesondigt, Matth. 26.75. Joh. 16.8. De Geest sal de wereld overtuygen van sonde.

a. Vr.

Hebben de Godloose mede niet een overtuyginge van datse gesondigt hebben?

Antw. Ja: Rom. 2.15. Hare gedagten malkanderen beschuldigende, Gen. 4.13. Cain seide mijn misdaed is grooter dan datse vergeven werde, Matt. 27.3.

c. Vr.

Waer aen konnen wy weten, of de beschuldinge over onse sonden, is een werkinge van een goede conscientie?

Antw. Uit dese ken-teikenen:

(1.) Indien die overtuyginge der conscientie ons niet tegen de borst is, maer dat wy blijde zijn als wy ons ontrust gevoelen over onse sonden, Psal. 141.5. De regtveerdige slae my, Jac. 4.9.

(2.) Indien wy daer door niet soo seer bekommert zijn over de straffen die wy verdient hebben, als wel over de sonden die wy tegen soo een goede God hebben begaen, Ps. 51.6. Tegen u, alleen heb ik gesondigt, Luc. 15.10, 19. Vader ik hebbe gesondigt, tegen den Hemel en tegen u.

(3.) Indien wy daer door van Gods tegenwoordigheyd niet weg-loopen, maer des te vieriger ons tot God en zijn dienst begeven om geholpen te worden, Ps. 41.5. Ik seide, ô Heer! weest my genadig, geneest mijn ziele, want ik hebbe tegen u gesondigt, Hos. 6.1. Laet ons wederkeeren tot den Heere.

(4.) Indien wy daer door voorsigtiger, en sorgvuldiger worden gemaekt, om ons in het toekomende te wagten voor soodanige struykelingen, 1 Cor. 7.10. De droefheyd na God werkt een onberouwelijke bekeeringe tot zaligheid, vers 11. Ps. 80.19. Wy en sullen van u niet te rugge keeren.

c. Vr.

Waer aen kan men weten of onse conscientie goed is?

Antw. Aen dese teikenen:

(1.) Indien wy, al 't geen wy doen of laten, om de conscientie

[p. 223]

wille, doen en laten, ende niet om eenige eere, of menschelijke insigten, Rom. 13.5. Daerom is 't noodig onderworpen te worden niet alleen om de straffen, maer ook om der conscientie wille, 1 Tim. 1.5. Het einde des gebods is liefde uyt een rein herte, ende uit een goede conscientie.

(2.) Indien wy ook op de minste deugden, en sonden, agt geven, niet willende in het aldergeringste Gods Wetten overtreden, Ps. 119.101. Ik keere mijne voeten van allen quaden pad, Heb. 13. v. 18. Als die in alles willen eerlijk wandelen.

(3.) Indien wy mogen lijden, dat men in de Predicatien en in 't samenspreken scherpelijk onse herten raekt en ondersoekt, 1 Joh. 3.21. Die de waerheid doen, komen tot het ligt, Ps. 26.2. Proeft my, doorsoekt mijn herte en mijn nieren.

(4.) Indien wy gesint zijn om der conscientie wille, alle smaetheyd, en schande uyt te staen, 1 Pet. 2.19. Dat is genade, indien yemand om de conscientie voor God swarigheid verdraegt, lijdende ten onregte, Dan. 3.18. Act. 5.29. Men moet God meer gehoorsaem zijn dan de menschen.

b. Vr.

Wat voordeel geeft ons een goede conscientie?

Ant. De voordeelen zijn menigvuldig onder andere dese:

(1.) Een aengename gerustheyd en inwendige vreugde in het herte, Phil. 4.7. Een vrede Gods, die alle verstand te boven gaet, Rom. 14.17. Het Koningrijke Gods bestaet in blijdschap.

(2.) Groote vrymoedigheyd om met onse gebeden tot God te gaen, Heb. 10.22. Laet ons dan toegaen met een waeragtig herte, in volle versekertheid des geloofs, onse herten gereinigt zijnde van de quade conscientie, Rom. 8. 15, 16. Wy roepen, Abba, Vader.

(3.) Sonderlinge troost en couragie in allerley ellenden, in lasteringen, vervolgingen, etc. 1 Cor. 4.3. Dog my is voor het minste dat ik van u lieden geoordeelt worde, of van een menschelijk oordeel, vs. 4. Want ik ben my selven gene sake bewust, Prov. 28.1. De regtveerdige is kloekmoedig als een jonge Leeuw.

(4.) Een gerustheyd in het midden van de dood, Prov. 14.32. De regtveerdige betrouwet selfs in sijn dood, Ps. 23.4. Ik sal niet vreesen, al ging ik in den dale der schaduwen des doods.

c. Vr.

Wat moet men doen om een goede conscientie te hebben, en om deselvige wel te bewaren?

Ant. Dese middelen zijn daer toe noodig:

(1.) Gy moet door den geloove Christi bloed aennemen, en daer door de conscientie reynigen, Heb. 9.14. Hoe veel te meer sal het bloed Christi, die door den eeuwigen Geest hem selven Gode onstraffelijk heeft opgeoffert, uwe conscientie reinigen van doode wer-

[p. 224]

ken, om den levendigen God te dienen, Act. 15.9. Hare herten gereynigt hebbende door het geloove.

(2.) Soekt nauwe kennisse van Gods Woord te bekomen, met een vast voornemen, om daer na u geheel aen te stellen, Gal. 6.16. Soo vele als 'er na desen regel wandelen, over de selve sal vrede zijn, Ps. 119.106. Ik hebbe gesworen dat ik onderhouden sal de regten uwer geregtigheid.

(3.) Stelt u alle dage onder Gods oog, en maekt u werk eer gy slapen gaet, om u leven te ondersoeken, en wel te vernemen hoe het met u conscientie staet, Zeph. 2.1. Ondersoekt u selve nauwe, ja nauwe, Ps. 119.59, Ik hebbe mijne wegen overdagt.

(4.) Bid God om dese genade, dat hy u herte wil bewaren, ende u leven wel bestieren, Ps. 119.133. Maekt mijne voetstappen vaste in uwe woorde, ende en laet geen ongeregtigheid over my heerschen, Phil. 4.7.