Dagelyckse huys-catechisatie

Het leven der weder-geboorte.
De tweede dag.

b. Vra.

Wat is noodig om in soo een staet te wesen, waer in men kan salig worden?

Antw. Het is noodig dat men weder-geboren werde, Joh. 3.5. Soo yemand niet weder-geboren word uit water en geest, hy en kan in het Koningrijke Gods niet in gaen, Eph. 4.22, 23. Marc. 1.14. Bekeert u, ende gelooft den Euangelio.

b. Vra.

Wat is dit te seggen, weder-geboren te worden?

Antw. Het is een ander verstand, wille, herte en genegentheden te hebben, als in natuerlijcke menschen word gevonden, Col. 3.10. Gy hebt aengedaen den nieuwen mensche, die vernieuwt word tot kennisse, na het evenbeeld des gene die hem geschapen heeft, Gal. 2. vs. 20. Ik leve, niet meer ik, maer Christus leeft in my, 1 Thess. 5.23. De God des vredes selve heilige u geheel en al: ende uwe geheel opregte geest ende ziele, ende lichaem worde onberispelijk bewaert in de toekomste onses Heeren Jesu Christi.

a. Vr.

Hoe word de weder-geboorte anders gemeynlijk in de heilige Schrifture genaemt?

Antw. Sy wort ook genaemt, de bekeeringe, der roepinge, &c.

[p. 190]

Marc. 1.14. Bekeert u, ende gelooft den Euangelio, Act. 26.18. Rom. 8. Die hy geroepen heeft.

c. Vr.

Kan de natuerlijke mensche door eige kragten dit geestelijke leven in sig selven verwecken?

Ant. Neen: want de mensch is duysternis, en dood in de sonde, Eph. 2.1. U heeft hy mede levendig gemaekt, daer gy dood waert door de misdaden en sonden, Eph. 5.8. Eertijds waert gy duisternisse, Rom. 8.7. Hy kan sig de Wet Gods niet onderwerpen.

b. Vr.

Hoe kan men dan tot dit geestelijk leven komen?

Antw. Door een genadige werking des Heiligen Geestes, Tit. 3.5. Hy heeft ons zalig gemaekt, niet uit de werken der regtveerdigheid die wy gedaen hadden: maer na zijne barmhertigheid, door het bad der weder-geboorte, ende de vernieuwinge des Heiligen Geestes. Ps. 100.3. Wetet dat de Heere is God, hy heeft ons gemaekt, ende niet wy, sijn Volk en de Schapen zijner weide Eph. 2.10. Wy zijn sijn maeksel, geschapen in Christo Iesu tot goede werken.

c. Vra.

Moet de mensche dan stil sitten wagten tot dat God de weder-geboorte geeft?

Ant. Neen: Men moet alle middelen gebruiken, waer door de Heere den mensche wil bekeren, Act. 2.38. Bekeert u, ende een ygelijk van u werde gedoopt, Marc. 1.4. Eph. 4.24, 25.

c. Vr.

Wat middelen gebruikt God om den mensch te bekeeren?

Ant. Dese middelen: (1.) God gebruykt daer toe sijn Woord, zo in de wet als in het Euangelium, Rom. 1.16. Het Euangelium is een kragt Gods tot saligheid een yegelijk die gelooft, Rom. 10.17. So is dan het gelove uit het gehoor, Jac. 1.18. Na zijnen wille heeft hy ons gebaerd, door het Woord der waerheid, Matt. 28. vers 19. (2) God gebruikt daer toe somtijds de uyterlijke ellenden, Job 36.10. God openbaert het voor haer lieder oore ter tugt, ende seyd, datse hen van de ongeregtigheit bekeeren souden, 2 Chro. 33.11, 12. Als God Manasse benauwde, bad hy het aengesigt des Heren zijns Gods ernstelijk aen, ende vernederde sig seer. (3.) God gebruikt daer toe insonderheyd de inwendige werkinge des Heiligen Geestes, Act. 16.14. De Heere opende Lydia het herte. Tit. 5.5. De verniewinge des Geestes, Eph. 1.19.

b. Vr.

Waerom gebruykt God hier toe sijn Wet?

Ant. Om den mensche van sijn sondige staet te overtuygen, ende hem alsoo te vernederen, Rom. 3.19. wy weten nu, dat al wat de Wet segt, sy dat segt tegen de gene die onder de Wet zijn, op dat alle mond gestopt worde, ende de gehele wereld voor God verdoemelijk zy, Gal. 3.22. De Schrift heeft het al onder de sonde besloten, op dat de belofte uit den geloove Jesu Christi den gelovigen soude gegeven worden, Joh. 16.8.

[p. 191]

c. Vr.Waerom gebruykt God hier toe het Euangelium?

Ant. Om door openbaringe van den rijkdom sijner genade, de menschen aen te locken, en kragtiglijk op te wecken tot dese genade, Matt. 11.28. Komt herwaerts tot my alle die vermoeit ende belast zijt, ik sal u ruste geven, Rom. 12.1.2. Cor. 5.20. wy bidden u, als of God door ons in u bede, laet u met God vesoenen.

c. Vr.

Waerom gebruykt God de uiterlijke ellenden?

Antw. Om dat door de predicatie der Wet het herte niet genoeg gebroken zijnde, door dese scherpe slagen het herte verbrijselt soude worden, Jer. 2.19. Uwe boosheid sal u kastijden, ende uwe af-keeringen sullen u straffen: weet dan ende siet, dat het quaed ende bitter is, dat gy den Heere uwen God verlaet, Luc. 15.17, 18. Jer. 31.19. Sekerlijk, na dat ik bekeert ben, heb ik berouw gehad, ende na dat ik my selven ben bekend gemaekt, heb ik op de heupe geklopt: ik ben beschaemt, ja schaemroot geworden, om dat ik de smaedheid mijner jeugt gedragen hebbe.

a. Vr.

Waerom gebruykt God sijn Geest hier toe?

Antw. Om dat het herte te hard is, als dat het alleen door uitwendige middelen souden verandert worden, Ezech. 36.26. Ik sal het steenen herte uit u vleesch wech nemen. Heb. 8.10. Ik sal mijne wetten schrijven in u-lieder herte, Thren. 5.21.

c. Vr.

Wat middelen moet den mensche gebruiken om tot de weder-geboorte, en tot de bekeeringe te komen?

Antw. De middelen die de mensch gebruiken moet, zijn dese: (1.) De mensche moet sijn sonden en verdoemelijke staet wel leeren kennen, Jer. 31.19. Na dat ik my selven ben bekend gemaekt, hebbe ik op de heupe geklopt: ik ben beschaemt, ja ook schaemroot geworden, Zeph. 2.1. Doorsoekt u selven nauwe, ja nauwe, Act. 2.37. (2.) De mensche moet goede kennisse nemen van de hope der zaligheid, dewelke voor sondaers die haer bekeeren in den Euangelio word bekend gemaekt, Act. 18.38. Soo zy u dan bekend, Mannen broeders, dat door desen u vergevinge der sonden verkondiget word, 2 Cor. 5.19. Hem die geen sonde gekend heeft, heeft God voor ons tot sonde gemaekt, opdat wy geregtigheid Gods in hem souden worden. Actor. 3.19. (3) De mensche moet gelooven in de Middelaer Jesu Christus, Act. 16.31. Gelooft in den Heere Jesum Christum, Marc. 1.14. Bekeert u, ende gelooft den Euangelio, 2 Cor. 3.18. (4.) De mensche moet sig geheel overgeven aen Gods woord, om daer door bewrogt te worden tot een ander leven, Rom. 6.17. Gode zy dank dat gy wel dienst-knegten der sonde waert, maer dat gy nu van herten gehoorsaem geworden zijt den voor-beelde der leere, tot het welke gy over-gegeven zijt,

[p. 192]

Act. 3.17. Bekeert u, ende een ygelijk van u werde gedoopt, Hos. 6.5. (5.)De mensch moet sig selven leeren versaken, ende alle uyterlijke sonden af-breken, Matt. 16.24. Soo yemand agter my wil komen die verloochene hem selven, Act. 19.19. Sy verbrandeden hare ydele boeken, Ezech. 18.31. Werpt van u weg alle uwe overtredingen, waer door gy overtreden hebt. (6.) De mensche moet God bidden om een ander herte, Thren. 5.21. Heere, bekeert ons, soo sullen wy bekeert zijn, Ps. 51.12. Schept my een rein herte, ô God, en vernieuwt in het binnenste van my eenen vasten geest.

c. Vr.

Wat hindert vele, datse niet weder-geboren worden?

Ant. Onder andere hinder-palen zijn ook dese: (1.) Sy willen geen middelen gebruiken, nogte eenige moeite doen om nieuwe creaturen te worden, Ps. 119.155. Het heil is verre van de godloose, want sy soeken Gods insettingen niet, Mal. 1.13. Nog segt gy, siet wat een vermoeitheid! Jer. 44.16. Wy en sullen na u niet horen, aengaende het woord dat gy tot ons gesproken hebt in des Heeren name. (2.) Als sy de middelen van Gods woord gemackelijk konnen hebben, dan hebben sy daer toe geen lust, Job 21.14. Sy seggen, wijkt van ons, want aen de kennisse uwer wegen en hebben wy geen lust, Mal. 1.14. Gy segt, het is te vergeefs God te dienen. (3.) Als sy kragtiglijk worden aengedrongen en overtuygt, soo stellen sy haer tegen Gods middelen aen, Act. 7.51. Gy hardneckige en onbesnedene van herten en ooren, gy wederstaet altijd den Heiligen Geest, Rom. 1.18. Sy houden de waerheid in ongeregtigheid onder. (4.) Sy agten de genade des Euangeliums veel minder dan de tijdlijke en wereldsche lusten en voordeelen, Act. 11.17. Gallio trok hem geen dingen der Religie aen, Heb. 12.16. Gelijk Esau die om de spijse het regt der eerst-geboorte weg gaf.

b. Vra.

Wat behoort alle menschen te bewegen om tot haer weder-geboorte en bekeeringe hertelijk te bearbeiden?

Ant. Dese beweeg redenen: (1.) dat nimand sonder wedergeboorte en bekeeringe kan zalig worden, Joh. 3.5. Ten zy dat yemand weder-geboren worden uit water en geest, so en kan hy in het Koningrijke Gods niet in-gaen, Rom. 8.13. Indien gy na den vleesche leeft, soo sult gy sterven, maer indien gij door den geest de werken des lichaems doodet, soo sult gy leven, Apoc. 21.8. (2.) De heerlijke staet van een weder-geboren ziele, 2 Pet. 1.4. Wy zijn der Goddelijker nature deelagtig, 1 Pet. 2.9. Gy zijt een Koninglijk Priesterdom een uitverkoren geslagte, een heilig Volk, (3.) De vrugt van de bekeeringe, dewelke is de eeuwige zaligheid Rom. 6 vs. 22. Maer nu van de sonde vry gemaekt zijnde, ende Gode dienstbaer gemaekt zijnde, hebt gy uwe vrugt tot heiligmakinge, ende het

[p. 193]

einde, het eewige leven, Rom. 8.1. Soo en is 'er dan nu geen verdoemenisse voor die in Christo zijn, die niet na den vleesche leven, maer na den geest. (4.) Ook moet dit den mensche bewegen, die geroepen word, als hy denkt, dat de Heere dese genade aenbied aen soo slegte menschen, ja aen soo snoode sondaers, en dat boven soo veel andere menschen, dewelke God voor-by gaet, Ezech. 33.11. Soo waeragtig als ik leve, spreekt de Heere, soo ik lust hebbe in den dood des godloosen, 1 Cor. 1.26. Gy siet uwe roepinge, Broeders, dat gy niet vele wijse zijt na den vleesche, niet vele magtige, niet vele edele, 2 Cor. 5.20.

c. Vr.

Wat behoort ons te bewegen om het werk der bekeeringe niet een oogenblik uyt te stellen?

Ant. Dit moet ons bewegen:

(1.) Om dat de Heilige God, die ons Heer en Meester is, ons dit alsoo gebied, Heb. 3. 7, 8. Daerom gelijk de Heilige Geest seid, Heden indien gy zijne stemme hoort, soo en verhard u herte niet, Prov. 1. vers 24.

(2.) Alle uytstel maekt dat het herte nog harder wordt in de sonde, en vermeerdert de schulden, Heb. 3.7. Verhard u herte niet, Jer. 13.23. Hoe soud gy konnen goed doen, die gewend zijt quaed te doen, Rom. 2.5. Na u hardigheid en onbekeerlijk herte, vergadert gy u selven toorne als een schat.

(3.) Ons leven is seer onseker, de dood kan ons in een ogenblik overvallen, en indien wy dan niet bekeert zijn, soo souden wy verdoemt worden, Jac. 4.14. U leven is een damp, die voor een weinig tijds gesien word. Luc. 12.20.

(4.) Om dat God niet altijd gereed is, de bekeeringe te geven als het ons wel sal te passe komen: Wy moeten op God passen, als hy tijd geeft, 2 Cor. 6.1. Siet nu is 't de wel aengename tijd, nu is 't de dag der saligheid, Luc. 13.24. Strijd om in te gaen door de enge poorte: want vele, segge ik, sullen soeken in te gaen, ende sullen niet konnen, Prov. 1.24, 25.

a. Vr.

Kan men seker wesen van zijn weder-geboorte?

Antw. Men kan niet alleen, maer men moet ook tragten daer van seker te zijn, 1 Joh. 3.14. Wy weten dat wy overgegaen zijn uit de dood in het leven, 1 Joh. 3.1. Siet hoe grooten liefde ons de Vader gegeven heeft, dat wy kinderen Gods genaemt worden, 2 Cor. 13.5. Ondersoekt u selven.

c. Vr.

Uit wat teikenen kan men weten of men wedergeboren is?

Ant. Dese teikenen zijn vele, maer onder andere zijn dese:

(1.) Als men bevind dat de kragt der quade begeerlijkheydt gebrooken is, en dat men soo driftig niet meer is tot de verleydinge

[p. 194]

der wereld, Gal 5.24. Die Christi zijn, hebben het vleesch gekruist met de bewegingen en begeerlijkheden, Gal. 6.14. De wereld is my gekruist, ende ik de wereld, Gal. 5.17.

(2.) Als men in sig bevind een standvastige genegentheyd tot God, en tot sijn vriendlijke tegenwoordigheyd, als tot het hoogste goed waer in al ons heyl bestaet, Psal. 119.57. De Heere is mijn deel. Ps. 4.8. Gy hebt vreugde in mijn herte gegeven, meer dan ter tijd als haer Koorn en haren Most vermenigvuldigt zijn, Phil. 3.7, 8. Ps. 63.9. Mijn ziele kleeft u agter aen.

(3.) Als men een vast voornemen heeft om God in alles te gehoorsamen, Ps. 119.6. Ik hebbe gesworen, ende sal het bevestigen, dat ik onderhouden sal de regten uwer geregtigheid, Heb. 13: vs. 18. Als die in alles eerlijk willen wandelen, 1 Thess. 5.22. Onthoud u van alle schijn des quaeds, Ps. 119.44.

(4.) Als men een sonderlinge trek en lust gevoeld tot Gods Woord, 1 Pet. 2.2. Als nieuw geboren kinderkens, zijt seer begerig na de redelijke onvervalschte melk, op dat gy door deselve meugt opwasschen, Ps. 119.97. Hoe lief hebbe ik uwe Wet! Sy is mijne betragtinge den gantschen dag.

(5.)Als men aenvangt een nieuw leven na Gods Wetten, en daer in soekt yverig voort te gaen, Eph. 2.10. Wy zijn Gods maeksel geschapen in Christo Jesu tot goede werken, 1 Pet. 4.3. 1 Joh. 3. vs. 9. Die uit Godt geboren is, en sondigt niet.

(6.) Als men in eenige sonde vallende, daer over ontrust is, daer door smerten en benauwtheden in de ziele gevoelt, en als men niet eer gerust is, voor en aleer men met God in Christi bloet versoend is; en dat men door een nieuwe en yverigher gehoorsaemheid, de begane struikelingen tragt te verbeteren, Ps. 51.3. Zijt my genadig ô God! na uwe goedertierenheid, Matt. 26.75. 2 Cor. 7.11. want siet, dit selve; dat gy na God zijt bedroeft geworden, hoe groote neerstigheid heeft het in u gewrogt: Ja verantwoordinge, ja onlust, ja vreese, ja verlangen, ja yver, ja wrake.

a. Vr.

Geeft het in dit leven wat voordeel dat men wedergeboren is en bekeert?

Ant. Ja seer veel, want dan weet men, dat alle kruis ten besten sal gedyen, en dat men de dood niet heeft te vreesen, dewijl men in Gods wegen wandelende, ten eeuwigen leven door de dood gaen sal, Rom. 8.78. Wy weten, dat den genen die God lief hebben, alle dingen meden werken ten goede, 1 Cor. 15.55. 2. Cor. 5.1. Wy weten, dat al ons aerdsche Huis deses Tabernakels gebroken word, wy een gebou van God hebben, een huis niet met handen gemaekt, maer eeuwig in de Hemelen.