Dagelyckse huys-catechisatie

[p. 183]

De eerste middag-oeffeninge. Over het leven in de staet der onherboren nature.
De eerste dag.

A. Vrage.

WAt hebt gy boven de Beesten van God ontfangen?

Ant. Een redelijke ziele, begaeft met een redelijk verstant en wille, Job 35.11. God maekt ons geleerder dan de beesten der aerde, en wijser dan de gevogelte des Hemels, Gen. 2.7. Eccl. 12.7.

a. Vr.

Waer toe heeft God ons een redelijke ziele gegeven?

Antw. Op dat wy een ander, ende een beter leven souden leyden als de Beesten des velts, Esa. 34.7. Ik hebse geschapen tot mijner eere, Psal. 23.9. Weest niet gelijk een Paert, gelijk een Muil-ezel, welke geen verstant en heeft, Phil. 2.12. 1 Pet. 1.9.

b. Vr.

Is het leven van alle menschen beter als der beesten?

Antw. Neen: maer vele menschen leven veel erger dan de beesten leven, Jude vs. 10. 't Geen sy natuerlijk als de onredelijke dieren weten, in 't selve verderven sy haer, Esa. 1.3. Een Osse kend sijn Besitter, ende een Ezel de kribbe sijns Heeren, maer Israël en heeft geen kennisse, mijn volk en verstaet het niet, Jer. 8.7, 8.

b. Vr.

Hoe worden die menschen in de Heilige Schrift genaemt?

Ant. Godloose, onregtvaerdige, sondaers, natuerlijke menschen, &c. Jude vs. 19. Dese zijn natuerlijke menschen, den Geest niet hebbende, Esa. 3.21. Wee den godloosen, 1 Tim. 1.9.

c. Vr.

Is het niet genoeg als men beter leeft als de beesten?

Ant. Neen: wy moeten een Godsalig leven leiden, 1 Tim. 4.7. Oeffent u selven tot Godsaligheid, Tit. 2.11, 12. De saligmakende genade Gods is verschenen alle menschen, ende onderwijst ons, dat wy de godloosheid ende der wereldsche begeerlijkheden versakende: matiglijk, ende regtveerdiglijk, ende godsaliglijk leven souden in dese tegenwoordige wereld, 2 Tim. 3.12.

c. Vra.

Is het leven van die lieden een godsalig leven, welke men niet kan overtuygen van eenige grove sonde?

Ant. Neen: Want daer kan een burgerlijk, en natuerlijk leven

[p. 184]

geleid worden sonder grove uitterlijke sonde, Mat. 4.46. Indien gy lief hebt die u liefhebben, wat loon hebt gy, doen ook niet de Tollenaers alsoo, Mat. 5.20. Indien uwe geregtigheid niet overvloediger zy als der Schrift geleerden en Pharizeen, soo en sult gy in het Koningrijke geensins in-gaen, vs. 47, 48. Luc. 18.9.

c. Vr.

Wat noemt gy een natuerlijk leven?

Ant. 't Geen geleid word alleen na lust en drift der nature, gelijk de beesten leven: dat men eet, drinkt, arbeyd, slaept, gaet, staet, etc. ende dat men in dit alles doet, gelijk het de mensche lust, Phil. 3.19. Welker God is de buik, dewelke aerdsche dingen bedenken, 2 Pet. 2.12. Dese zijn als onredelijke dieren, die de nature volgen, Jude vers 19.

c. Vr.

Wat noemt gy een burgerlijk leven?

Ant. 't Geen geleyd word na de burgerlijke Wetten des lands, en na regulen van uyterlijke Godsdienst, bestaende in sig onbesproken te dragen in het huyshouden, in koop-handel, staet en ampten, na dat de gewoonte is in yder Land, en het waernemen van uyterlijke Kerkgang, Act. 13.50. De Joden maekten op de Godsdienstige, en eerlijke Vrouwen, Matt. 5.20, 47. Indien gy uwe Broederen alleen groet, wat doet gy boven andere? Doen ook niet de Tollenaers alsoo?

b. Vr.

Als de Schrifture spreekt van godloose, verstaetse daer soodanige burgerlijke en natuerlijke menschen?

Ant. Neen: maer door godloose worden soodanige lieden verstaen, die selfs de burgerlijke en natuerlijke Wetten overtreden, ende die daerom worden beschreven niet als menschen, maer als de wreedste en vervloekste beesten, die God nog kennen nog dienen, Matth. 23.33. Gy Slangen en Adderen-gebroedsel, Psal. 10.9. Hy leid lagen in sijn verborgene plaetse, gelijk een Leeuw in sijn hol, Ps. 80.14. Het Swijn uit den woude heeft u wijngaert uitgewroet.

c. Vr.

In wat staet zijn de menschen, dewelke godloos leven, ja die maer natuerlijk en burgerlijk leven?

Ant. In den staet der sonde, ende der vervremdinge van God, Joh. 9.41. Maer nu segget gy, wy sien: soo blijft dan uwe sonde. Act. 29.18. Eph. 4.18. Vervreemt van het leven Gods.

b. Vra.

Kan soo een mensche wel weten, dat hy in den staet der sonde nog steekt?

Ant. Ja: want hare conscientie kan dat getuygen, als sy deselvige wel willen ondersoeken, en als sy haer selven en hare werken aen Gods Wet willen ondersoeken, Ezech. 33.10. Dewijle onse overtredingen, ende onse sonden op ons zijn, ende wy in deselve ver-

[p. 185]

smagten, hoe souden wy dan leven, Rom. 2.15. hare consicentie mede getuigende, en de gedagten onder malkanderen hare beschuldigende.

b. Vr.

Waer uyt kan men seker zijn, dat yemand nog is in de staet der sonde?

Ant. De ken-teikenen zijn dese:

(1.) Een grove onwetenheyd van de dingen der saligheid, Eph. 4.18. Verduistert in het verstant, vervremt van het leven Gods, door de onwetenheid die in haer is, 1 Cor. 2.14. De natuerlijke Mensche en begrijpt niet de dingen die des Geestes Gods zijn, Act. 26.18.

(2.) Een gewillige overgevinge van sig selven, om met lust de sonden te begaen, Rom. 6.16. En weet gy niet dat wien gy u selven stelt tot dienstknegten ter gehoorsaemheid, gy dienstknegten zijt der gene die gy gehoorsaemt, ofte der sonde tot de dood, ofte der gehoorsaemheid tot geregtigheid? Eph. 4.19. Ongevoelig geworden zijnde, hebben haer selven overgegeven tot ontugtigheid, om alle onreinigheid gieriglijk te bedrijven.

(3.) Een tegenstreven ende tegenstant, tegen Gods Wetten? Rom. 8.7. Het bedenken des vleesch is vyandschap tegen God, het en onderwerpt sig de Wet Gods niet, Mal. 3.14. Gy segt, het is te vergeefs God te dienen, Job. 21.14. Sy seggen tot God, wijkt van ons, want aen de kennisse van uwe wegen en hebben wy geenen lust, Jer. 44.16. Wy en sullen na u niet hooren.

(4.) Een ongevoelig herte, sonder schrick en bekommeringe, Eph. 4.19. Welke ongevoelig geworden zijnde, hebben haer selven overgegeven tot ontugtigheid, 1 Tim. 4.2. Hebbende haer eigen conscientie, als met een brand-yser toegeschroeid.

c. Vr.

Hoedanig is het leven van soodanige menschen, dewelke in den staet der sonde nog steken?

Antw. Haer leven is seer af-keerig van Godt en sijn wegen, en driftig tot de wereld en tot het aerdsche, Phil. 3.19. Welkers God is haer buik, welke aertsche dingen bedenken, Esai. 1.4. Wee den sondigen volke, den volke van sware ongeregtigheid, den zade der boosdoenderen, den verdervenden kinderen: Sy hebben den Heere verlaten, sy hebben den Heiligen Israëls gelastert, sy hebben sig vervremd, wijkende agterwaerts, Ps. 14.3, 4.

b. Vra.

Gaen sommige Onherboorne niet verre in af-wijkinge?

Antw. Ja soo verre, dat dit van haer word getuigt, Gen. 6.5. Al haer gedigtstel der gedagten des herten is t' allen dage alleenlijck boos. 2 Pet. 2.19. Sy sijn dienstknegten der verdorventheid, Rom. 3.13. Hare kele is een geopent graf, met hare tongen pelgen sy bedrog, slangen fenijn is onder hare lippen, vers 14. Welker mond is vol van vervloekinge ende bitterheid.

[p. 186]

b. Vr.

Waer komt het van daen, dat de onherboorne menschen soo tot een quaed leven vervallen?

Ant. Het komt voort uyt dese drie oorsaken dewelke in haer zijn?

(1.) Uyt haer natuerlijke verstand, Rom. 8.7. Het bedenken des vleeschs is vyandschap tegen God, het en onderwerpt sig Gods Wet niet, 1 Cor. 1.18. Het woord des Kruices is hen die verloren gaen, dwaesheid, Jac. 1.22. Sy bedriegen haer selven met ydele overleggingen. (2.) Uyt de begeerlijkheid van haer verdorven vleesch, Rom. 8.13. Indien gy na den vleesche leeft, soo sult gy sterven. 2 Pet. 2.12. Dese als onredelijcke dieren, volgen de natueren, (3.) Uit een misleidende en quade concientie, daer door sy haer selven een andere meninge geven van God en sijn dienst, van Hemel en Helle, van goed en quaed, als het wel in waerheid is, Jac. 1.22. Sy bedriegen haer selven met ydele overleggingen, Deut. 29.19. Als sy de woorden des vloeks hooren, sy zegenen haer selven in haer herte, seggende, ik sal vrede hebben wanneer ik schoon in mijns herten goed-dunken sal wandelen, om dronkene te doen tot de dorstige, Psal. 94.7. Sy seggen, de Heere en siet het niet, ende de God Jacobs en merkt het niet, Mal. 3.14. Gy segt, het is vergeefs God te dienen.

b. Vr.

Wat quade regelen van leven volgt de onherboorne conscientie?

Ant. Dese drie: (1.) De natuerlijke lust en eigen goed dunken des herten, 2 Pet. 2.12. Dese, als onredelijke dieren, volgen de nature, Rom. 1.24. God heeftse overgegeven in de begeerlijkheden harer herten, Rom. 8.7. (2.) Manieren van Voor-ouders, waer tegen haer God waerschout, Zach. 1.4. Weest niet als uwe Vaders, Ezech. 20.18. Wandelt niet in de insettingen van uwer Vaderen, (3.) De gewoonte des werelds, Eph. 2.2. Sy wandelen na de eewe deser wereld, Rom. 12.2. Word deser wereld niet gelijkformig.

b. Vr.

Wat gedachten zijn in den Onherboorne en Godloose?

Ant. Sy hebben dese gedagten:

(1.) Dat God op alle dingen soo nauwe agt niet slaet, Ps. 24.7. Sy seggen, de Heere siet het niet, Ps. 10.11. Hy seid in zijn herte, God heeft het vergeten: Hy heeft zijn aengesigte verborgen, hy ziet niet in eeuwigheyd, (2.) Dat God soo hard niet straffen sal, als de Predikanten prediken, Deut. 29.19. De godloose seid, ik sal vrede hebben, wanneer ik schoon na mijns herten goeddunken sal wandelen, Mal. 2.17. Sy seggen waer is de God des oordeels? Jude vs. 4. Sy misbruiken de genade tot ontugtigheid, (3.) Dat een gedaente en schijn van godsaligheid en deugt genoeg is, 2 Tim. 3.5. Sy hebben een gedaente van godsaligheid; maer de kragt hebben sy ver-

[p. 187]

loochent, Apoc. 3.1. Gy hebt de naem dat gy leeft, en gy zijt dood. (4) Dat yder sijn lust wel volgen mag, als hy 't vermag te doen, Phil. 3.19. Welker God haer buik is, Rom. 13.14. Versorgt het vleesch niet in zijn begeerlijkheden.

b. Vr.

Hoedanige sonden komen uyt dese gedagten voort?

Antw. Moetwillige en heerschende sonden, Jer. 16.12. Gy lieden wandelt een ygelijk na zijne boosen herten goed-dunken, om na my niet te hooren, 2 Pet. 3.3. Daer sullen spotters komen die na haer eige begeerlijkheden sullen wandelen, vs. 5. Want willens is haer dit onbekent, Heb. 10.26. Soo wy willens sondigen, &c.

c. Vr.

Hoe kan men weten of de sonde over de mensch heerscht?

Ant. Dit kan men weten uit dese teikenen:

(1.) Als men de opkomende begeerlijkheden met vermaek verneemt, en laet voortgaen sonder tegenstant, Rom. 1.27. De mannen zijn verhit geworden in hare lust, 2 Tim. 3.4. Sy zijn meer liefhebbers der wellusten, dan liefhebbers Gods. (2.) Als men die quade lust soekt met voorbedagte sinnen te voldoen, 2 Petr. 3.3. In de laetste dagen sullen spotters komen, die na haer eigen begeerlijkheden sullen wandelen, Rom. 6.13. En stelt u leden niet der sonde, soo sy geen quaed gedaen hebben. (3.) Als men op begane sonde, niet alleen onbekommert is, maer ook daer over blijde is, en wenscht wederom deselvige te mogen begaen, Prov. 2.14. Die blijde zijn in 't quaed doen, Esai. 3.9. Sy spreken hare sonden vry uit, Phil. 3.19. Haer eere stellen sy in hare schande, sy bedenken aerdsche dingen.

b. Vr.

Hoedanige zijn veeltijds de Onherboorne ontrent God en sijn dienst?

Ant. Ontrent God en sijn dienst vind men in haer dese dingen:

(1.) Sy hebben geen lust tot de regte kennisse Gods, 2 Tim. 4. vs. 3. Sy en konnen de gesonde leere niet verdragen, Job. 21.14. Sy seggen tot God, wijkt van ons, want aen de kennisse van uwe wegen en hebben wy geen lust, Esai. 30.10.

(2.) Sy zijn onwillig om Gods Wetten te gehoorsamen, Jer. 6.17. Sy seggen, wy en sullen niet luisteren, Jer. 7.26. Jer. 44.16. Wy en sullen na u niet hooren.

(3.) Sy hebben altijd veel te spreken op Gods Dienaers, soeken haer dienst onvrugtbaer te maken, Esai. 29.21. Sy maken haer schuldig om een woord, 2 Chron. 36.16. Sy spotten met de Boden Gods.

(4.) Sy prijsen soodanige Predicanten, die seer resoluit zijn, en die met haer in alle wereldsche vrolijkheid lustig willen leven,

[p. 188]

Mich. 2.11. Soo daer yemand is, die met wind omgaet, ende valschelijk liegt, seggende, ik sal u propheteren voor wijn, ende voor sterken drank, dat is een Propheet deses volks, Esai. 56, 11, 12. Die seggen, ik sal wijn halen, ende wy sullen sterken drank suipen.

a. Vr.

Hebben onherborene wel voorspoed in de wereld?

Antw. Ja, veeltijds meer als de vrome, Ps. 73.12. Siet dese sijn godloos, nogtans hebben sy rusten in de wereld, sy vermenigvuldigen het vermogen, Job. 21.7. Jer. 12.1, 2. O Heere! waerom is der godloosen weg voorspoedig? Waerom hebbense ruste alle die troulooslijck trouloosheid bedrijven? Sy gaen voort en dragen vrugt.

a. Vr.

Hebben de godloose wel tegenspoed in dese wereld?

Ant. Jase: Ps. 32.10. De godloose heeft veel smerte, Job 18. vs. 16. Rom. 2.9. Verdruckinge en benauwtheid over alle die het quade werkt.

b. Vra.

Verschillen dan de godloose niet van de Godsalige in uytwendige dingen?

Ant. Niet soo verre, dat men uyt uyterlijk voorval van beyder staet, ten aensien van Gods liefde kan oordeelen, Eccles. 9.1. Haet en liefde en weet den mensche niet uit al 't gene dat voor zijn aengesigte is, vs. 2, 11.

c. Vr.

Waer in zijn dan de godloose onderscheyden van de vrome in alle uyterlijk voor-val?

Ant. Al wat de godloose doen, dat bevuylen sy met sonde, ende al wat haer over-komt in voorspoed, en tegenspoed, strekt haer tot een vloek, Mal. 2.2. Ik sal uwe zegeningen vervloeken, Ps. 69. vs. 32. Hare tafel word voor haer aengesigte tot een strik, ende tot volle vergeldinge, en tot een val-strik, Tit. 1.15. Den onreinen is alles onrein.

a. Vr.

Wat is het eynde van een natuerlijk, burgerlijk, en godloos leven?

Ant. De helsche verdoemenisse, Matt. 25.41. Gaet weg van my, gy vervloekte in het eeuwige vyer, 't welk den Duivel ende zijne Engelen bereid is, Rom. 2.5. Naer uwe hardigheid en onbekeerlijk herte, vergadert gy u selven in toorne als een schat in den dag des toorns, ende der openbaringe van het regtveerdigh oordeel Gods: Matth. 7.23.