Dagelyckse huys-catechisatie

Van de vryen wille.
De veerthiende dag.

b. Vr.

Waerom is so een inwendige Roepinge Gods, van nooden?

Ant. Om dat de Mense door den val Adams is onmagtig geworden, om op het aenhoren van Gods Woord, te gehoorsamen Gods wil, Matt. 7.18. Een quade boom kan geen goede vruchten voort brengen, 2 Cor. 3.5. Rom. 8.3.

c. Vr.

Hoe staet het dan met de vrye wille des Menschen?

Ant. De mensch heeft de wil behouden, maer de vrijheid om het goede te konnen doen verloren door de sonde, Jer. 13.23. Sal ook een Moorman sijn huyt veranderen, of een Luipaert sijn vlecken? So sult gy-lieden ook konnen goet doen, die gewent zijt quaet te doen, Rom. 1.21. 1 Cor. 2.14.

a. Vr.

Waer in leyt de onmagt van den Mensch?

Ant. In sijn verstand, in sijn wil, en in al sijn kragten ten goede, en tot sijn bekeering, 1 Cor. 2.14. De natuurlijke mens en begrijpt niet die dingen die des geestes Gods zijn, want sy zijn hem dwaesheid: hy

[p. 78]

kanse niet verstaen. Matt. 12.34. Hoe kond gy goede dingen spreken daer gy boos zijt. Jer. 4.22. Goet te doen en wetense niet, Eph. 2.1.

b. Vr.

Kan dan het verstand, Gods wil en wetten uit sig selven niet verstaen en toe-stemmen, als die gepredikt worden?

Ant. Neen: want het verstant is enkel duysternis, Eph. 5.8. Gy waert eertijts duysternis, Matt. 6.23. Rom. 1.21. 1 Cor. 2.14. De natuerlijke mensche en kan die dingen die des Geestes Gods zijn, niet verstaen.

a. Vr.

Kan de wille het goed doen willen?

Ant. Niet met een kragtige en door settende wille, daer het dadelijke goet doen, en de bekeeringe op volgt, Rom. 8.7. Het bedenken des vleeschs is vyandschap tegen God, en het en onderwerpt sig de Wet Gods niet, het en kan ook niet, Eph. 2.1. Doe gy dood waert door de sonden en misdaden, Ezech. 36.26.

b. Vr.

Hoedanige zijn de kragten van den Mensche ontrent zijn bekeeringe?

Ant. De kragten zijn dood en gestorven, Col 2.13. Hy heeft u als gy dood waert in de misdaden, en in de voor-huyt uwes vleesses, mede levendig gemaekt met hem, alle uwe misdaden u vergevende, Eph. 2.1. Joh. 8.34. Jesus seide, voorwaer segge ik u, een yegelijk die de sonde doet, is een Dienstknecht der sonde.

c. Vr.

Waerom word dan geseyt, Ezech. 12.1. Sy hebben oogen om te sien, maer sien niet: ooren om te hooren, maer en hooren niet?

Antw. Dese plaetse spreekt niet van de Mensen in haer selven aen-gemerkt, maer van de Kinderen der Kerke, van 't huys Israëls, dewelke de kennisse van Gods Wet, en van Gods Oordeel hadden, maer de selvige niet wel wilden gebruyken tot afstant van sonden, Amos 6.1. Wee den gerusten tot Zion, Esai. 5.12.

c. Vra.

Waerom gaet God den mensche dan aen met geboden, beloften, dreygementen, bestraffingen, etc. op dat hy den mensche tot bekeeringe soude leyden, Esai. 1.19. Jer. 7.23.

Ant. Dit zijn geen bewijsen, dat de mensch heeft een kragtige wil uyt hem selven tot zijn bekeering; maer God gebruykt dese middelen, om den mensen haren pligt te leeren, en daer door wat goets aen de herten van de sijne te werken: Insonderheid, dewijle dese geboden, etc. gedaen worden aen soodanige, dewelke nu den naem hadden, datse al bekeert waren, Esai. 2.1. Mijn beminde heeft een wijngaert op een vetten heuvel. vs. 3, 4, 5. Act. 2.39.

b. Vr.

Is er dan onderscheid tusschen natuerlijke Mensen, ende tusschen Gods volk, in aenmerkinge van Gods geboden en beloften?

Ant. Ja, seer groot: want de natuerlijke Mens komt God voor, gantsch onmagtig ten goede; Maer Gods volk komt God voor

[p. 79]

(ofte in der daet, ofte in haer belijdenisse) als nu magtig geworden zijnde door de genade, om te doen, al is 't niet in volmaektheit, nogtans in opregtigheid, het geen God in sijn Woort voor-stelt, Heb. 8.10. Ik sal mijn Wetten in haer verstand geven, en in haer herte sal ik die inschrijven, Ezech. 36.26, 27. Ik sal u een nieuw herte geven, 1 Cor. 15.10.

a. Vr.

Heeft dan de Mens geen vryen wille?

Ant. De mensch heeft niets ter Wereld vry, nog in eyge magt, maer alles staet onder Gods wil en magt, Jac. 4.13. Wel aen, gy die daer segt, wy sullen heden of morgen na sulken stadt reysen, en aldaer een jaer overbrengen, en koopmanschap drijven, en winste doen, vs. 25. In plaetse dat gy seggen soud', indien de Heere wil, en indien wy leven, so sullen wy dit of dat doen, Luc. 12.18, 19, 20. Act. 18.21.

c. Vr.

Maer is dit het geschil, daer men over disputeert, of de mensch in al sijn doen en laten onder Gods wille staet?

Ant. Neen: Want dit raekt de Leere van Gods voorsienigheid, waer uyt wy weten dat alles staet onder sijn regeeringe, Act. 17.28. In hem leven wy, en bewegen ons, en zijn wy, Mattt. 10.36.

c. Vr.

Waer over valt dan eygentlijk dit dispuyt?

Ant. Over de kragten van een natuerlijk mens, om sijn eygen herte te bekeren, en sig in een vereyschte trap van Godlijke liefde te stellen, tot volkomen onderhoudinge van Gods geboden.

a. Vr.

Is dan sodanige kragt niet by yeder mensch dat hy hem selven het herte kan veranderen?

Ant. Neen, dewijle de mensch selfs al het uyterlijke goet ten regten nog verstaen, nog willen, nog werken kan, 2 Pet. 2.19. Rom. 8.7. Het en kan sig der wet Gods niet onderwerpen, ja selfs der herboorne vinden in haer groote onmagt, Rom. 7.23. Ik sie een ander wet in mijne leden, welke strijt tegens de wet mijnes gemoeds, ende my gevangen neemt onder de wet der sonde, die in mijne leden is, Ga. 5.17.

a. Vr.

Is dan by den mens gants geen magt, nog vryen wil?

Antw. De mens heeft een vryen wille, dat is, natuerlijke kragten, en bequaemheid tot de sonde, Matt. 23.37. O Jerusalem! ik heb u willen vergaderen als een hen hare kiecxkens onder hare vleugelen, maer gy hebt niet gewilt, Jer. 44.16. Jer. 4.22.

b. Vr.

Heeft de mens geen natuerlijke kragten tot eenig goet?

Ant. Ja hy, namentlijk tot natuerlijk goet, als tot eten, drinken, etc. Tot burgerlijk goet; als tot Ambachten, Koop-handel, Regeringe van Landen en Steden, etc. Ja ook tot eenig uytwendig geestelijk goet, en uiterlijke deuden; Als ter kerken gaen, tot Aelmoessen geven, yeder het syne te geven, niet te stelen, etc. Rom. 2.14. De Heidenen, die de wet niet hebben, doen van naturen die dingen, die des wets zijn, 1 Cor. 7.37. Act. 13.50.

[p. 80]

c. Vr.

Wat kragten ontbreken dan een natuurlijk mens?

Ant. Tot boven-natuurlijk, en tot inwendig geestelijk goet; als daer is, het geloove, de bekeeringe en veranderinge des herten: liefde Gods, en des Naesten: De yver en heylige beweginge des gebeds, etc. Gelijk dese dingen van den Mens worden vereyscht, Matt. 22.37. Gy sult lief hebben den Heere uwen God, met geheel uw' herte, met geheel uwe ziele, en met geheel uw' verstant, vs. 39. Gy sult u Naesten lief hebben als u selven, Prov. 23.26. Mijn Sone geeft my u herte, Joan. 4.24.

b. Vr.

Is de Mens hier toe altijds onmagtig geweest, en sal hy altijd onmagtig blijven?

Ant. Neen, maer de mens moet in vierderley staet worden aengemerkt, Namentlijk in de staet (1) der scheppinge: (2) des vals: (3) der wedergeboorte: Ende(4) der heerlijkheid.

b. Vr.

Hoe merkt gy den wille en de kragten des Menschen aen voor den val in de staet der opregtigheid?

Ant. Doe had de Mens een vryen wille ten goede, Eccles. 7.29. Dit hebbe ik gevonden, dat God den Mens regt gemaekt heeft, Eph. 4.24.

b. Vr.

Hoe merkt gy den Mens aen in de staet des vals en der sonden?

Antw. Sonder een vryen wille tot geestelijke deugden der zielen maer hy is een slaef der sonde, Eph. 2.1. Doe gy doot waert door de sonden en misdaden, Rom. 8.7. Hy en kan sig der Wet Gods niet onderwerpen. Col. 1.13. Die ons getrocken heeft uyt de magt der duysternisse, Rom. 6.16, 17. 2 Cor. 4.4. 2 Tim. 2.25, 26.

c. Vr.

Waerom stellen dan Moses en Josua het wel-varen aen de keure van Israel, Deut. 30.15. Jos. 24.15. Kiest u heden wien gy dienen sult?

Antw. Hier wort niet gesproken van den Mense in sijn nature aengemerkt, maer hier wort tot Gods Volk gesproken, dewelke beleden bekeert te zijn, en also magtig gemaekt tot de Godsdienst, den welken haer pligt wort aengewesen, Exod. 19.6. Gy sult my een Priesterlijk Koningrijk en een heilig volk zijn, Deut. 30.6.

b. Vr.

Hoe merkt gy de Mens aen in de staet der wedergeboorte?

Ant. Daer in is de Mens ten dele vry gemaekt van de slaverny der sonde, om het goede te konnen doen, 1 Cor. 3.17. Waer de Geest des Heeren is, aldaer is vrijheit, Heb. 8.10. Ik sal mijn Wetten schrijven in u herten, 1 Joan. 2.14. Dog niet volkomentlijk, Rom. 7.21. Soo vinde ik dan dese Wet in my, als ik het goede wil doen, dat het quade my by ligt, Gal. 5.17. De geest strijt tegen het vlees, ende het vlees tegen den geest, alsoo dat gy niet en doet 't gene gy wilt, Ja. 3.2.

[p. 81]

c. Vra.

Spreekt Paulus, Rom. 7. van hem selven, als een weder-geboren?

Ant. Indien hy maer sprak van hem selven als van een onherboorne, soo was sijn seggen bewijs genoeg tegen den vryen wil; Want hy toont dat 'er een groote onmagt ten goede is in den mens; maer hy spreekt van hem selfs, als van een herboorne: want behalven dat hy doorgaens spreekt in den tegenwoordigen tijt, so als hy doe was; so blijkt dit hier uyt dat hy hem selven noemt, so als hy nu was; en hy toont dat een goeden Geest in hem was, dewelke was de Geest der weder-geboorte, vs. 22. Ik hebbe een vermaek in de Wet Gods na den inwendigen Mens, vs. 17, 18. 23, 25. Ik danke God door Christum onsen Heere.

c. Vr.

Maer hoe past dit op een herboren mens, vs. 14. Ik ben vleeselijk verkogt onder de sonde?

Ant. Hy leyt dit selve uit, vs. 22. Ik sie een ander wet in mijne leden, welke strijd tegen de wet mijns gemoets, en my gevangen neemt onder de wet der sonde die in mijne leden is. Dat is, hy was niet als Achab, die hem selven verkogt had om quaet te doen; maer als gevangene Turkse Slaven, tegen haer wil zijnde verkogt, soo klaegt Paulus, dat hy tegen syn wil van sijn affecten meer-maels wierd overdwerft: En dit is de gemeyne staet van Gods Kinderen, vs. 18. Het willen is wel by my, maer het goede te doen en vinde ik niet. Ps. 17.13, 14. Gal. 5.17.

a. Vr.

Kan dan een mens soo veel goets niet doen als hy wil?

Ant. Neen; 't welk blijkt uyt de gebeden, de liefde Gods, het geloove, etc. want hier wilden de vroomste selve wel veel volmaekter dese pligten verrigten, als sy wel doen, Rom. 8.26. Wy en weten niet wat wy bidden sullen gelijk het behoort. P. 119.36. Esa. 63.17.

b. Vr.

Hoe merkt gy den Mens aen in de staet der heerlijkheid?

Antw. Daer heeft hy een volkomen vryen wil tot de hemelsche deugden, Heb. 12.23. Gy zijt gekomen tot de Geesten der volmaekte regtveerdige, 1 Cor. 13.12, 10. Wanneer het volmaekte sal gekomen zijn , dan sal het gene dat ten deele is te niete gedaen worden.

c. Vr.

Waer van daen komt die onvolmaektheid in den wille en kragten van Gods Kinderen hier op Aerden?

Ant. Van 't verdorven vlees, dat nog in haer ten deele blijft, het welk door de weder-geboorte niet geheel wort weg genomen: de onvolmaektheyd van hare weder-geboorte blijft so lang als sy in dit leven zijn; deshalven is ook haer begeerte na het vrye Jersualem daer boven in den Hemel, 1 Cor. 13.9. Wy kennen ten deele, Rom. 7. vs. 24. Ik ellendig Mens wie sal my verlossen uit het lichaems deses doots, Gal. 4.26.