Dagelyckse huys-catechisatie

Van Godt.
De derde dag.

a. Vr.

Hoe weet gy datter een God is?

Ant. Dit getuygt niet alleen de Schrifture, maer ook de Nature: Want Hemel en Aerde, Son en Maen hebben haer selven niet gemaekt, en yder Schepsel, yder Blom en Kruytje leert ons dat 'er een God is, Act. 14.17. God heeft hem selven niet onbetuygt gelaten van den Hemel, ons regen en vrugtbare tijden gevende, vervullende onse herten met spijse en vrolijkheyt, Ps. 19.2. De Hemelen vertellen Gods eere, Rom. 1.20.

b. Vr.

Hebben dan alle menschen de kennis van den waren God?

Ant. Neen: hoewel alle menschen in haer gemoed overtuygt zijn, dat 'er een God is, nochtans zijnder vele die den waren God niet kennen, Gal. 4.8. Maer doe als gy God niet en kendet, diende gy de gene, welke van naturen geen goden en zijn, Eph. 2.12.

a. Vr.

Hoe veel Goden zijnder?

Ant. Niet meer als een. Deut. 6.4. Hoort Israël, de Heere onse God is een eenig Heere, 1 Cor. 8.4. Eph. 4.5.

b. Vr.

Maer zijn God Vader, Soon en Heilige Geest, geen drie Goden?

Ant. Neen, want het zijn drie persoonen in het eenig Goddelijk wesen, 1 Joh. 5.7. Dese drie zijn een, 1 Tim. 2.5.

b. Vr.

Wat is God?

Ant. God is een geest, die on-eyndig, over-al tegenwoordig, onveranderlijk en eeuwig is: Ook al-wijs, almagtig, barmhertig, rechtveerdig, etc. zijnde Vader, Soon, en Heylige Geest, 1 Tim. 1.17. Den Koning nu der eeuwen, den onverderffelijken, den onsienlijken, den alleen wijsen God, zy eere en heerlijkheyt, in alle eeuwigheyt, Amen. Exod. 34.6. 1 Tim. 6.15, 16.

a. Vr.

Is God dan een geest sonder lichaem?

[p. 14]

Ant. Ja, Joh. 4.24. God is een Geest. 2 Cor. 3.17. 1 Tim. 1.17.

b. Vra.

Hoe wort dan geseyt in de heylige Schrifture, dat God oogen, handen, voeten, etc. heeft, dat hy gesien is, etc.

Ant. Dit wort oneygentlijk van God geseyt, om eenige bysondere werkinge Gods uyt te drucken: gelijk God ook genaemt wort, een leeuw, een beyr, een verterend' vyer niet om dat hy dit eygentlijk is, maer om dat door dese gelijkenissen sommige bysondere dingen in God aen ons worden vertoont, Deut. 4.24. Amos 3.8. Dog eygentlijk heeft een geest noch vleesch noch beenen, Luc. 24.39.

b. Vr.

Wat word dan verstaen door Gods hant, ooge, mont, voeten, en herte?

Ant. Gods hand betekent sijn almachtigheyt: Gods ooge, sijn alwetenheit: Gods mont, sijn bevel en last: Gods voeten, syn over-al-tegenwoordigheyt: Gods herte, sijn liefde, genade, barmhertigheyt, &c.

b. Vr.

Wat wort hier door verstaen, als God genaemt wort een leeuw, beyr, en vyer, etc.

Ant. Daer door wort afgebeelt Gods rechtveerdigheyt en verschrickelijcke oordeelen en straffen over de godloosheyt die men niet kan wederstaen, Hebr. 10.32. Vreeslyk is het te vallen in de handen des levendigen Gods.

a. Vr.

Waer is God?

Ant. God is over-al-tegenwoordig, nergens in geslooten nog uytgeslooten, 1 Reg. 8.27. Soude God op de aerde woonen, Siet, de Hemelen, ja de Hemel der Hemelen soude U niet begrijpen, hoe, veel te min dit huys dat ik gebout hebbe. Esai. 66. 1 Act. 17.24.

c. Vr.

Hoe seyt dan David, Ps. 135.3. Onse God is dog in den Hemel?

Ant. God woont op een bysondere wijse in den Hemel, de wijse hy daer syn Majesteyt seer heerlijk vertoont: Nogtans alsoo, dat hy ook op de aerde is, dewijle God oneyndig is, Esai. 66.1. Den Hemel is mijn troon, ende de aerde is de voetbanck sijner voeten. 1 Tim. 6.16. Jer. 23.24.

c. Vr.

Hoe is 't dan te verstaen, dat de Heere nederdaelt van den Hemel: en dat hy opvaert, Gen. 18.23. Doe ging de Heere weg, als hy geeyndigt hadde met Abraham te spreken?

Ant. Dit is oneygentlijck te verstaen van enige vertoning van Gods werkingen en van eenige bysondere openbaringen van Gods tegenwoordigheyt, gelijk soo oneygentlijk geseyt wort, Ps. 104.3. Die op de vleugelen des wints wandelt. Ps. 99.1. Ps. 50.2.

a. Vr.

Hoe oud is God, en hoe lange sal hy leven?

[p. 15]

Ant. God telt geen Jaren, gelijk wy menschen, hy is sonder begin en sonder eynde: hy is een eeuwig God, Ps. 90.2. Eer de bergen geboren waren, ende gy de aerde en de werelt voortgebragt haddet: ja van eeuwigheit tot eeuwigheyt zijt gy God, 1 Tim. 1. vers 17. Apoc. 1.8.

a. Vr.

Is God onveranderlijk?

Ant. Ja, Mal. 3.6. Ick de Heere en worde niet verandert, Ps. 102.26. Jac. 1.17. By den welken geen veraderinge, ofte schaduwe van omkeeringe en is.

b. Vr.

Waer in is God onveranderlijck?

Ant. (1.) In sijn Wesen, 1 Tim. 1.17. De koning der eeuwen, den onverderffelijken God, Ps. 102.28.

(2.) In zijn kennisse en alwetentheyt, 1 Cor. 2.16. Wie heeft den sin des Heeren gekent, die hem soude onderrichten, Job 11.7, 8, 9. Hebr. 4.13.

(3.) In zijn wille en voornemen, Job 42.2. Ik weet dat gy alles vermeugt: Ende dat geen van uwe gedagten kan afgesneden worden, Esa. 46.10. Mijn raed sal bestaen, ende ik sal alle mijn welbehagen doen. Rom. 9.11. Op dat het voornemen Gods, dat na de verkiesinge is, vast bleve, Hebr. 6.17. De onveranderlijkheyt van zijn raedt.

(4.) In zijn woorden, beloften, en dreygementen, Num. 23.19. God is geen man dat hy liegen soude, nogte eenes menschen kint dat hem yets berouwen soude: soude hy 't seggen, ende niet doen? ofte spreken, ende niet bestendig maken? Tit. 1.2. Jes. 34.16.

c. Vr.

Hoe wert dan geseyt, Gen. 6.6. Doe beroude het den Heere, dat hy den mensche op der aerden gemaekt hadde?

Ant. Dit wort oneygentlijk, en menschelijker wijse van God geseyt, gelijk dit volgende, Ende het smertede hem aen sijn herte. Berou betekent by ons menschen twee dingen: (1.) de veranderinge van ons voornemen en wille; (2.) de veranderinge van ons werk: volgens 't tweede alleen wort God het berou toegeschreven, en niet eygentlijk na het eerste, 1 Sam. 15.29. God is geen mensche, dat hem yets soude berouwen. Het is een teyken, niet dat God verandert van wil, maer dat hy, na sijn eeuwig voornemen, het Schepsel dat sondig wort, veranderen wilde en straffen, Gen. 6.7. De Heere seyde, ik sal den mensche, dien ik geschapen hebbe, verdelgen van den aerdbodem.

a. Vr.

Is God alwetende?

Ant. Ja, Hebr. 4.1. Daer is geen Schepsel onzigtbaer voor hem: maer alle dingen zijn naekt ende geopent, voor de oogen des geenen met welke wy te doen hebben, Ezech. 11 5. Ik weet een yder der dingen die in uwe geest opklimmen, 1 Joh. 3.20.

[p. 16]

c. Vr.

Hoe seyt God dan, Gen. 18.21. Ik sal nu afgaen, ende besien, of sy na 't geroep, 't welk tot my gekomen is, ten uytersten gedaen hebben: ende soo niet, ik sal 't weten?

Antw. Dit wort menschelijker wijse van God geseyt; om dat hy als een Richter nu wilde straffen, soo neemt hy als voor aen, informatie van saken, gelijk soo mede wort geseyt, Ps. 82.1. God staet in de vergadring Gods, hy oordeelt in 't midden der Goden, Gen. 22.12.

a. Vr.

Weet God te voren alle gebeurlijke dingen, en die vrywillig geschieden sullen?

Ant. Jae, Psal. 139.2. Gy weet mijn sitten, ende mijn opstaen, gy verstaet van verre mijn gedagten, vers 4. Als 'er noch geen woort op mijn tonge is, siet, Heere gy weet het alle, Prov. 16.33. Esai. 46.10. Die van den beginne aen verkondigde het einde, en van ouds af de dingen die noch niet geschiet en zijn.

b. Vr.

Weet God ook te vooren wat sonden de Menschen sullen doen?

Ant. Ja, Esai. 48.8. Ik heb geweten dat gy gantsch trouwlooslijk handelen soud, Act. 2.23. Desen Jesus door den bepaelden raet en voorkennisse Gods overgegeven zijnde, 1 Sam. 23.12.

b. Vr.

Kend men Gods wille ende voornemen wel?

Ant. Niet volkomentlijk, maer alleenlijck voor soo veel hy dit ons heeft geopenbaert, Deut. 29.29. De verborgen dingen zijn voor den Heere onsen God: maer de geopenbaerde zijn voor ons en onse kinderen, tot in eeuwigheit, om te doen alle de woorden deses Wets, Ps. 36.7. Rom. 11.33.

c. Vr.

Hoe wort Gods wil in de Heilige Schrifture aengemerkt?

Ant. Somtijdts beteykent Gods wil, sijn besluyt en voornemen, Eph. 1.11. Die alle dingen werkt na den raet sijns willens Ps. 115.3. Rom. 9.19. Somtijts beteykent Gods wil, zijn wet en woort, als de regel van ons doen en laten, 1 Thes. 4.3. Dit is de wille Gods, uwe heiligmakinge, Matth. 12.50. Joh. 7.17.

c. Vr.

Zijnder dan in God twee willen?

Ant. Neen: maer Gods wille is een, gelijk God selve een is, maer deselvige wort op tweederley wijse aengemerckt, na het onderscheyt van dingen die hy wil. Want sommige dingen wil hy selve doen, en die aen ons niet openbaren: Sommige dingen wil hy dat wy sullen doen, dewelke hy ons openbaert in sijn Woort.

c. Vr.

Is 'er somtijts geen strijd tusschen Gods verborgen wil, en tusschen Gods geopenbaerden wil?

Ant. Het kan wel geschieden dat Godt sommige dingen wil gebieden, die hy niet en wil dat geschieden sullen: soo geboodt hy, dat Pharao 't Volk soude laten trecken: dat Abraham sijn sone Isaac

[p. 17]

soude dooden, Gen. 22.1, 2. Maer daer is geen strijd in God selve: Want het is deselve wille Gods die voornam dit aen Abraham te gebieden, om sijn gehoorsaemheyd te beproeven, en die dan had besloten dat te beletten, als Abraham daer toe gereet soude zijn.

c. Vr.

Is in God eygentlijk een begeerte daer door hy wenst en wilde wel dat sommige dingen anders uyt vielen?

Ant. Neen, want dat soude in God een onvolmaektheyt zijn, ende een onmagt om sijn begeerte te bekomen, 't welk ongerijmt is, want God seit selve Es. 46.10. Ik sal al mijn wel-behagen doen, Ps. 115.3. Prov. 21.30.

c. Vr.

Waerom seyt God dan, Ps. 81.14. Och! dat mijn volk na mijn gehoort hadde?

Ant. God spreekt op menschelijker wijse, om te betoonen, dat hem de gehoorsaemheyd en de zegen van sijn volk aengenaem is, gelijk soodanige menschelijke bewegingen God meermaels word toegeschreven, Exod. 32.10. Ende nu, laet my toe, dat mijn toorn tegen haer ontsteke. Gen. 32.26.

a. Vr.

Hoe groot is Gods magt?

Ant. God is almagtig, Matt. 19.26. By God zijn alle dingen mogelijk, Gen. 28.3 2 Cor. 6.18.

c. Vr.

Waer in bestaet Gods almagtigheyd?

Ant. De Heere kan alles doen wat hy wil: hy kan meer doen als hy wil: hy kan van geen schepsel worden verhindert: hy kan alles alsoo doen als hy wil, ende hy wort nog moede nog mat, Mattg. 3.9. God kan uyt steenen Abrahams kinderen verwecken, Psal. 115.3. Esai. 40.28. Rom. 9.19.

b. Vr.

Is God dan aen geen middelen gebonden?

Ant. Neen, want God kan werken door allerlei middelen; sonder middelen; door kleyne middelen; tegen alle ordinaire middelen; en door onbequame middelen, 1 Sam. 14.6. By den Heere is geen verhinderinge om te verlossen door vele of door weinige, 2 Chron. l4.11. Dan. 3.17, 27.

b. Vr.

Mag men op Gods woort en belofte wel vast staen?

Ant. Og ja! want God is waeragtig, ja de waerheid selve, Ti. 1.2. Hy kan niet liegen, Num. 23.19. Soude hy 't seggen, ende niet doen? Jer. 10.10. 1 Joh. 1.9.

c. Vr.

Hoe komt het dan dat sommige beloften en dreygementen Gods schijnen niet vervult te zijn; als Num. 14.30. Jon. 3.4?

Ant. Alle Gods beloften en dreygementen worden altijds vervult, soo als deselve gedaen worden: Maer Gods beloften, en sijn dreigementen in tijdelijke dingen, sien veeltijts in haer vervullinge op een voorgaende conditie, 't zy dat selvige uytgedrukt staet, of

[p. 18]

niet; en als die conditie niet wort vervult, dan wordt de belofte of het dreygement oock niet vervult, sonder krenkinge van Gods waerheyd, Jer. 18.7. In eenen oogenblick sal ik spreken over een volk en over een Koningrijk, dat ik het sal uitrucken, en af-breken, ende verdoen, vers 8. Maer indien dat selvige volk over het welke ik sulks gesproken hebbe, sig van sijn boosheit bekeert, so sal ik berouw hebben over 't quaet dat ik het selve gedagt hebbe te doen, 1 Sam. 15.26. 1 Sam. 2.30.

a. Vr.

Is God ook goed en barmhertig?

Ant. God is de opperste goetheid selfs, Matt. 19.17. Niemand is goed dan een, namelijk God, Exod. 34.6. Rom. 2.6.

b. Vr.

Is God aen alle Schepselen goed?

Ant. Ja, door een goedheyt van sijn providentie, waer door hy sijn schepselen versorgt van spijse en drank, etc. Ps. 104.27. Sy alle wachten op u, dat gy hen hare spijse geeft te sijner tijd, Act. 14.17. Actor. 17.28.

c. Vr.

Is dan God voor sommige menschen niet goed en barmhertig op een bysondere wijse?

Ant. Ja: want aen alle menschen geeft hy wel gemeyne natuurlijke gaven, maer voor sijn kinderen heeft hy bysondere en saligmakende genade en barmhertigheyd, Psal. 73.1. Immers is God Israël goed, Rom. 9.18. Hy ontfermt hem diens hy wil, Eph. 1.6.

a. Vr.

Is 'er ook een straffende regtveerdigheyd by God?

Ant. Ja, Rom. 1.18. De toorn Gods wort geopenbaert van den Hemel over alle godloosheid, ende ongeregtigheyd der menschen, Rom. 1.32. 2 Thess. 1.6.

b. Vr.

Is 'er niet anders van God te kennen als dat hy is een Geest, die on-eyndig, onveranderlijk, eeuwig, al-wijs en barmhertig is, etc.

Ant. Ja het: Want die eenige God in wesen en Godheid, wort ons geopenbaert, als drie zijnde in persoonen, 1 Joh. 5.7. Drie zijnder die getuygen in den Hemel, de Vader, het Woort, ende de Geest, ende dese drie zijn een, Matt. 28.19. 2 Cor. 13.13.

c. Vr.

Is dese verborgentheyt des geloofs, van de Heylige Drie-eenigheid, ook in den Ouden Testament bekend geweest?

Ant. Ja, Gen. 1.26. God seide, laet ons menschen maken na onsen beelde, na onse gelijkenisse, Prov. 30.4. Esai. 63.9. Psal. 33.6. Esai. 6.3.

c. Vr.

Maken dese drie Persoonen geen drie Goden?

Ant. Neen: Want dese drie goddelijke Persoonen hebben maer een Goddelijck Wesen of Godheid: Sy zijn wel onderscheyden, soo dat de Vader een ander Persoon is als de Sone: Maer sy zijn niet

[p. 19]

verscheiden of afgescheiden in Wesen en Godheid van malkanderen. Soo dat de Vader geen ander God is als de Sone en de Heilige Geest, Joh. 10.30. Ik en de Vader zijn een, 1 Joh. 5.18. Joh. 14.9.

c. Vr.

Is 'er aen de kennis van de Heilige Drie-eenigheyd wat gelegen?

Ant. Ja: want hier door kent men den waren God ten regten soo hy is: en men verstaet hoe wy door dese Persoonen salig worden, ende op wien wy ons selven vertrouwen, Joh. 17.3. Dit is het eeuwige leven, datse u kennen, den eenigen waeragtigen God, en Jesum Christum die gy gesonden hebt, 2 Cor. 13.13. Joh. 8. 19.

a. Vra.

Is dan Jesus Christus, de Sone Gods, ook de eeuwige waeragtige God?

Ant. Ja hy, 1 Joh. 5.20. Dese is de waeragtige God, ende het eeuwige leven, Joh. 1.1. Act. 20.28.

b. Vr.

Hoe soudet gy dit breeder konnen bewijsen?

Ant. (1.) Uit sijn godlijke Namen, Rom. 9.6. De welke is God boven al te prijsen in der eewigheyd, Jer. 33.16. Heb. 1.9.

(2.) Uit sijn godlijke Eigenschappen, Joh. 21.17. Heere gy weet alle dingen, Joh. 8.58. Heb. 1.12.

(3.)Uit zijn godlijke werkingen, Joh. 1.3. Alle dingen zijn door hem gemaekt, en sonder hem is niets gemaekt, van 't gene gemaekt is, Joh. 5.19. Heb. 1.3.

(4.) Uit sijn godlijke Eere, Joh. 5.23. Op dat sy alle den Sone eeren, gelijk sy den Vader eeren, Heb. 1.6. Matth. 28.19.

c. Vr.

Hoe komt dat vele dingen in de Heilige Schrift van Christo worden geseyt, welke op de waeragtige God schijnen niet te konnen passen. Als Mat. 20.23. 1 Cor. 11.3. Jo. 5.19. Jo. 7.28. Jo. 14.28.

Ant. Om dat hy ook een waerachtig Mensche was, ende de Middelaer der Menschen. Soo dat alle soodanige spreuken van hem worden verstaen, ten opsigt van zijn Middelaer-ampt, en van zijn staet der vernederinge, of ten aensien van sijn menschelijke nature, sonder nadeel van zijn godlijke nature, 1 Tim. 2.5. Daer is een God, ende een middelaer Gods, ende der Menschen, de Mensche Jesus Christus, Act. 20.28. 1 Cor. 2.8.

a. Vr.

Kan het wel bewesen worden dat de heilige Geest ook is de eeuwige God, een met den Vader en den Sone?

Ant. Ja, (1.) Uit de godlijke Namen. Act. 5.4. Gy en hebt den menschen niet gelogen, maer Gode, 1 Cor. 3.16. Act. 4.24, 25.

(2.) Uit de godlijke Eigenschappen, Heb. 9.14. De eeuwige Geest, Ps. 139.7. 1 Cor. 2.10.

(3) Uit de godlijke werkingen, Job. 33.4. De Geest Gods heeft my gemaekt, Joh. 3.5. 1 Cor. 12.11.

(4) Uit de godlijke Eere, Mat. 18.19. Dooptse in den name des

[p. 20]

Vaders, des Soons, en des Heiligen Geestes, 1 Cor. 3.16. 2. Cor. 13.13.

b. Vr.

Maer schijnt het niet, dat de Heilige Geest maer een geestelijke werkinge Godts is, in den Nieuwen Testamente, en dat uyt Joh. 7. vs. 39. Dit seide Jesus van den Geest den welken ontfangen souden, die in hem geloven. Want de Heilige Geest en was nog niet, overmits Jesus noch niet verheerlijkt was?

Ant. Men moet onderscheyt maken tusschen den Persoon van de Heilige Geest, ende tusschen zijn gaven en werkingen: Dese plaets spreekt niet van de persoon des Heiligen Geestes, maer van eenige bysondere gaven des Nieuwen Testaments, dewelke de Heilige Geest soude uytstorten, 1 Cor. 12.4. Daer is verscheidenheid der gaven, dog het is deselve Geest, 1 Cor. 12.11. Act. 2.4.

b. Vr.

De heilige Geest wort een kracht Gods genaemt, Luc. 1.35. Hoe kan deselvige dan God selve zijn?

Ant. Dit wort geseid van een bysondere godlijke werkinge, die de Heilige Geest als de Almachtige God uytwerkt: of somtijts wort daer door verstaen, niet een accidentele en toevallige kracht Gods, maer een personele kracht Gods, beteekenende de persoon des Heiligen Geests, het welk sijn Godheid niet weg neemt, maer bevestigt.

c. Vr.

Is dan de heilige Geest een Persoon, onderscheiden van de Vader, en van den Sone?

Ant. Ja, onderscheiden, maer niet afgescheiden: want de Heilige Geest worden toegeschreven alle eigenschappen en werkingen van een persoon, als verstant, 1 Cor. 2.10. wille, 1 Cor. 12.4, 11. En vrye werkingen, 1 Cor. 12:11. Hy deylt een ygelijk sijn gaven gelijkerwijs hy wil, Joh. 14.16. Ik sal den Vader bidden, ende hy sal u eenen anderen Trooster geven, op dat hy by u blijve in der eeuwigheit, 1 Cor. 12.11. Act. 20.28.

a. Vra.

Is het niet genoeg dat men God kent als een eeuwige, almagtige, etc. Geest, Schepper van Hemel en Aerde?

Ant. Neen het, maer wy moeten hem ook kennen als God de Vader, de Soon, ende de heilige Geest, want alsoo wort God ons in de Heilige Schrifture geopenbaert; en die God alsoo niet kennen, worden geseyt, sonder God te zijn, Eph. 2.12. En op dese wijse te kennen, is de weg ter zaligheit, Joh. 17.3: Dit is het eeuwige leven, dat sy u kennen, den eenigen waeragtigen God, ende Jesum Christum, dien gy gesonden hebt, Esai. 53.11, 12. 2 Cor. 13.13.