Dagelyckse huys-catechisatie

Van de Heylige Schrifture. De tweede Dagh.

a. Vr.

Waer uyt weet gy, hoe gy God moet kennen en dienen?

[p. 6]

Ant. Uyt de Heilige Schrift, die het beschreven Woord Gods is, 2 Tim. 3.15. Gy hebt van kints af de heilige Schriften geweten, die u wijs konnen maken tot saligheyt. Ps. 19.8. Ps. 119.99.

a. Vr.

Is de Schrifture Gods woord?

Ant. Ja, want God heeft de selve belast te schrijven, 2 Tim. 3.16. alle de Schrift is van God ingegeven, Deut. 34.27. 2 Petr. 1.22.

a. Vr.

Wat verstaet gy door de Schrifture?

Ant. Alle de Boeken des Ouden en des Nieuwen Testaments, van Genesis af, tot Apocalypsis toe, Luc. 24.27. Begonnen hebbende van Mose en alle de Propheten, leyde hy haer uyt in alle de Schriften. Apoc. 1.3. Zalig is hy die leest, ende zijn sy die hooren de woorden deser prophetie, ende die bewaren 't gene in de selve geschreven is. Luc. 16.31. Joh. 20.31.

a Vr.

Zijn ook die Boeken de Heilige Schrifture, dewelke Apocryphe woden genaemt?

Ant. Neen, want sy niet zijn schreven van een Propheet, in de Hebreeusche taele, ende zijnder veel dingen in dese Boeken die strijden tegen de goddelijke waerheyt, gelijk dat te sien is in de voorreden die in de nieuwe Oversettinge des Bijbels staet voor de Apocryphe Boeken: Ook zijnse noyt aen de Joodsche Kerke gegeven tot een regel des geloofs, gelijk de andere Boeken, Rom. 3.2. Haer sijn de woorden Gods toebetrouwt, Ps. 147.19 2 Pet. 1.19.

c. Vr.

Waerom worden die Boeken Apocryphe, en de Boeken der Heilige Schrift, Canonijke Boeken genaemt?

Antw. Het woort Apocryph, is soo veel te seggen, als, verborgen, en opgesloten, etc. Soo dat die boeken alsoo worden genaemt, om datse niet en zijn van een bekende en openbare goddelijke authoriteyt. Het woort Canonijk, is soo veel te segen, als regelijk, of van den regel: also worden de boeken der Heilige Schrifture genaemt, om datse zijn een goddelijken regel van ons geloove en leven, Gal. 6.16. Soo vele als 'er na desen regel zijn, over de selve sal zijn barmhartigheyt. Deut. 4 2, 2.

b. Vr.

Is het tweede Boek der Machabeen ook Apocryph?

Ant. Ja, want het is maer een kort begrijp van een menschelijcke Historie, 2 Mach. 2.24. Dese dingen zijnde van Jason van Cyrenen verklaert in vijf boeken, sullen wy onderleggen in een Boek kortelijk te vervatten. Siet ook verss. 25, 26, 27, 28, etc.

b. Vr.

Hoe weet gij dat de Schrifture Gods Woort is?

Ant. Dit blijkt uyt de Goddelijke ken-teykenen, als daer zijn, De Hemelsche verborgentheden, die daer in staen: De godlijkheyt der Leere: De wonderlijke bewaringe: De kracht om concientien te overtuygen: De outheyt: De mirakelen: de waer-

[p. 7]

heyt in 't vervullen van vooseggingen, etc. Esai. 34.16. Soekt in het Boek des Heeren ende leest, niet een van desen en salder feylen, 't eene noch 't ander en salmen missen: Want de mond des Heeren heeftet geboden, 2 Petr. 1.19, 21. Rom. 3.2.

c. Vr.

Soudet gy wel weten dat de Schrifture Gods Woord was, indien de Roomsche Kerke dat niet getuygde?

Ant. Ja, want het getuigenisse van de Roomsche Kerke is maer menschelijk: nu, Gods woorden konnen geen authoriteyt bekomen door het getuygenisse van menschen, Joh. 5.34. Ik en neme geen getuygenisse van een mensche Rom. 3.4. Alle menschen zijn leugenachtig. Maer die teyckenen zijn Goddelijk, dewelk ik kenne en toestemme door middel van 't getuygenisse des Heiligen Geestes, 1 Cor. 2.12. Wy hebben den Geest, die uyt God is, op dat wy souden weten de dingen, die ons van God geschoncken zyn, 1 Joh. 2, 27. 1 Joh. 5.6.

c. Vr.

Hoe is dan dese plaetse te verstaen, 1 Tim. 3.15. De Gemeynte Gods is de Pilaer en vastigheit der waerheit?

Ant. De Gemeynte wort hier soo genaemt, niet om datse een gront is daer door de goddelijke waerheyt bestaet, want de Heilige Schrift heeft haer grondt en vastigheyt in en door haer selven, Mat. 5.8. Voorwaer segge ik u, tot dat de hemel ende Aerde voorbygaet, en salder niet een jota noch een titel van de Wet voorby gaen. Maer om dat de Gemeynte de grond is, waer door de waerheyt gepredikt uyt de goddelijke boeken, wordt bekent gemaekt en bevestigt, gelijk de Placcaten aen pilaren worden vast gemaekt, dat een yeder deselve lese, Hab. 2.2. Doe antwoorde my de Heere en seyde: Schrijft het gesichte, en stelt het duydelijck op tafelen, op dat daer in lese die voorby loopt. De sin dan van dese plaetse is: De Gemeynte moet de ware Leere bekent maken, en deselve beschermen tegen alle Dwael-geesten, Gal. 2.5. Den welken wy niet een ure hebben geweken met onderwerpinge, op dat de waerheyt des Euangeliums by u soude verblijven, Gal 1.9. Tit. 1.9.

b. Vr.

Dient dan dese plaetse niet om te bewijsen, dat de Roomsche Kerke de gront is en de vastigheyt van de Heilige Schrifture?

Ant. Gantsch niet: want (1.) spreeckt Paulus hier niet van de Roomsche Kerke, maer van de Kerke van Ephesus, daer Timotheus Predikant was: Soo dat hier niet wort geseyt, dat op de Roomsche Kerk meer past, als op alle andere particuliere Kercken. (2.) De Roomsche Kerk is geen gront en vastigheydt van de Heilige Schrift, maer in tegendeel soo werptse de Heilige Schrift omver, en spreekt daer qualijk van. (3.) De Roomsche Kerk kan selfs na haer eygen seggen, geen gront zijn voor de Heilige Schrift, nadien

[p. 8]

de Papisten de Schrift selve by brengen, tot een grond van haer Kerke en van de macht van haer Paus, gelijk sy hier toe dese Schriftuer-plaetsen voort-brengen, Mat. 16.18. Op desen Petra sal ik mijn Gemeynte bouwen. Joh. 21.16.

a. Vr.

Is de Schrifture nu een soo noodigen regel voor ons geloove en leven?

Ant. Ja, nu soo wel als eertijds, Gal. 6.16. Soo vele als 'er na desen regel sullen wandelen, over deselve sal zijn vrede en barmhertigheyt. Esai. 8.20. Apoc. 1.3. 2 Tim. 3.15, 16, 17.

c. Vr.

Waerom is de Schrift nu noodiger als in die twee duysent jaren van Adam tot Mosem toe, doe daer geen Schrift was?

Ant. God behoeft ons geen redenen van zijn doen te geven. Evenwel, de Schrift is noodig om dat God nu selve niet spreekt, tot onderwijs van sijn Kerke, gelijk hy in voortijden dede, en om dat met der tijd de werelt is booser geworden, en de dwalingen meerder, Hebr. 1.1. God voortijts veelmael, en op velerley wijse tot de Vaderen gesproken hebbende door de Propheten, heeft in de laetste dagen tot ons gesproken door den Sone. Gen. 9.1. Num. 12.6.

a. Vr.

Zijn de Boeken van het Oude Testament ook een rgel voor ons geloove en leven?

Ant. Ja: wel verstaende, niet in de Ceremonien of bysondere Politijke Wetten der Joden: Maer in alle gemeyne Articulen des Geloofs, en Wetten der Zeden, Rom. 15.4. Al wat te voren geschreven is, dat is tot onser Leeringe te voren geschreven. 2 Pet. 1.19. Wy hebben het Prophetische Woort, dat seer vast is, ende gy doet wel dat gy daer op acht geeft. Joh. 5.39.

c. Vr.

Hoe is dit te verstaen, Rom. 6.14. Gy en zijt niet onder de Wet maer onder de genade?

Ant. Dat is niet te seggen: Gy zijt niet onder de gehoorsaemheyt des Wets: ofte onder de Schrift des Ouden Testaments: Maer,het is: gy en zijt niet onder het Verbont des Wets, nochte onder den vloek des Wets: de Wet en de Boeken van het Oude Testament, slaende op de wet, zijn ons als een regel om daer na te leven, en niet als een Verbond om daer door zalig te worden, Gal. 3.13. Christus heeft ons verlost van den vloek des Wets. Joh. 1.17. Gal. 4.24.

c. Vr.

Wort het Oude Testament niet genaemt een bedieninge des doods. 2 Cor. 3.7?

Ant. Paulus spreekt hier niet van de Boeken des Ouden Testaments, maer van het verbond des Wets alleen, in steenen ingedrukt: 't welk sonder het Evangelium den sondaer verdoemt, Gal. 3.10. Want soo vele als 'er uyt de werken der Wet zijn, die zijn onder den vloek, Rom. 6.14. Rom. 3.19.

[p. 9]

a Vr.

Mag yeder een de Schrifture wel lesen?

Ant. Ja: yder een magh dit niet alleenlijck doen maer moet dit doen, Joh. 5.39. Ondersoeckt de Schriften, Apoc. 1.3. Zalig is hy die leest, ende zijn sy die hooren de woorden deser prophetie, ende deselvige bewaren, Esai. 34.16. Psal. 1. 1, 2. 1 Thess. 5.27.

b. Vr.

Komen de ketteryen niet daer uyt voort, als de gemeene man de Schrift leest?

Ant. Neen: want niet de slechte lieden, maer de Geleerde brengen de ketteryen in de werelt: De Schrifture is het middel waer door yder een sich moet wachten tegen de ketteryen, Actor. 17.11. Dese waren elderder als die van Thessalonica, als die het Woort ontfingen met alle toegenegentheit, ondersoekende dagelijks de Schriften, of dese dingen alsoo waren, 1 Joh. 4.1 Ephes. 6.17.

a. Vra.

Is de Schrifture soo klaer en duydelijk beschreven, dat yder een deselve verstaen kan?

Ant. Al-hoe-wel in de Heilige Schrift sommige dingen wat duyster zijn, en dat insonderheyt door duystere oogen van onherboorne, in dewelke de God deser eeuwe de sinnen verblint heeft, 2 Cor. 4.4. 2 Petr. 3.16. Soo zijn nochtans de Hooft-articulen van geloove en leven daer in klaerlijk beschreven, insonderheyt voor de kinderen Gods, Psal. 119.105. U woort is een lampe voor mijnen voet, ende een licht voor mijnen pad, Psal. 19.8. 2 Petr. 1.19.

c. Vra.

Waerom bid dan David, Psal. 119.18. Ontdekt mijne oogen dat ik aenschouwe de wonderen van u Wet?

Ant. David siet insonderheyt op so een verstant des Wets, daer op de gehoorsaemheyt volgt, soo dat hy bid, dat de Heere hem alsoo zijn Wetten wil te verstaen geven, dat hy deselvige mogt onderhouden, vers 17. Dat ick u woord beware. Maer oock spreekt hy alsoo, omdat ook in de Schrift veele hooge en wonderlijke verborgentheden zijn, die soo terstont niet konnen verstaen worden in alle haer diep grondigheden, Psal. 119.96. In alle volmaecktheyt heb ick een eynde gevonden, maer u gebod is seer wijd, 2 Petr. 3.16. 1 Cor. 13.9.

b. Vr.

Wat is dan de Uytlegging ende predicatie van nooden, soo de Schrifture klaer is?

Ant. De uytlegginge en de predicatien zijn soo seer niet een verklaringe der woorden, als een breeder versand en uytbreyding der saken: welk dan noch geschied door andere Schriftuer-plaetsen, soo dat de Schrift verklaert word door haer eygen licht. Maer als de verklaring ook over de woorden geschiet, dan is dit noodig om de duystre plaetsen, en om de verdorventheyt van des Menschen verstant, 't welk met een voor-oordeel dikwils is ingeno-

[p. 10]

men, of ten minsten duyster is: Als ook om Gods wil duydelijck toe te passen op de conscientien, Luc. 24.27. Begonnen hebbende van Mose en alle de Propheten, leide hy haer uit in alle de Schriften 't gene van hem geschreven was, Neh. 8.9. Act. 8.31.

c. Vr.

Hoe kan de Schrifture klaer te verstaen zijn, daer soo hooge verborgentheden in staen?

Antw. De Hooge verborgentheden zijn wel in haer selven onbegrijpelijk, als men de redenen en de maniere van de selvige wil verstaen, Rom. 11.33. O diepte des rijkdoms, beide der wijsheyt en der kennisse Gods! hoe ondoorsoekelijk zijn uwe oordeelen, en onnaspeurlijk uwe wegen, vers 34. Want wie heeft den sin des Heeren gekent? Nochtans als men die verborgentheden aenmerckt, als een Goddelijke waerheyt in sich selven, soo worden de selve met duydelijke klare woorden in de Schrift beschreven: als by exempel: De verborgentheyt van de Heilige Drie-eenigheyt is niet wel te verstaen, evenwel wort de waerheyt van dese verborgentheyt klaerlijk beschreven, 1 Joh. 5.7 Drie zijnder die getuigen in den Hemel, de Vader, het Woort, ende de Heilige Geest, ende dese drie zijn een.

c. Vr.

Indien de Schrifture soo klaer is om te verstaen, hoe zijnder dan soo veel Secten en Ketteryen?

Ant. De ketteryen komen hier niet van voort, dat de Schrift duyster is, maer deselve komen uyt den verdorven wille en verstant des menschen, en dat door de listigheyt des Duyvels, 2 Petr. 3.16. De ongeleerde en onvaste menschen verdrayen de Schriften tot haer eygen verderf, 2 Cor. 4.3,4.

b. Vr.

Staet alles dat wy weten en doen moeten met een uytgedrukte Letter van woort tot woort in de Heilige Schrifture?

Ant. Sommige dingen worden daer uyt verstaen door een bondig en klaer gevolg en Consequentie, dewelke ook Gods Woord is: Als de Kinder-doop, etc. Soo bewijst Jesus de opstandinge uyt den dooden, Matt. 22.32. Ick ben de God Abrahams, ende de God Isaacs, ende de God Jacobs: God en is niet een God der dooden maer der levendigen. Act. 2.25, 36. 1 Cor. 15.19.

c. Vr.

Hoe weten wy, dat wy den rechten sijn van de Schrifture hebben?

Ant. Dit weten wy tweesins: (1.) uyt de gemeene waerheyt die in andere Schriftuer-plaetsen leyt: dit noemt Paulus Rom. 12.7. De maten des geloofs, 2 Tim. 1.13. 1 Cor. 4.6. (2.) Uyt de inwendige werkinge des Heiligen Geests, 1 Joh. 2.20. Gy hebt de salving van den Heiligen, ende gy weet alle dingen, 1 Cor. 2.11. 1 Joh. 5.6.

c. Vr.

Moet 'er in de Kerke niet zijn een sichtbaren Rechter, na wiens oordeel een uytsprake de Schrift moet verstaen worden?

[p. 11]

Ant. Neen; dewijle God soo een onfeylbaren Rechter niet heeft ingestelt, maer wijst ons, dat wy tot de Schriftuer selve gaen moeten, om den sin te verstaen, Esa. 8.20. Tot de Wet, ende het getygenisse 1 Tim. 4.8. Act. 17.11. Dese waren edelder dan die te Thessalonica waren, als die 't woort ontfingen met alle toegenegentheyt, ondersoekende dagelijks de Schriften of dese dingen alsoo waren.

c. Vr.

Waerom wiert dan dit oude Volk gesonden tot de Priester en den Rechter, Deut. 17.9?

Ant. Om dat sy de Wetten Gods verklaerden, en om dat zy over den Godsdienst en het Volk waren gestelt, om te doen verstaen wat haer plicht was, doch alles vers 11. na het bevel der wet, Matt. 23.2. Mal. 2.7.

b. Vr.

Konde de Hooge-priester in zijn uytlegginge wel dwalen?

Anw. Ja, en heeft ook meermaels gedwaelt, Mal. 2.8. Gy zijt van de wegh afgeweken, en hebt' er vele doen struykelen in de wet, Hos. 5.1. Matt. 26.50.

c. Vr.

Is de paus van Romen de Rechter niet over de Geloofsverschillen, en over het rechte verstant der Heilige Schrifture?

Ant. Neen: want gelijk de Heere nergens voor het Volk des Nieuwen Testaments soo een Rechter heeft gestelt: alsoo moet de Paus van Romen selve vande Heilige Schrifture worden geoordeelt, na welk oordeel de Paus van Romen niet alleen een onwettige bedieninge heeft, maer ook selfs de Antichrist is, die hem selven in dese sijne macht, die hy aenneemt over de Heilige Schrifture, verheft boven al dat God genaemt, ende als God ge-eert wort, 2 Thess. 2.4.

a. Vra.

Staet alles volmaektelijk in de heylige Schrifture, 't geen ons noodig is te gelooven en te doen om salig te worden?

Ant. Ja: 2 Tim. 3.15. Gy hebt van kints af de heilige Schriften geweten, die u wijs konnen maken ter zaligheyt, door het gelove, 't welk in Christo Jesu is, Psal. 19.8. De Wet des Heeren is volmaekt, Joh. 21.31.

c. Vr.

Hoe is dan dese plaetse te verstaen, Joh. 20.30. Jesus heeft noch vele andere dingen gedaen, die niet geschreven zijn in dit Boek?

Ant. Behalven dat dese teyckenen in andere Boecken der heylige Schrifture konnen staen, soo dient geweten, dat de kennisse van alle Christi miraculen niet noodig en is tot zaligheyt voor onse tijden: Al wat noodig was tot onse zaligheyt, is beschreven, Joh. 20.31. Maer dese zijn beschreven, op dat gy geloovet, dat Jesus is de Christus, de Sone Gods, ende op dat gy geloovende, het leven hebbet in sijnen name, Joh. 15.15. Gal. 3.15.

b Vr.

Zijnde geen Apostolische en Kerckelijke Traditien noodig, buyten de Heylige Schrifture?

[p. 12]

Ant. De Kerke kan haer gebruyk maken van de oude kerkelijke Historien: alsoo zijnder verscheyde manieren in de uytwendige Godsdienst, dewelke wy door gewoonte der Kerken onderhouden, nochtans sonder daer aen de zaligheyt te binden: maer geen Traditien konnen als noodige Geloofs-articulen buyten de Schrifture aengenomen worden, Matt. 15.9. Te vergeefs eeren sy my, leerende leeringen die geboden der menschen zijn, Gal. 1.9. Col. 2.22.

c. Vr.

Paulus schijnt nochtans van Traditien te spreken buyten de Schrifture, 2 Thess. 2.15. Houd de insettingen die u geleert zijn , 't zy door ons Woort, 't zy door onsen Sendt brief?

Ant. 't Geen Paulus in desen Send-brief niet heeft beschreven, en nochtans van hem kan gepredikt zijn, is van hem, of van andere Heilige Schrijvers in andere Boeken der Heylige Schrifture gestelt: Want sijn gewoonte was niet te prediken buyten het gene geschreven was, Act. 26.22. Soo dat het laetste Boek wort aldus besloten, Apoc. 22.18. Indien yemant tot dese dingen toe-doet, God sal over hem toe-doen de plagen die in dit Boek geschreven zijn, Deut. 4.2. Ezech. 29.18.

c. Vr.

Hoe seyt dan Paulus, 1 Cor. 11.34. De overige dingen sal ik ordineren als ik sal gekomen zijn?

Ant. Hy spreekt van eenige uytwendige ceremonien in deKerke daer de zaligheyt niet aenhing, als blijkt uit het woort, ordineren: Andersints, 't welk diende tot zaligheyt was in zijn tijd beschreven, 2 Tim. 3.16. Alle de Schrift is van God ingegeven, ende is nuttig, tot leeringe, tot wederlegginge, tot verbeteringe, tot onderwijsinge, die in de rechtvaerdigheyt is, vs. 17. Op dat de mensche Gods volmaekt zy, tot alle goed werk volmaektelijck toegerust, Apoc. 1.3.

c. Vr.

Maer moet men alle dese dingen niet door Traditien weten, dewijle deselvige in de Heylige Schrifture niet en staen: als, dat Maria altijt is Maget gebleven, dat het Evangelium van Mattheus is beschreven door Mattheus? etc.

Ant. Die en diergelijcke dingen zijnder veele, welk uyt de Kerkelijke Historien gehaelt worden, en gelooft met en menschelijk of historisch Geloove, dog aen dese dingen en hangt geen zaligheit, soo dat dit niet en stijd tegen de volmaektheyt van de Heilige Schrifture; want als men maer gelooft het geene geschreven is, dan kan men het eeuwige leven hebben, Joh. 20.31.