Over-Ysselsche sangen en dichten

[p. 20]

tekstkritische noten

Zee-vaert, 6. A heeft, blijkbaar ten onrechte, een punt aan het einde van den regel; 12. Oceaen: A heeft: ‘Ocean’, wat niet klopt met het rijm; 24. wispte: A heeft een drukfout: wispt.

Zee-vaert.

Dolphijnen dry en vier in de lazure gronden¹

Te samen waren met een stale raecx gebonden,²
Sy swommen eenen pat, sy rusten te gelijck,
Geen onweer was so swaer, geen storm so vreeselijck
Die dese coppel mocht doen breken of ontknopen.⁵
Al dede hem de see aen allen sijden open,
Al stoven van malcaer de schepen oost en west
Die volgden eene vlagg' en sochten een gewest;
Dees blijvende vereent in ongeschender trouwen⁹
Wel lichtelijck 'tgeraes der baren conden stouwen:¹⁰
Ja dorsten metter tijt cloeckhertich vallen aen
De schuymers vanden hooch-verdiepten Oceaen,¹²
De monsteren (hoe groot en machtich) te becrijgen.
Den stouten wallevisch begost voor haer te nijgen,
Het tomelose vee van Proteus duyckte neer¹⁵
En dede dese schaer een conincklijcke eer.
Der wateren monarch aenboot haer alle schatten¹⁷
Die sijne cluften hol en welfselen bevatten.¹⁸
Al wat de Indus draecht, al wat Hydaspes voet¹⁹
Als Heeren vande see haer rolde te gemoet.

Een grauwe gauwe visch met acht of tien gesellen²¹

Niet connende door macht, door list haer docht te vellen.
Quam lijselicken aen en swom rontom haer heen,²³
Hy wispte metten steert, en wou met sachte reen²⁴

1 dolphijnen dry en vier: bedoeld worden de Zeven Provinciën.

2 raecx: ketting (de Unie van Utrecht).

5 coppel: band.

9 dees.. trouwen: dezen, in ongeschonden trouw vereenigd blijvende.

10 stouwen: weerstaan.

12 de schuymers: de Duinkerker kapers?; hooch-verdiepten: met hooge verdieping (cf. υψερεϕης), diepen.

15 vee van Proteus: de zeehonden, die volgens de Grieksche mythologie door Proteus voor Amphitrite werden gehoed.

17 der wateren monarch: Neptunus.

18 cluften: kloven.

19 Hydaspes: (tegenw. Dschelam) zijrivier van den Djelam, die weer in den Indus uitmondt.

21 een grauwe gauwe visch: waarschijnlijk wordt hier bedoeld pater Jan Neyen, biechtvader van den Aartshertog; gauwe: looze; met acht of tien gesellen: nl. zijn mede-onderhandelaars.

23 lijselicken: zachtjes.

24 wispte: kwispelde.

[p. 21]

25

Haer raden als een vrient dat sy de see verlieten

 

Om voor haer bracke schuym in vryheyt te genieten

 

Het liefelijcke lant, en leven daer in rust.^21-27

 

Maer niemant van haer al en wasser toe belust.

 

Want hadden sy het drooch' voor 'twater wtgecoren

30

Sy hadden zee, en lant, en lijf, en al verloren.

21-27 bij de onderhandelingen vóór het Bestand boden de Spanjaarden aan de onafhankelijkheid der Republiek te erkennen, op voorwaarde dat aan de Katholieken vrijheid van godsdienst zou worden verleend en de vaart op Oost- en West-Indië gestaakt zou worden.