Over-Ysselsche sangen en dichten

(1930-1935)–Jacobus Revius– rechtenstatus


De claechlieden Ieremiae.
Voorreden Aende vervolgde Christenen. Ghy die geslagen wort van Babels roode handenGa naar voetnoot1 Gelovich Taborijt, beroemde Voltolijn,Ga naar voetnoot2 Stantvastich Aquitaen, getrouwe Palatijn,Ga naar voetnoot3 Ah! plotselijck ontset van luyden en van landen: 5[regelnummer] Ghy die wat lager daelt tot onse vochte stranden Betemmer vande Roer, aen-Clever vanden Rijn,Ga naar voetnoot6 Van coren en van volck wel-eer het magazijn, Nu jammerlijck verwoest met snijden ende branden:
[pagina 128]
Eylaes! het is om u, het is om uwen druck 10[regelnummer] Dat in mijn versen valt so menich droeve snuck, En pijnelijcken traen, en troostelose clachte. Bekeert u, 't is noch tijt. oock ghy mijn Vader-lant Bekeert u, so ghy wilt ontgaen gelijcken stant,Ga naar voetnoot13 En spiegelt u aen haer, so spiegelt ghy u sachte.
Cap. I. Eerste clachte. Op de wijse vanden 23. Psalm. 1. Hoe sit de stat en claecht met droever sielen Gants eensaem, die van borgers plach te krielen! Sy die wel-eer was eenes conincx vrouwe Heeft aengedaen den weduw'lijcken rouwe. 5[regelnummer] Sy die in staet en hoocheyt plach te pralenGa naar voetnoot5 Aen vremde nu moet schot en lot betalen.Ga naar voetnoot6 2. Haer ogen root van heete tranen swellen, Sy doet des nachts niet dan de uren tellen, Haer huysgezin en na-verplichte magenGa naar voetnoot9 10[regelnummer] Niet eens na haer in haer elend' en vragen. S'heeft raet noch troost van die haer voormaels dienden, Sy is versmaet van al haer tafel-vrienden. 3. Het preutsche volck van Juda moet verschooyenGa naar voetnoot13 Van huys en hof, als schapen wt haer cooyen. 15[regelnummer] De Heydens haer als een slavinne drijven. Sy vint geen plaets daer haren voet can blijven, Die vyand'lijck bespiedden hare gangen Die hebbens' in een engen pat gevangen. 4. Hoe treuren, ah! haer poorten en haer straten 20[regelnummer] Vant bly gewoel der wandelaers verlaten Die nu niet meer de hoochtijt comen vieren!Ga naar voetnoot21
[pagina 129]
Haer Priesters grijs seer jammerhertich tieren, Haer maegden gaen als schaduwen daer henen, Sy self verdwijnt in suchten ende stenen.Ga naar voetnoot24 5. 25[regelnummer] Haer haters sijn besitters van het rijcke Die met gemack haer treden inden slijcke.Ga naar voetnoot26 Het zijn, het zijn haer ongetelde sonden Daerom haer God met smerten heeft gebonden. Haer kinders wech-gerapet inde lueren 30[regelnummer] Laes! al te vroech de ballinckschap besueren. 6. Den pronck is wech van Sions dochter prachtich. Haer vorsten gaen swijmslagend' en amachtich,Ga naar voetnoot32 Als herten die vergeefs in dorre hoecken Een coelen teug' of t'weelich voeder soecken. 35[regelnummer] Men dwingtse voort siel-togend' en benouwet Als 't macke vee waer het den drijver stouwet.Ga naar voetnoot36 7. De schoone stat in dese dodes-noden Bedenckt te laet den tijt die is gevloden, Doe zy vol-op van alles was versorget: 40[regelnummer] Maer nu, eylaes! haer edel bloet verworget, Haer goet gerooft, haer helpers afgewendet, Haer Sabbathen ontheylicht en geschendet. 8. Jerusalem van God is afgetreden, Daerom sy oock van God is afgesneden. 45[regelnummer] S'is als een vrou onschamelijck bevlecket En voor het ooch van alle man ontdecket.Ga naar voetnoot45-46 Al die haer dienst en eer te bieden plagen Beschimpen haer en meerderen haer plagen. 9. Haer cledes soom sy sleypet door den bloede. 50[regelnummer] Ha! sy en dacht niet aen dees scherpe roede!
[pagina 130]
S'is vreselijck, s'is schielijck neer-gestortet, En niemant comt eens vragen wat haer schortet. ‘Ah Heer, mijn heyl! siet hoe ick ben verneret: Hoe lijt ghy dat den vijant dus braveret?’ 10. 55[regelnummer] Den rover haer juwelen heeft geplondert. Sy siet verbaest en over-seer-verwondert Dat het gespuys der Heydens onbesneden Soo onbeschroomt het heyligdom betreden: Van wien ghy spraeckt in Goddelijcker trouwenGa naar voetnoot59 60[regelnummer] Dats' haren voet daer in niet stellen souwen. 11. Haer rijcke lien (wie sach oyt sulcx gebeuren?) Gaen bidden broot en jancken voor de deuren. Sy halen voort haer ringen, brasseletten Om die voor een dronck waters te versetten.Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] ‘Mijn Heer, mijn God, siet hoe ick ben geplucket, Gestoten neer, en deerlijck onderdrucket.’
Tweede clachte. Op de wijse vanden 6. Psalm. 1. ‘Ghy die voorby my wandelt Siet hoe ick ben mishandelt! Waer saegdy immermeer Soo vreselijcken smerte 5[regelnummer] Als die my in het herte Gegeven heeft de Heer? 2. ‘Hy doet mijn beenen branden, Hy richtet zijne panden,Ga naar voetnoot8 Hy lichtet my den voet, 10[regelnummer] Hy loeret en hy jaget, Dies vruchtsaem en vertsagetGa naar voetnoot11 Ick voor hem vlieden moet.
[pagina 131]
3. ‘Mijn sonden opgehopet Heeft hy te saem geknopet, 15[regelnummer] My op den neck gelaen: Dies my de beenen knicken, Ick moet daer onder sticken En swoegende vergaen. 4. ‘Hy heeft den raet ontbodenGa naar voetnoot19 20[regelnummer] Mijn jonge mans te doden Dat haerder geen en blijf. Hy heffet op de verssen,Ga naar voetnoot22 Vertreet my inder perssen, Verplettert my het lijf. 5. 25[regelnummer] ‘Daerom mijn ogen leken Gelijck twee water beken. Den trooster van mijn hert Sijn aenschijn heeft verholen, Mijn kinders sijn gestolen 30[regelnummer] Niet wetende mijn smert.’ 6. Ha! Sion, ghy moet kermen. Al breydy wt u ermen Wie vraecht na uwen rou? De Heer heeft doen gebieden 35[regelnummer] Dat elck sal van u vlieden Als een bevleckte vrou. 7. ‘Rechtveerdich is de Heere! Ick heb veracht zijn leere In trots en wrevel-moet:Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Daerom gaet nu (God betert) Gecluystert en gevetertGa naar voetnoot41 Mijn jonck, mijn edel bloet. 8. ‘Ick riep mijn camer-radenGa naar voetnoot43 Maer s'hebben my verraden.
[pagina 132]
45[regelnummer] De Priesters van mijn Heer Den bleecken honger knagen. En d'outst' in eer en dagen In onmacht sygen neer. 9. ‘Siet, Heer, mijn leden trillen, 50[regelnummer] 'Ken can mijn buyck niet stillen, 'Thert springt my voor de stroot.Ga naar voetnoot51. (Eylaes om mijner sonden) Van buyten voel ick wonden, Van binnen is de doot. 10. 55[regelnummer] ‘Mijn gunners gaen besijden,Ga naar voetnoot55 Mijn haters haer verblijden. O Heere, dat doet ghy. Oock suldy, Heer der Heeren, De cans eens doen verkeeren 60[regelnummer] Dat 'thaer sal gaen als my. 11. ‘Dat eens voor u verschijne Haer boosheyt als de mijne. Betaeltse, packtse toe Met wtgesochte plagen, 65[regelnummer] Als ghy my hebt geslagen Met u gerechte roe.’
Cap. II. Derde clachte. Op de wijse vanden 105. Psalm. I. Hoe heeft de Heer de dochter van Sion Wiens schoonheyt alle schoonheyt overwon Beswerckt met dicken nevel!Ga naar voetnoot3 Hy heeft aen sijn beminde voetschabelGa naar voetnoot4 5[regelnummer] Niet eens gedacht, maer ‘tbloeyend’ Israel Vervult met vloeck en evel.Ga naar voetnoot6
[pagina 133]
2. Hoe heeft de Heer ten bodem neer geslecht De vesten hooch van Jacob sijnen knecht, Verslonden sijne woning! 10[regelnummer] Hy brengt het lant een soo gewissen slach Dat voor zijn grim in Juda blijven mach Noch coninckrijck noch coning. 3. Hy heeft in yl met eenen stalen staf Ontwortelt en te mael gebroken afGa naar voetnoot14 15[regelnummer] Dien hooch verheven horen.Ga naar voetnoot15 Hy treckt te rug' sijn stercke rechter hant, Ontblotet ons, ja stoot ons inden brant Van sijnen heeten toren. 4. Hy maeckt mijn heyr en wapenen onnut,Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Hy stelt op my sijn dodelijck geschut, Sijn boge wil my vellen. Hij werpt een vier tot Sions hutten in, Hy comt zijn volck, sijn eygen huysgesin Als haren vyant quellen. 5. 25[regelnummer] Hy heeft haer hof gemaket tot een wout, Ont-anckert haer paleysen hooch-gebout, Haer wanden om-gereten. Noch sabbath dach, noch vorstelijcken raet, Noch conincx croon, noch priesterlijck gewaet 30[regelnummer] En wil hy meer van weten. 6. Sijn hoog-altaer hy wentelt om end'om, Sijn tempel, ja sijn heylich Heylichdom Aensiet hy in onwaerde.Ga naar voetnoot33 Den vyant raest daer met een velt-geclanckGa naar voetnoot34 35[regelnummer] Alwaer wel-eer men speelde lof en danck En Godes volck vergaerde.
[pagina 134]
7. Hy denckt hoe hy mijn mueren legg' in d'as, Hy scheert het snoer, hy stelt het waterpas,Ga naar voetnoot38 Hy metet met zijn vingers 40[regelnummer] Dat alles werd' een effen-vlacke baen En niet een steen blijv' over-eynde staen Van torens noch van dwingers.Ga naar voetnoot42 8. Ons poorten zijn gesoncken inden gront, Het slot-werck dat soo wel geheftet stontGa naar voetnoot44 45[regelnummer] Moet craken ende breken. De wet is wech. o wee! dit's 'tmeeste leet, Daer is niet een, daer is niet een Propheet Daer mee de Heer wil spreken. 9. De ouden sijn ter aerden neer-gestort, 50[regelnummer] Haer lendens slap met sacken nau-begort, Vol asschen sijn haer wangen. De maegden rijck, bepeirelt, geblancket Ah! alte-laeg' wt haren prael geset De hoofden laten hangen. 10. 55[regelnummer] Van schreyen sijn mijn oogen wtgeput, Ter aerden is mijn lever wtgeschud't, Verwasemt zijn mijn crachten, Terwijl ick sie dat aende dorre borst Der voesters cranck de kinderkens van dorst 60[regelnummer] En flaeuwicheyt versmachten. 11. Het grage tuych nu vande melck gespeentGa naar voetnoot61 Van 'smorgens vroe tot 'savonts gaet en weent: Geeft drincken, geeft my eeten: Sy snaken lancx de straten naden doot, 65[regelnummer] Of geven op haer sieltgens, inden schoot Der moederen geseten.

[pagina 135]

Vierde clachte. Op de wijse vanden 18. Psalm. 1. Wie sal ick u, o bloem der Coninckrijcken Wie sal ick u, Jerusalem, gelijcken Soo haestichlijck, soo jammerlijck versochtGa naar voetnoot3 Op dat ick u een weynich troosten mocht? 5[regelnummer] Ghy sijt ontdaen van binnen en van buyten. Wat meester sal u diepe wonden sluyten? U commernis en ongetemmet wee Is als een grond-en-strandelose see. 2. Jerusalem, het sijn, wilt ghy het weten, 10[regelnummer] U sienders vals, u nietige Propheten: Die hebben u veel ydelheyts gedroomt Waer door ghy nu in dit verseeren coomt.Ga naar voetnoot12 S'en hebben niet gestraft u bose daden, Noch u by tyts tot betering' geraden. 15[regelnummer] Ghy dwaeldet na haer heyloos onverstant, Daerom ghy nu moet ruymen 'tvaderlant. 3. Al die voorby gaen inde handen cloppen, U fluyten aen en schudden hare coppen: ‘Is dat de stat beroemet wijt en sijt 20[regelnummer] Waer over hem 'tgeheele lant verblijt?’ Dit seyt het graeu. d'welck horend' u vyanden Doen op den muyl, vertonen hare tanden,Ga naar voetnoot22 En roepen met een schaterend' gelach: ‘Dit is voor ons een heugelijcken dach. 4. 25[regelnummer] ‘Ja, dit's den dach daer wy soo lang' na hoopten Dat wijse eens te recht de huyt af-stroopten. Wy hebbent, ha! wy hebbent afgeleeftGa naar voetnoot27 Dat's ons 'tgeluck in onse claeuwen geeft.’ Doch 'tis de Heer, ô sijne bontgenoten,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] Die heeft gedaen 'tgeen dat hy had besloten.
[pagina 136]
Wat hy voorsey door sijner boden mont Dat maeckt hy waer in dese droeve stont. 5. Hy stellet sijn mee-dogentheyt besijden, U schender doet hy over u verblijden, 35[regelnummer] Sijn stouten hoorn heeft hy verheven hooch,Ga naar voetnoot35 En siet u met een onbeweget ooch. Daerom u volck, u kinderen te gader Wt dieper noot eens soecken haren Vader. 'Tis oock voor al den vorderlijcksten raetGa naar voetnoot39 40[regelnummer] Waer door mijn God sijn hant weerhouden laet. 6. Jerusalem laet u twee oogen weynen Als dach- en nacht op-wellende fonteynen. Laet drogen niet u vlottende gesichtGa naar voetnoot43 Eer dat de Heer u weedom heeft verlicht. 45[regelnummer] Den stillen nacht u hooft in tranen vliete Tot dat den dach sijn gouden pijlen schiete. Stort wt u hert gelijck een watervloet Voor die u druckt en die u heelen moet. 7. Heft op, heft op u sitterende handen, 50[regelnummer] Bidt voor u self en voor u lieve panden Dat ghy niet bey al quijnende vergaet En als een aes vervuylet op de straet. ‘Ah Heere!’ segt, ‘siet wien ghy hebt geslagen. Is dit u wil, is dit u welbehagen 55[regelnummer] Dat moeders door den rouwen hongers-noot Haer teere vrucht ontlijven op haer schoot? 8. ‘Ah! siet eens aen de priesters over-reden, De leeraers vroom gevlammet en doorsneden,Ga naar voetnoot58 Bey jonck en out gesabelt en doorboort, 60[regelnummer] De dochterkens verdroncken of gesmoort,
[pagina 137]
De kinders. ah! en wildy niemant sparen? Ghy doet te hoop de heydenen vergaren Als tot een feest op datse schouwen aen Het bitter leet dat ghy ons hebt gedaen.’
Cap. III. Vijfde clachte. Op de wijse vanden 3. Psalm. 1. Ick ben, eylaes! de man Die niet ontgaen en can Mijns Heeren roode roede. Hy isset die my leyt 5[regelnummer] In bange duysterheyt En maeckt my 'slevens moede. Hy licht de handen op En slaet my op den cop, Vermorselt my de wangen. 10[regelnummer] Hy geesselt my soo fel Dat my 'tgescheurde vel Blijft aan de beenen hangen. 2. Hy stelt zijn batery, Hy richtet tegens my 15[regelnummer] Blockhuysen ende wallen: Hy spijst my inder noot In stee van voedsaem broot Met schierlinck en met galle.Ga naar voetnoot18 Hy stopt my in een cuyl 20[regelnummer] Afschouwelijcken vuyl, Begraeft my als een doode. Hy heeft my wel en betGa naar voetnoot22 Met mueren dick besetGa naar voetnoot23 Op dat ick niet en vlode. 3. 25[regelnummer] Hy clemt my voet en hant In eenen stalen bant,
[pagina 138]
Bewaeckt my in een toren. En als mijn herte schreyt Om sijn barmherticheyt 30[regelnummer] Soo went hy af sijn oren. Hy delft een doncker gat, Bemetselt my den pat, Beloeret mijne gangen, Gelijck een leeu by nacht 35[regelnummer] Of grijsen beyre tracht Het schouwe wilt te vangen. 4. Hy maket dat ick miss' In wegen ongewis Sijn moet aen my te coelen:Ga naar voetnoot37-39 40[regelnummer] Hy spant sijn taeyen booch, Hy micket met het ooch En maeckt my tot sijn doelen. Hy leyt sijn pijlen op En schiet my naden crop,Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Doornagelt my de nieren. In alle dit gequel Ben ick een spot en spel Die om my henen tieren. 5. Hy sadicht my met roet, 50[regelnummer] Vergiftet my 'tgebloet, Met alsem hy my drencket, Hy breeckt my het gebit, Ja ick can niet een lit Behouden ongecrencket. 55[regelnummer] 'Ken hebbe met den Heer, Bestant noch vrede meer. Mijn siel is soo verslagen Dat door 'tgeduerich leet Sy t'enemael vergeet 60[regelnummer] Haer goe voorleden dagen. 6. Ick sprack in mijn elent: Mijn toevlucht is gewent,Ga naar voetnoot62 Mijn hope gants verloren:
[pagina 139]
De Heer en acht my niet 65[regelnummer] Maer breeckt my als een riet In sijn gerechten toren. Ghy siet, Heer, mijn misdaet: Ah! siet oock desen smaet. Ghy denckt aen mijnen valle: 70[regelnummer] Maer denckt oock (als ghy sult) Hoe ick ben opgevult Met bitterheyt en galle. 7. Oock sal noch mijne clacht Hem comen in gedacht. 75[regelnummer] Ick weet, het sal geschieden. Dies 'therte overtuycht Tot zijne voeten buycht En in zijn arm wil vlieden. 'Tis sijn barmherticheyt 80[regelnummer] Dat in dit leede leytGa naar voetnoot80 Wy niet en gaen te gronde. Sijn ongeschende trou Daer ick alleen op bou En wijckt te geenen stonde. 8. 85[regelnummer] Gelijck den dageraet Ontnevelt haer gelaet En brengt den schoonen morgen Soo voel ick even-staech Sijn vrientschap alle daech 90[regelnummer] De weerster van mijn sorgen. Hy is mijn eygen deel, Mijn erve, mijn geheel: 'Ken wil hem niet verlaten. Hy is mijn hoochste goet, 95[regelnummer] Den troost van mijn gemoet, Hoe soud' hy my dan haten? 9. Hoe goedich is de Heer Voor die geslagen neer Sijn soeticheyt betrachtet! 100[regelnummer] Hoe goedich is mijn God Voor die dit groote lot In stillicheyt verwachtet!
[pagina 140]
Hoe salich is de man Die in des Heeren span 105[regelnummer] Gaet van sijn jonge dagen! Die hem in eensaemheyt Onsparichlijck bereytGa naar voetnoot107 Dien lieven last te dragen!Ga naar voetnoot108 10. Hy valt op sijn gesicht 110[regelnummer] Voort Goddelijck gericht. Hy flaeut niet int verlangen, Noch geeft gelijcke maet Den genen die hem slaet Maer biet hem self de wangen. 115[regelnummer] Al moet hy voor een tijt Der boosen hoon en spijt Wtherden en verslindenGa naar voetnoot117 Soo laet hem doch de Heer In corter wijle weer 120[regelnummer] Sijn goetheyt ondervinden. 11. Hy stort zijn knechten niet Int eeuwige verdriet. Besoeckt hy hen met smerten 'Tis tot haer eygen baet. 125[regelnummer] Al toont hy suer gelaet Hy doetet niet van herten. Hy haet den overmoet Des drijvers die den voet Op zijn gevangen stellet, 130[regelnummer] En die met leugenspraeck Verkeerend' hare saeckGa naar voetnoot131 Een onrecht oordeel vellen.
Seste clachte. Op de wijse vanden 89. Psalm. 1. Wie isser die sijn tong' derf roeren tegen God En seggen datter yet schie sonder sijn gebot?
[pagina 141]
En isset niet alsoo dat buyten zijnen rade Geensins geschieden can het goede noch het quade? 5[regelnummer] Wat schelt ghy sijne straf en wyt hem uwe wonden? Ey! tredet in u self en scheldet uwe sonden. 2. Beschout en schout den pat dien ghy sijt ingegaen. Bekeert en keert u tot de Conincklijcke baen. Verscheurt u stenen hert, heft op u trage handen 10[regelnummer] Tot God des Hemels voocht en rechter aller landen. Ontbreydelt uwen mont en laet u stemme horen. Misschien hy leent ons noch, hy leent ons noch sijn ooren. 3. ‘Wy sijn, ô grote God, wy sijn gevallen af. Onschuldich is u grim, rechtveerdich is u straf. 15[regelnummer] Ghy stelpet ons met toorn als met een diepe water.Ga naar voetnoot15 Ghy worgt ons op den pat, vervolgt ons als een hater. Ghy laet een dicke wolck u aengesicht omringen Op dat ons' suchten bang' tot u niet door en dringen. 4. ‘Ghy vaegt ons wt het lant, vertreet ons als een dreck. 20[regelnummer] De Heydens die dit sien die sperren op den beck.Ga naar voetnoot20 Ghy jaegt ons stadich na met grouwel en met schricken. Ghy soeckt ons in een val of in een hol te stricken. Wy sien ront-om ons heen niet dan verloren landen Ontmannet en verwoest met snijden ende branden.’ 5. 25[regelnummer] Mijn ogen zijn gelijck een hoge watervloet Van regen en van sneeu geduerichlijck gevoet. Ick droge mijn gesicht, maer leyder! te vergeves Want 'tongeluck en heeft geen eynde noch geen treves.Ga naar voetnoot28 O Sion! 'tis om u dat ick in tranen vliete 30[regelnummer] Tot dat de hoochste God u jammer eens verdriete. 6. Sy leggen mijne siel veel lagen dach op dach: Gelijck den vogelaer sijn garen en sijn slachGa naar voetnoot32 Stelt om het vlugge wilt met loosheyt te verrassen. Sy dompelen mijn hooft int diepste der morassen
[pagina 142]
35[regelnummer] En packen op mijn lijf gewicht van sware stenen: So dat ick segg' eylaes! mijn leven is daer henen. 7. Noch riep ick uwen naem als wter hellen gront. Ghy hebt my oock verlost, en mijn beslijmde montGa naar voetnoot38 Vergunnet op het drooch den adem te verhalen.Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Ghy stercktet mijne siel int hertste van haer qualen. Ghy spraeckt: ‘en vreest u niet, 'ken sal u niet begeven. Ick trede voor u in en sta u voor u leven.’ 8. Nu siet ghy, God mijn heyl, hoe zy mijn schoonste recht Te buygen met gewelt gants hebben toegelecht.Ga naar voetnoot43-44 45[regelnummer] Het is haer al te doen haer leet aen my te wreken. Ghy siet hoe sy vereent de hoofden t'samen steken. Ghy hoort haer woorden wel, ghy kent oock haer gedachten Hoe datse sonder re'en my na mijn siele trachten. 9. Sy sitten of sy staen wie wetet bet dan ghy? 50[regelnummer] Ghy weet dat haren sanck is alletoos van my. Wel-aen, nu richtet recht, vergelt haer na haer daden. Werpt haer de schrick int hert, ja wiltse overladen Met vloeck en raserny, verstuyftse voorden winde Tot datmen harer geen op aerden meer en vinde.
Cap. IV. Sevende clachte. Op de wijse vanden 91. Psalm. 1. Hoe is het costelijcke gout Gebleket en verduystert! Hoe is het schone thynen-houtGa naar voetnoot3 Besmoket en ontluystert!
[pagina 143]
5[regelnummer] De baggen van het heylichdom,Ga naar voetnoot5 'Tgesteente vande vaten Het leyt verwoelt, gesmeten om, Gestroyet byde straten.Ga naar voetnoot8 2. De sonen Sions die in eer 10[regelnummer] Het gout te boven gingen Slaen moedeloos de ogen neer En hare handen wringen. Men achtse als een leemen pot Misvallen op de schijven. 15[regelnummer] De kinderen met haer den spot Op alle wegen drijven. 3. Den wal-rusch schuymer vande zee Mach bakeren zijn jongen Maar u, ô Sion, sijn, ô wee! 20[regelnummer] U kinders afgedrongen. Gelijck den struys daer henen vaert Sijn nest laet ongebroedet Soo hebdy oock in pijn gebaert Eylaes! maer niet gevoedet. 4. 25[regelnummer] Der sogelingen tonge cleeft Aen hare heesche monden. Die 'tjonge bloet een cruymken geeft En werter niet gevonden. Die by den nieu-geclaerden mostGa naar voetnoot29 30[regelnummer] De goede brocken aten Die moeten nu den schralen cost Gaen soecken langs de straten. 5. Die gloeyden van scharlaken root En rappelden van sydeGa naar voetnoot34 35[regelnummer] Die zijn geworden cael en bloot Van smuck en van gesmyde.Ga naar voetnoot36
[pagina 144]
Den modder is haer beste cleet, Den stanck sy met haer dragen. Sy sijn een enckel herten-leet 40[regelnummer] Voor die haer eertijts sagen. 6. O wee! hoe sal ick uwe claeg' Jerusalem, begroten? Verdragelijcker was de plaeg' Op Sodom wtgeschoten: 45[regelnummer] Sy was in swavel en in pick Versoncken eer sijt meynde, Maer 'tduerde slechs een ogenblick:Ga naar voetnoot43-47 U jammer neemt geen eynde. 7. Hoe plegen uwe NazareenGa naar voetnoot49 50[regelnummer] De hoochtijt te vercieren!Ga naar voetnoot50 Sy bloncken als carbonckel-steen En glommen als sapphieren. Geen melck en was so over-wit, Geen sneeu, hoe versch gevallen. 55[regelnummer] Nu sijnse (laes! wie hoopte dit?)Ga naar voetnoot55 De lelijckste van allen. 8. Gelijck een vremt verschoven gastGa naar voetnoot57 Gaens' wten wech van schaemte. Haer vel gelijck een dorren bast 60[regelnummer] Hangt over haer geraemte. Geluckich noch (dit seggen sy) Die 'tijser quam doorkerven! Maer door den honger sterven wy Ja sterven sonder sterven. 9. 65[regelnummer] O moeders teer die voort gerucht Des oorlochs waert gevloden Ghy hebt wt noot u eygen vrucht Geslachtet en gesoden.
[pagina 145]
Dus heeft in sijn verbolgentheyt 70[regelnummer] Den wreker ons gevandetGa naar voetnoot70 En Sion inden stof geleyt, Haer gronden wtgebrandet.
Achtste clachte. Op de wijse vanden 2. Psalm. 1. Wat Coninck had' aen sulcken val gedocht Jerusalem, als ghy nu sijt gevallen? Wie had' gedroomt dat in u het gedrocht Der heydens vuyl, ô Sion, soude stallen? 5[regelnummer] Verwijtet u afvallige Propheten, En geeft de schult u Priesters even vals Die 'tblinde volck verscheurden en verbeten, En traden haer geweldich op den hals. 2. Sy goten wt soo veel onschuldich bloet 10[regelnummer] Dat noch ter tijt haer slippen daer van cleven:Ga naar voetnoot10 En niemant cost versetten schier een voet Diens' haren schuym met een niet aen en wreven. Noch riepen sy: ‘wijckt, wijckt al ghy onreyne! Ons heylich tuych wacht u te raken aen.’ 15[regelnummer] Helaes! sy sijn geweken, so ick meyne, En vanden wech, ja wtet lant gegaen. 3. De heydens self voorseyden dat het lant Dit snoo geboeft niet langer dragen soude. Des Hemels Heer met sijner ogen brant 20[regelnummer] Verstroytse nu de jonge met de oude. Hy heeft verschoont noch Priesters noch Raetsheeren. En wy, met haer, opt wterste gebracht Na vremde hulp ons moede ogen keren En smeken hem die onser niet en acht. 4. 25[regelnummer] Ons vyant loert met onverdroten vlijt Dat wy noch wech noch steeg' en derren bruycken.Ga naar voetnoot26 Ons eynde naeckt, w'en hebben dach noch tijt, Ons glas is wt, wy moeten onderduycken.Ga naar voetnoot28
[pagina 146]
Veel sneller als den arent rept sijn vlercken 30[regelnummer] Was hare comst. geen so bedeckten wout Geen clip soo steyl daer sy ons niet om-perckenGa naar voetnoot31 En sporen na om ons te maken cout. 5. Ons Coninck, ah! dat schoon gesalfde hooft, Ons beukelaer, den adem onser neusenGa naar voetnoot34 35[regelnummer] Is inder hacht van staet en lant berooft.Ga naar voetnoot35 Daer is geen macht zijn banden op te leusen.Ga naar voetnoot36 Wel, Edoms kint, in wellust moety groeyen!Ga naar voetnoot37 Ghy dochter Uz verheucht u in mijn leet!Ga naar voetnoot38 Maer dat my rijpt dat mach u bey wel bloeyen.Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Ja uwen druck sal comen eer ghijt weet. 6. Den sueren kelck dien ick nu heb gesmaeckt Daer sult ghy doch den gront-sop haest wt drincken. Ghy moet, ghy moet noch liggen moeder-naeckt En in u quijl voor aller neusen stincken. 45[regelnummer] U ballinckschap, o Sion, neemt een ende. De Heer niet meer wil dencken uwer daet. Maer Edom sal ontfangen van elende Na haer verdienst een welgevulde maet.
Cap. V. Negende clachte. Op de wijse vanden 68. Psalm. 1. Staet op, wat slaepty? lieve Heer, Wilt onsen smaet tot uwer eer Eens aensien eer wy sterven. Den knevelaer is onsen weert, 5[regelnummer] Den stroper leyt ons op den heert,Ga naar voetnoot5 De vremde sijn ons' erven. Wy beven byster ende bloot.Ga naar voetnoot7 Ons vaders sijn geslagen doot
[pagina 147]
En wee'wen sijn ons moeders 10[regelnummer] Wy sijn als een verworpen kint Dat nergens toeverlaet en vint By vrienden noch by broeders. 2. Het water wt ons eygen spronckGa naar voetnoot13 Wy moeten tot den daegschen dronck 15[regelnummer] Voor penninx-weerde halen. De sprocken van ons eygen houtGa naar voetnoot16 Wy moeten met gewogen gout Wel dubbelt-op betalen. Men leyt ons packen op de le'en, 20[regelnummer] En slaet ons noch den rug' ontween, Men drijft ons dat wy hijgen. Wy clagen Assur onsen noot,Ga naar voetnoot22 Wy vleyen Memphis om het brootGa naar voetnoot23 Maer geenen troost wy crijgen. 3. 25[regelnummer] Ons vaders hebben tegen dy Gesondicht, Heer, dat kennen wy,Ga naar voetnoot26 Sy zijn voorlang' gestorven, Maer laes! het breeckt ons bitter op, Haer misdaet valt ons opden cop, 30[regelnummer] Door haer sijn wy verdorven. Den jongen die de guylen wreef,Ga naar voetnoot31 De slave die den meulen dreef Die houden ons in banden: En niemant comt, hoe lang' gewacht, 35[regelnummer] Die onse siel te redden tracht Wt hare cromme handen. 4. Slaen wy de seyssen in ons graen So blinckt den degen tot ons aen Om ons het lijf te roven. 40[regelnummer] Ons vleysch van honger teeret uyt En swarter is ons losse huyt Als eenes backers oven. Der vrouwen tucht leyt onder voet, De dochter Juda dienen moet
[pagina 148]
45[regelnummer] Haer beestelijck begeeren. Ons Vorsten zijn gehangen op En met een dodelijcken strop De grijsaerts zy vereeren. 5. De Jonck-heer trost den meulensack,Ga naar voetnoot49 50[regelnummer] Die kinders onder 'tsware pack Der heesters nedersincken.Ga naar voetnoot51 De oude gaen niet meer te raed' De jongens niet meer op de maet De cymbalen doen clincken. 55[regelnummer] Verstommet is ons snaren-spel, Ons rey veraerdet in gequel,Ga naar voetnoot56 Bestorven zijn ons' monden. Van onsen schedel leyt de croon. Wee over ons! dit is den loon 60[regelnummer] Van onse vuyle sonden. 6. Daerom is ons het herte mat, Ons ogen sijn des lichtes sat Die steets aenschouwen moeten Dat vossen schadelijck en erchGa naar voetnoot64 65[regelnummer] Van Sion den verheven berch Doormijnen en omwroeten. U throon, o God, is sonder ent U raetslach vast en ongeschent, U goetheyt ongemeten: 70[regelnummer] Hoe soudy u vercoren schaer Van tijt tot tijt, van jaer tot jaer Wanhopichlijck vergeten? 7. O Heere brengt ons wederom Wt het vervloeckte heydendom 75[regelnummer] Daer wy gevangen lijden. Giet in ons hert een nieuwe vreucht, In ons gebeent een groene jeucht Als in voorleden tijden.
[pagina 149]
Hoe cont ghy, Heer, geheel end' al 80[regelnummer] Ons werpen wt het lieve tal Van uwe bontgenoten? Hoe cont ghy die u roepen aen En vast op uwe trouwe staen In eeuwicheyt verstoten? Eynde der Claechlieden Ieremiae.	voetnoot1 Babels: Rome's. voetnoot2 Taborijt: inwoner van Tabor in Bohemen. De Taborieten vertegenwoordigden de radicale richting onder de Hussieten. Revius doelt hier op den mislukten Bohemer-opstand tegen den Keizer aan het begin van den Dertigjarigen oorlog. Voltolijn: Het Val Tellina behoort tot de Italiaansche provincie Sondrio, waar in 1620 alle Protestanten werden vermoord. voetnoot3 Aquitaen: de Hugenoten van La Rochelle. Palatijn: Frederik V van de Paltz, die zich door de opstandelingen tot koning van Bohemen had laten kiezen, verloor zoowel Bohemen als de Rijnpaltz, en moest als balling aan het hof van Maurits een schuilplaats zoeken (de Winterkoning). voetnoot6 Aen-Clever: Kleef werd in 1624 door de Spanjaarden veroverd. [tekstkritische noot]Eerste clachte, 17. A heeft een drukfout: haren. voetnoot13 stant: toestand, lot. voetnoot5 staet: aanzien. voetnoot6 schot en lot: schatting. voetnoot9 na-verplichte: nauw verwante. voetnoot13 preutsche: fiere; verschooyen: rondzwerven. voetnoot21 hoochtijt: feest. voetnoot24 verdwijnt: kwijnt weg. voetnoot26 met gemack: met genoegen. voetnoot32 swijmslagend': zwijmelend. voetnoot36 stouwet: voortdrijft. voetnoot45-46 Klaagliederen 1:8, ‘daarom is zij als eene afgezonderde vrouw geworden’. Zie voor de wet der afzondering voor de vrouw: Leviticus 15:19. [tekstkritische noot]53-55. De aanhalingsteekens, wanneer Jeruzalem spreekt, zijn door mij ter verduidelijking bijgevoegd. Zoo ook de aanhalingsteekens op de latere plaatsen. voetnoot59 ghy: God. voetnoot64 versetten: verpanden, verkoopen. voetnoot8 panden: netten. voetnoot11 vruchtsaem: vol vrees. voetnoot19 ontboden: geboden. voetnoot22 verssen: verzenen, hielen. voetnoot39 wrevel-moet: euvelmoed. voetnoot41 gevetert: gebonden. voetnoot43 camer-raden: kameraden, vrienden (poging tot etymologiseering. cf. Gr. Wrdb. VII, 1088). voetnoot51 stroot: strot, keel voetnoot55 gunners: vrienden. voetnoot3 beswerckt: bewolkt, verduisterd. voetnoot4 voetschabel: voetbank. voetnoot6 evel: ramp. voetnoot14 te mael: volkomen. voetnoot15 horen: het zinnebeeld van sterkte. voetnoot19 In de Statenvertaling geeft Cap. II de klacht van den dichter, die ooggetuige was, om den val van Sion. Revius echter schijnt telkens klager en stad te identificeeren. voetnoot33 in onwaerde: met minachting. voetnoot34 velt-geclanck: profane muziek. voetnoot38 scheert het snoer: spant het meetsnoer. voetnoot42 dwingers: versterkingen, wallen. voetnoot44 slot-werck: de gezamenlijke grendels van een gebouw; geheftet: vastgehecht, bevestigd. voetnoot61 het grage tuych: de hongerige kinderen. [tekstkritische noot]Vierde clachte, 2. A mist het woord ick; 30. A heeft een drukfout: besloteu. voetnoot3 versocht: beproefd. voetnoot12 verseeren: lijden. voetnoot22 doen op: doen open. voetnoot27 wy hebben afgeleeft: wij hebben eindelijk den tijd bereikt. voetnoot29 bontgenoten: de Joden, als het volk van Gods verbond. [tekstkritische noot]39. A heeft: voorderlijcken, wat in de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt; 48. A heeft een drukfout: heclen. voetnoot35 hoorn: zinnebeeld van een sterk wapen. voetnoot39 voor al: boven alles; vorderlijcksten: nuttigsten. voetnoot43 vlottende: drijvend, van tranen stroomende. voetnoot58 gevlammet: verbrand. [tekstkritische noot]61. A mist de punt achter kinders, wat echter in de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt; Vijfde Clachte, 21. A heeft een drukfout: als en doode. voetnoot18 schierlinck: dolle kervel. voetnoot22 wel en bet: heel degelijk. voetnoot23 beset: omringd. voetnoot37-39 Hij doet mij op onzekere wegen verdwalen, om dan Zijn toorn aan mij te koelen. voetnoot44 crop: keel. voetnoot62 is gewent: nl: van mij af. voetnoot80 dit leede leyt: deze vreeselijke smart. voetnoot107 onsparichlijck: mild, ijverig. voetnoot108 dien lieven last: nl. het juk, dat aan de trekdieren ('t span) wordt opgelegd. voetnoot117 wtherden: verdragen. voetnoot131 verkeerend': verdraaiend. voetnoot15 stelpet: overstelpt. voetnoot20 op: open. voetnoot28 treves: onderbreking. Zoo wordt ook vaak het Twaalfjarig Bestand genoemd. voetnoot32 slach: vogelknip. [tekstkritische noot]49. A mist ‘wie’, wat in de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt. voetnoot38 beslijmde: nl. door 't diepste der morassen (reg. 34). voetnoot39 verhalen: herstellen. voetnoot43-44 hoe zij ... hebben toegelegt: hoe het hun toeleg was. voetnoot3 thynen-hout: een welriekende houtsoort. voetnoot5 baggen: juweelen, kostbaarheden. voetnoot8 byde: langs de. voetnoot29 nieu-geclaerden: pas gezuiverden. voetnoot34 rappelden: ritselden, kraakten. voetnoot36 smuck en gesmyde: opschik en sieraden. [tekstkritische noot]39. A heeft: in enckel, wat in de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt. voetnoot43-47 cf. Genesis 19:24-25. voetnoot49 plegen: plachten; Nazareen: Nazireërs (zie Numeri 6). voetnoot50 hoochtijt: hoog kerkelijk feest. voetnoot55 hoopte: verwachtte. voetnoot57 verschoven: verworpen. [tekstkritische noot]Achtste clachte, 28. A heeft een drukfout: onderduyckeu. voetnoot70 gevandet: bezocht. voetnoot10 ter tijt: thans. voetnoot26 derren: durven. voetnoot28 glas: uurglas, zandlooper; dus: ons laatste uur is geslagen. [tekstkritische noot]Strofe 6. A heeft: 8. voetnoot31 om-percken: omsingelen. voetnoot34 beukelaer: schild. voetnoot35 hacht: gevangenschap. voetnoot36 opleusen: verbreken. voetnoot37 De Edomieten, vijanden der Joden, woonden ten Zuiden der Doode Zee. voetnoot38 Uz: landschap ten Zuid-Oosten van Palestina. voetnoot39 Het leed, dat voor mij nu rijp is, dat staat voor u beiden misschien wel in bloei. voetnoot5 leyt ons op den heert: woont aan onze haardsteden. voetnoot7 byster: berooid. voetnoot13 spronck: bron. voetnoot16 sprocken: sprokkelhout. voetnoot22 Assur voor: den Assyriër. voetnoot23 Memphis voor: den Egyptenaar. voetnoot26 kennen: erkennen. voetnoot31 guylen: paarden. [tekstkritische noot]51. A heeft: de heesters, wat blijkbaar een drukfout is. voetnoot49 trost: torst. voetnoot51 heesters voor: hout. voetnoot56 veraerdet: veranderd; gequel: leed voetnoot64 erch: kwaadaardig.

Vorige Volgende

De claechlieden Ieremiae.

Voorreden Aende vervolgde Christenen.

Cap. I. Eerste clachte. Op de wijse vanden 23. Psalm.

Tweede clachte. Op de wijse vanden 6. Psalm.

Cap. II. Derde clachte. Op de wijse vanden 105. Psalm.

Vierde clachte. Op de wijse vanden 18. Psalm.

Cap. III. Vijfde clachte. Op de wijse vanden 3. Psalm.

Seste clachte. Op de wijse vanden 89. Psalm.

Cap. IV. Sevende clachte. Op de wijse vanden 91. Psalm.

Achtste clachte. Op de wijse vanden 2. Psalm.

Cap. V. Negende clachte. Op de wijse vanden 68. Psalm.

Over dit hoofdstuk/artikel

lied

Voorreden
Aende vervolgde Christenen.

Cap. I.
Eerste clachte.
Op de wijse vanden 23. Psalm.

Tweede clachte.
Op de wijse vanden 6. Psalm.

Cap. II.
Derde clachte.
Op de wijse vanden 105. Psalm.

Vierde clachte.
Op de wijse vanden 18. Psalm.

Cap. III.
Vijfde clachte.
Op de wijse vanden 3. Psalm.

Seste clachte.
Op de wijse vanden 89. Psalm.

Cap. IV.
Sevende clachte.
Op de wijse vanden 91. Psalm.

Achtste clachte.
Op de wijse vanden 2. Psalm.

Cap. V.
Negende clachte.
Op de wijse vanden 68. Psalm.