Friktie tories

[p. 34]

Last van vleermuizen?

Ik zat lekker in de schaduw, ik dacht terug, buiten reden enkele luidruchtige motordingens voorbij, ik dacht aan iets, een bepaalde torie, wan diepie dinkie torie, iets wat me eens overkomen is in mijn jonge jaren, die mooie jaren.

Kijk, nu zit ik hier, ik ben redelijk gesetteld, ik heb zoals iedereen een ‘rot’ leven achter de rug, wij mensen zijn ook nooit verzadigd, maar toch zit ik hier tevreden onder mijn birambieboom te genieten van een whisky soda, zalig gewoon. Die vrouw kookt iets lekkers, dat doet ze al meer dan dertig jaar, ik snuif de geuren op, dat wordt iets schoppends straks.

Wat deed me aan die torie denken? Ai, die grote zwarte nachtvlinder die door mij zonet gestoord werd, dat ding fladderde verschrikt om mijn hoofd, om daarna de wijk te nemen naar een veiliger schaduwrijk plekje. Dat gefladder om mijn hoofd had mij eerst wild doen slaan naar dat beest, ik dacht niet na, het was een reflex, net als die ene avond, een dertigtal jaren terug, we waren toen nog jong, de kinderen waren er nog niet, nu zijn ze al uit huis, we hadden een leuk klein huisje te huur gevonden.

De buurt bekeek ons jongelingen eerst met nieuwsgierige gereserveerdheid, die oversloeg in nieuwsgierige belangstelling, toen bleek dat we niet beten of krabden.

Alles ging met zuinigheid; om bijvoorbeeld een nieuwe gasbom te kopen betekende een flinke hap in ons budget, dat al zwaar was aangetast door de huur, licht en water en niet te vergeten de belasting.

Okee, belasting betalen moet wel, maar dan moeten ze dat geld niet gebruiken voor snoepreisjes; laat ze dat uit

[p. 35]

eigen zak betalen, dan zul je zien of ze het nog zo belangrijk vinden om met ten hele delegatie de conferenties en inauguraties (en noem nog een paar van die zware woorden) af te lopen, laat ze desnoods 50 procent zelf betalen.

Goed, we woonden daar dus pas, het was een stenen flat woning in een buurt waar de huizen niet zo ver weg van elkaar stonden. Het was wel een gezellige buurt. Dat gefladder om mijn oor.

Op een avond, we woonden daar zo een drie maanden, werd ik plots midden in de nacht wakker. Ik baadde in het zweet, het was alsof ik uit een angstige droom ontwaakte, maar ik kon me niets herinneren. Toch bonsde mijn hart als een stoom locomotief.

Waardoor was ik wakker geschrokken? Een inbreker? Ik bleef roerloos liggen en luisterde een tijdlang scherp. Ik hoorde alleen het getik van de wekker.

Ergens ver weg loeiden een paar honden (we moeten in dit arme land volgens mij evenveel honden als mensen voeden).

Geen geluid verder. Zeker stond ‘hij’ ook te luisteren. Misschien was ‘hij’ in de kamer. Mijn ogen waren intussen gewend aan het donker en ik onderscheidde vaag de voorwerpen in de kamer. Veel plaats om te schuilen was er niet. Onder het bed misschien? Ach nee, dat is de vermoeiend om snel onder een bed te kruipen. Stel je voor, misschien........Zogenaamd draaide ik mij in mijn slaap om, ik rolde naar de zijkant van het bed, bleef even zo liggen en piepte onder het bed; een Egyptische duisternis straalde me tegemoet. Ik bleef kijken, niets.... Plots hoorde ik een geluid boven me. Ik rolde op mijn rug en ik zag nog net een donkere schaduw uit de half geopende slaapkamerdeur fladderen, richting toilet en badkamer. Wat was dat?

Ik neem een flinke slok whisky soda, ik transpireer lichtjes terwijl het toch aangènaam koel is onder deze boom. Waarom moest ik juist nu terugdenken aan die torie?

[p. 36]

Ik stond op, wat voor beest was dat? Zij sliep rustig door, gelukkig had ze niets gemerkt. Ik liep naar het toilet. Bij de wasbak in de gang bleef ik staan, zonder me te bewegen. Mijn hand reikte naar de lichtschakelaar. Nee, even wachten. Opeens was dat gefladder er weer, het kwam van boven uit het donker op me af. Ik hoorde het geluid naderen, instinctief trok ik mijn ene hand terug en sloeg wild om me heen, ik voelde iets langs mijn linkeronderarm strijken, het was eventjes, maar ik rilde ervan. Het was koud en droog, zoiets. Snel maakte ik het licht aan, een zwart ding fladderde uit één van de shutters; die was er nooit geweest, sinds we in het huis gekomen waren.

Weg was hij, de nacht in. Even bleef ik naar die open shutter kijken, daar moest een nieuwe in. Wat was dat ding geweest. Een vleermuis? Maar volgens mij leek het veel groter. Ik maakte het licht uit en ging terug naar mijn bed. Het hoeft geen betoog, dat het een tijdje duurde voordat ik in slaap viel.

De volgende ochtend riep ze me, er was iets voor de keukendeur, ‘la me komen kijken’. Ik was bezig me klaar te maken om aan het werk te gaan. Ik ging kijken.

Voor de keukendeur lag er inderdaad iets vreemds, het leek wel vlees, nee, zoiets als bloederige lever, helemaal verspreid, een deel op de stoep, een deel in het zand. Met een stokje peuterde ik erin. Ze waarschuwde mij dat niet te doen. Ik nam een slipper en wreef het spul in het zand, ik verpletterde het.

De dag daarop nam ik me voor een nieuwe shutter te kopen. Ik kwam er niet aan toe. Die avond kon ik niet slapen. Ik dommelde af en toe in, maar schrok steeds wakker

Plots was het er weer, een dof, hol gefladder dat vanuit het toilet en de gang dichterbij kwam.

Ik sprong op, nam een flashlight en een stuk rubberen slang. Ik had ze speciaal sinds de eerste avond onder mijn bed klaargezet en liep naar de slaapkamerdeur en deed het open.

[p. 37]

‘Hij’ fladderde naar binnen. Snel glipte ik de deur uit en ging naar het toilet. Bij de open shutter bleef ik staan. ‘Hij’ kwam al terug, ‘hij’ had onraad geroken. ‘Hij’ kwam regelrecht op de opening af. Met flitsende slagen sloeg ik met de rubberen slang in zijn richting, geluk, ik trof hem, ‘hij’ werd met een doffe smak tegen de badkamerdeur geslingerd, het was alsof ik iets hoorde kraken. Ik deed een stap in de richting waar hij gevallen was, maar ‘hij’ was nog niet knock-out. Vanuit de grond fladderde hij plots recht op me af, ik schrok me rot en vergat te slaan. ‘Hij’ wapperde nogal onstabiel langs me heen, botste tegen een shutter en vloog toen naar buiten.

De volgende dag, zaterdag, maakte ik in de middag het trottoir schoon. Ik ben gek om te wachten totdat die lantimangs het komen schoonmaken. Dan zit ik een jaar met een boes-boesie voor mijn deur.

Buurvrouw, een wat oudere vrouw, haar man was al een tijdje gepensioneerd, liep langs. We babbelden wat en ze vertelde me over háár buurman. Die vond ze toch een vreemde vogel. Die zag er vreemd uit, die keek raar naar je, die deed vreemde dingen, altijd was zijn huis dicht en donker, die had geen vrouw en kinderen. Ja gisteren werd ze midden in de nacht wakker, ze hoorde toen gedempt gekreun bij hem thuis, ach, hij zou wel een nare droom hebben.

‘Maar buurman’ vervolgde ze ‘vanochtend vroeg, het was nauwelijks licht, zag ik hem weggaan, hij liep helemaal krom en zijn gezicht was vertrokken van de pijn. Later op de ochtend bracht een taxi hem thuis, wel buurman, zijn hele linkerarm was in het gips. Wan san' bin moes psa nanga ing, ja, het moet. Daarom hoorde ik hem gisterenavond zo kreunen.’

‘Misschien is hij ergens vanaf gevallen of zo.’

‘Midden in de nacht? En alleen zijn linkerarm?

Nee, buurman, mie no brieb datie.........Waktie, ik heb U nog meer te vertellen, U bent nieuw hier, joe no sab' ding torie dies. Wij zijn hier twintig jaar geleden komen wonen, ja, twintig jaar geleden. Toen leef-

[p. 38]

de mijn moeder nog en deze zelfde buurman van me woonde er al. Mie ma bin psa af en toe dja, en op een dag, ja, d'a sjie mie buurman. Wel, ik zeg U, ze is die dag geschrokken! Ze was helemaal overstuur, ze wilde dat wij direkt van hier moesten weggaan. Echt iets voor mij. Nanga so foeroe moeitie oen bin bai à osso, stel je voor. En wat was er zo gevaarlijks aan die man?’ Ze vervolgde: ‘Mijn moeder wilde me niets zeggen, totdat ik haar een week later vertelde dat ik op bepaalde momenten van de maand, vooral vóór volle maan, opstond met blauwe plekken aan mijn dijbeen. Het waren steeds twee vlekken, vlak naast elkaar, net een tweeling. Toen mijn moeder dát hoorde, werd ze één moment paniekerig. Ze ging weg en twee dagen later kwam ze terug, ze stuurde me naar de winkel om wat voor haar te kopen. Toevallig was ik iets vergeten, en ik keerde halverwege terug naar huis. Daar zag ik mijn moeder bezig met iets. Ze had een flesje met rode vloeistof erin, om de hals van de fles was een zwart lint gestrikt. Verder had ze iets in een doek gewikkeld. Ze was bezig de rode vloeistof uit het flesje om het huis te sprenkelen. Ik zag dat ze daarbij haar lippen bewoog en haar ogen bijna dichtgeknepen had. Ik ben toen zachtjes weer naar de winkel gegaan.

Toen ik terugkwam, deed ze alsof ze niets had uitgespookt. Dat ding in dat doekje zag ik nergens. Volgens mij had ze het ergens begraven. Ik had nadien geen last meer van die blauwe vlekken. Niet lang daarna werd mijn moeder ernstig ziek, de doktoren gaven de ouderdom de schuld. Op haar ziekbed of liever sterfbed vertelde ze me iets. Ik moest oppassen voor die buurman en als ik weer last kreeg van die blauwe vlekken moest ik bij “die en die” gaan.’

‘Maar buurvrouw’, vroeg ik ‘wat is er dan nou eigenlijk aan de hand met die man. U vertelt me een torie, vol met bonoe en wisie, maar wat is er met hem? Waarom was Uw moeder zo bang voor hem? Wat voor iets bezat hij? Wat heeft dat te maken met dat ongeluk dat hij gisterenavond heeft gehad?’

[p. 39]

De vrouw glimlachte bij het horen van al deze vragen. Typisch voor oudere mensen, gaf ze geen direkt antwoord. Ze deed haar zegje via het verhaal van haar moeder, en ik moest maar daaruit mijn conclusies trekken.

‘Luistert U, ik vroeg mijn moeder, net zoals U mij nu vraagt, wat er aan de hand was met die man. Ze wilde me eerst niets zeggen. Maar die ziekte van d'r bleef in haar lichaam en langzaam maar zeker ging ze weg, ik zag het gewoon, het was alsof iets haar elke dag verder wegtrok. Ik bleef haar vragen en op de avond dat ze zou sterven zei ze me wel iets. Letterlijk zei ze me:

‘Mih fier tak'a libba wien'a stree. A tik wraak tap' mie tappoe, bieka mie mik dat ing no mang dringie joe moro. Ja, dat'a bin doe, mimrih ding blauw flakka. Jeerih mie p'tieng, jeerih boeng. If joe sjie vleermoesoe kong in'ie sriebie-kamra, soekoe f'oe djie ding mangtjerie, n'o tjier ding, mantjeer' ding. Mie goeddoe, loek boeng, n'a asima, ja, n'a asima.’

Die avond stierf ze, buurman. Tussen haakjes, als ik U vragen mag, hebt U soms last van vleermuizen?

Ik dronk mijn whisky soda met één teug leeg en ging naar binnen om een hapje van het lekker geurend eten te proeven.