|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
Haman, Sara.
DIt's Hesters lust hof, en de zaal, die ge, in 't verschiet,
Zo prachtig voor het oog by andre uitmunten ziet,
Dat is de plaats, die tot de maaltyd is verkooren.
Maar 'k bid u, na de raad eens Bedgenoots te hooren,
Terwyl 't noch tyd is en de deur niet open gaat.
Om onzer liefde wil, ontveins uw toorn en haat,
Vervrolyk uw gezigt, en wil die droef heid staaken:
Het klangen, weet gy, kan geen Koningen vermaaken.
Van al de grooten zyt ge alleen genood: die eer
Behoorde u met meer vreuchd aan 't hart te gaan, myn Heer
Zyt gy beleedigt, stel dat groot geluk daar tegen.
Het heugt my noch, wat lesse ik van u heb gekregen;
Hoe vaak gy hebt gezegt, dat imand, die zyn haat
Niet kan bewimp'len met een vrindelyk gelaat,
Maar fluks in toorn ontsteekt, wanneer hy zich ziet hoonen,
Gansch onbequaam is, aan eens Konings hof te woonen.
Daar is geen tyd, myn Heer, of heeft zyn tegentyd.
Hoe dik maals zag men niet, dat aangedaane spyt
'T beleedigt voorwerp doet meer eer en aan zien krygen:
En hem een trap strekt, om tot hoog gezag te stygen.
ô Smaad! ô bittre spyt! ô schriklyk hartenleed!
ô Onuit wisbre schand, die 'k nimmermeer vergeet!
'K moest niet alloen een Jood, een pest van land en Steden,
'T wanschapen lichaam in het Vorstlyk purper kleden.
| |
| |
Maar voor hem gaan, met een hoog adelyken stoet,
Gelyk als een Herout voor zynen Koning doet.
Die Trotse! welk een smaad moest ik van hem gedogen!
'T Volk, dat me eerst groetede, met nederslachtige oogen,
My nu dus ziende met de schaamte op mynen wang,
Voorspelde, al spottende, hier uit myn ondergang.
ô Wreede Vorst, kan zulk een schouwspel u behaagen?
En hebt gy my zoo veel eerampten opgedraagen,
Tot zulk een hoogen top van staat verheft, in schyn,
Om dat myn val daar na zo smartelyk zou zyn?
Spreek van zyn meening niet zo roek'loos, noch verwaaten:
'T geschied slechts om de deuchd niet onbeloont te laaten:
Men heeft meer reên zich te verwonderen, dat hy
Dien trouwendienst niet eerbeloont heeft naar waardy.
De Vorst heeft niets gedaan, als op uw eigen raaden:
Gy zelve hebt die schande op uwen hals gelaaden.
Na hem, zyt gy de grootste in mogentheid en Staat.
Weet hy wel eens, dat gy dien Jood zo doodlyk haat?
Hy weet, dat ik, ten dienst van zyne moogendheden,
Vrees, wroeging, schaamte en eer heb met den voet getreeden;
Dat ik, om zynentwil, medogenloos en wreed,
De wetten zwygen en d'onnozlen zuchten deed,
En my, onaangezien de haat der Persianen,
Zelf stelde tot een vlock van all' zyne onderdaanen;
En eindlyk, dat hy my zo averechts beloont,
My stellende ten schimp van 't Volk, het welk my hoont.
Wy zyn alleen: des laat ons zonder vleijen spreeken.
Die yver, in zyn dienst zo menigmaal gebleeken,
Die zorg, voor zyn gezag, beken 't vry, is dat niet
| |
| |
Tot glory van u zelf en eigen eer geschied?
'T is tusschen ons; zoud ge al die onderdrukte Jooden
Niet tot verzoening van uw haat en gramschap dooden?
En vreest gy niet, dat u een doodelyke raad....
Kort om, 't volk vreest ons, en wy zyn van 't hof gehaat:
Zelf kan die Jood, zo hoog in top van eer verheven,
Als ik het zeggen moet, my eenigzins doen beeven.
De rampen zyn veeltyds geschakelt aan malkaâr.
Gy weet, hoe haatelyk zyn stam voor d'uwe waar.
De tyd wil, dat gy veinst, schoonge u al ziet onteeren:
De wyl 't geluk u licht den nek staat toe te keeren.
'T ontvlucht ons 't allereerst in weelde en overdaad:
Des neem haar nukken waar, eer dat zy ons verlaat.
Ik schrik, wanneer ik my verbeeld in myn gedachten,
Wat onweersbuyen wy niet hebben te verwachten.
De val zal, zo gy valt, vervaarlyk zyn; des vlucht
En kies voor u een min gevaarelyke lucht:
De Hellespontes laat die mede uw lot bepaalen,
Daar uw Voorouders zich neêrsloegen, na lang dwaalen,
Toen Amalek, door wraak van 't Joodsche Volk geplaagt,
Uit Iduméa, zyn oud erfdeel wierd gejaagt.
Ontwyk de slag, die u te treffen staat: zend morgen,
Zelf eer den dageraad te voorschyn komt, verborgen,
Uw rykste schat vooraf. Maakt u ons kroost beducht,
Ik zal het zelf, myn Heer, verzekren in zyn vlucht.
Veins middlerwyl, en toon u toornig, noch verbolgen;
Ik ben gereed, om uw voetstappen na te volgen.
De afgryselykste Zee is zo gevaarlyk niet,
Als dit bedrieglyk Hof, daar zo veel kwaad geschied.
| |
| |
| |
Twede tooneel.
Haman, Sara, Hydaspes.
Vind ik u hier, myn Heer? men heeft na u doen vraagen.
Het feest, na 't schynt, is door uw afzyn niet volslaagen.
Noch al de vrolykheid heeft buiten u geen val.
De Vorst begeert, dat ik u derwaards leiden zal.
Hebt gy daar Mordechay, myn vyand ook vernomen?
Zult gy dus moeijelyk van geest ter maaltyd komen?
Wat legt ge altyd zo op dien Jood te peinzen, laat
Hy zich vry vleijen, met zyn ingebeelde staat.
Hy poogt de strengheid van den Vorst vergeefs te ontkomen.
Zyn hart, is dat met u het meest niet ingenomen?
'T geluk des Greizaarts zal veranderen in 't kort,
Men kranst en tooit den stier, eer hy geoffert word.
Gy zult, zelf door 't gezag der Koningin gesteeven,
Al 't geen u wederstaat wel haast te boven streeven.
Hydaspes, mag ik wel gelooven 't geen gy zegt?
Ik ben van deze zaak, door Wich'laars, onderrecht,
Zy zeggen klaar: men vlamt om Hester te verrassen:
De hand eens vremd'lings poogt zich in haar bloed te wassen,
De Vorst, niet weetende, wie 't is, schryft, droef te moe,
De schuld dier gruweldaad alleen de Jooden toe.
Ja, dat zyn monsters daar de Waereld voor moet gruwen.
Ons staat voor al hun hoofd, gelyk de pest, te schuwen.
| |
| |
Het aardryk schrikt daar van, natuur heeft lang gezocht
Verlost te weezen van dat haatelyk gedrocht.
Vaar wel, myn Bedgenoot. Ik voel my weêr herleeven.
'K zie Hesters Maagdenrey zich herwaards aanbegeeven.
Zy zullen 't vreuchdefeest inwyden, op 't geklank
Van kunstig snaarenspel en vrolyk maatgezangk.
| |
Derde tooneel.
Elize, Rey van Izer aëlitische Maagden.
Een van de Izeraëlitische Maagden.
'T was Haman, naar ik kon bespeuren.
Ik schrikte op 't zien van dien barbaar.
Ik meê; want die geweldenaar
Doet Israël dus droevig treuren.
Wie kent d'ontmenschte dwingland niet,
Als hy 't hovaerdig weezen ziet?
Wat is het trots! wat is 't vermetel!
De wraak voert in zyn hart 't gebied.
De razerny houd daar haar zetel,
Het is de bron van ons verdriet.
Wat zal hy prat en moedig treên,
Nu hy van al de Hovelingen
Op 't feest genoodigt is alleen.
Hoe zal hy nu zich zelf bedwingen?
| |
| |
My dunkt, ik zie 't staatzuchtig hert:
Hoe hy op 't feest verheerlykt werd:
Daar d'opgeblaazene, vermeeten,
Aan 's Vorsten zyde is neêrgezeten.
Wat lekker disgerecht, wat wyn
Kan voor dien wreeden smaaklyk zyn?
Voeg de traanen, die wy plengen,
By al 't Weeuw-en-Weezenbloed,
Laat ons die te samen mengen,
Dat 's hem smaakelyk en zoet.
Myn Zusters, staak dat jammeren en klaagen.
Wy moeten 't feest inwyden met gezangk.
Ach! konde uw stem Assuerus zo behaagen,
Wist gy zyn hart te treffen door die klank,
Gelyk die Vorst getroffen wierd door d'ooren,
Toen David hem zyn harpmuzyk liet hooren.
Vorst, jaag d'achterklap en logen
Uit uw' wytberoemden staat,
Wyl die dochters van de haat
Daar den eendracht nooit gedoogen.
Zy, bloedgierig en verbolgen,
Poogen steeds d'onnozelheid,
Schoon zy jammert, zucht, of schreit
Op het wreedste te vervolgen.
Ban die monsters, schuw heur vleijen:
'T is slechs een vergiftigt zoet:
'T oog is vrindlyk; maar 't gemoed
Is vol wraak en razerneijen.
Al waar zy zich keeren, wenden,
Strooit bedrog heur roozen voor:
| |
| |
Maar berouw volgt op het spoor,
Met een eersleep van elenden.
Een Koning, die de deuchd en wysheid mint.
Van achterklap, bedrog en logen,
Door den opslag van zyn oogen,
Gelukkig land! daar zulk een Vorst regeert,
Die, waar hy komt, alleen niet triomfeert,
Maar die ook, zonder onderscheid,
Zo handhaaft de rechtvaardigheid,
Dat nooit den kleenen van den grooten werd verdrukt,
Noch d'armoê onder 't juk der rykdom bukt.
Zulk een Vorst baart gulde eeuwen.
Hy 's een steunsel van den Staat.
Een Beschermer van de Weeuwen.
Hy 's der Weezen toeverlaat.
De traanen zyn hem lief en waardig,
Die de deuchd uit droefheid schreid.
Hy is tot de bystand vaardig,
Van d'onderdrukte onnozelheid.
De eerste en twede te gelyk.
Zulk een Koning komt van boven.
Zulk een Vorst is waard te looven.
Zulk een Koning komt van boven,
Zulk een Vorst is waard te looven.
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Assuerus, Hester, Haman, Elize Rey.
HOe lief en aangenaam gaan u die reden af!
Het Vorstlyk purper noch de goude Septerstaf
Is niet zo waardig, als de kuisheid uwer oogen.
Wat zedekundige heeft u toch opgetogen?
Wat deuchdlyk schepsel is 't, daar ge uit geboren zyt?
In welk een lucht hebt ge u onthouden, sint die tyd?
Maar eisch vry onbeschroomt: 't zy wat ge ook moogt begeeren,
Ik ben gereed, om u het rustig te vereeren,
'K ben in geen staat u iets te weigren; schoon gy my
De helft afvergde van myn kroon en heerschappy.
'K vergaap my niet zo verre aan Mogendheên, noch Staaten:
Maar wyl my't spreeken van myn Vorst is vrygelaaten,
Zal ik hem smeeken voor des Volks behoudenis,
'T welk, door zyn mond, met my, ter dood gevonnist is.
Wat Volk? waar spreekt gy van?
'K ben een Jodin. Gy weet, wat last gy hebt gegeeven!
Hoe wreed treft dit my 't hart! gy een Jodin?
Kan 't mooglyk weezen! gy, die ik zo teêr bemin?
Die door uw wysheid scheent den Hemel te bekooren.
Die Hester, is die uit zulk haatlyk bloed gebooren?
| |
| |
Zo 'k niets op uw gemoed verwerf,
Hoor my ten minsten dan eens spreeken, voor ik sterf.
Die Jooden, zo ontzagchelyk voor dezen,
Die gy nu 't uitschot van de Menschen acht te weezen,
Waar van gy eindelyk natuur verlossen wist,
Dat Volk bewoonde een land, dat vruchtbaar was en mild:
'T leefde onbekommert, in een voorspoed, ryk en weelig,
Tot zy met andre Goôn zich droegen overspelig;
Toen wierden zy, tot straf van hun ondankbaarheid,
Door 't vuur des oorelogs, verjaagt, vervolgt, verspreid,
Na Babyloniën gevoert, in slavernyen;
Daar zy in 't heimlyk noch hun droeve val beschreyen.
Maar God, om d'Assyrier met zyne geesselroê
Te straffen op zyn beurt, verkoor daar Cyrus toe,
En noemde hem zelf by zyn naam, voorzyn geboorten:
Hy trok na Babel op, verbrak de kopre poorten.
En trotze muuren van die wydberoemde Stad:
Ontwringt haar weer den buit, die zy verovert had,
Toen ze onvoorziens het Volk van Isrel quam bestooken.
Dus heeft de Hemel onze traanen ruim gewrooken.
Want Sions tempel, die zo hoog gereezen stond,
Maar door den Bablonier gesloopt was tot den grond.
Wierd door dien Held weêr uit zyn puin en asch verheven
Ons wederom vergunt na Mozes Wet te leeven.
Maar d'erfgenaam, Helaas! te wreevelig van zin,
Verstoorde 't heilzaam werk zyns Vaders in 't begin,
Was doof voor ons geschrei, en zonder mededoogen.
Maar God, die dit Heelal bestiert, door zyn vermogen,
Stiet, zonder wettig ooir, hem van de Rykstroon af,
| |
| |
En gaf u, na zyn dood, den gouden Septerstaf.
Wat heil stond ons toen niet van zulk een Vorst te wachten!
De Hemel, zeiden wy, erbermt zich onzer klachten,
Nu schept d'onnozelheid weêr aâm, na lang verdriet:
Dewyl Assuerus 't Ryk van Persië gebied.
Nu zien wy weer die hoop in ydle rook verdweenen:
Het Volk van Isrel kermt en schreit, gelyk voorheenen:
'T roept: Hemel, duld gy, dat men dus een Prins misleid?
Een Prins, zo zacht van aard? zo vol rechtvaardigheid?
Dat een Barbaar, in 't diepst van Thracie geboren,
Zyn goedertieren hart vol vreedheid blaast, door d'ooren.
In 't kort, Mynheer, daar is een Staatsbediende aan 't Hof
Een Vyand van uw Kroon en uw verkreegene lof....
Ik Vyand van uw Kroon? Hoe kunt gy zulks gelooven?
Hoe ik? Ik, die 't belang myns Konings altyd boven
Myn eigen heb gestelt? ik! die steeds anders niet....
Zwyg. durft gy spreeken, als 't uw Koning niet gebied?
Myn Heer, die wreede ontdekt zich zelve voor uwe oogen
Hy is het, die, verwoed en zonder mededogen,
Uw deuchd oprokkent, door bedrog en vleijery,
En ons wil offren aan zyn haat en razerny.
De ontmenschte heeft alom het mes reeds laaten wetten
En 't moorduur al bestemt, om d'aarde in bloed te zetten
En 't Ryk te ontvolkeren, door strop, door staal en vier.
Wie 's tot die gruwel zo bequaam, als een Scytier?
Wat laster weet zyn haat de Jooden aan te wryven?
| |
| |
Zy zochten nimmermeer 's Ryks Vyanden te styven,
Noch inlandsche oorelog te voên, door raad, of daad.
Wat Slaaven zyn zo trouw zo yvrig voor den staat?
Wie's zo gehoorzaam in zyn wreede slaavernyen?
Zy kussen zelf de hand die hen die straf doet lyen
En bidden God, dat hy noch lang uw leeven rekk',
En met zyn vleugelen u op uw' troon bedekk'.
Hy is 't, Mynheer, die u heeft tot die staat verheven,
Die Indiaan en Pers doet naar uw Wetten leeven,
Het heir der Scyten voor uw wapens vluchten déê,
U meester heeft gemaakt van zoo veel Land en Zee
Hy is 't, daar Mordachay myn Oom door quam ter ooren
De bloedige aanslag, tot uw ondergang gezwooren.
Hoe? Mordachay uw Oom? Goôn! Wie had zulks verwacht!
Wy zyn al 't overschot van ons verdelgt geslacht.
Hy is myns Vaders Broêr, en mede een van de looten,
Uyt d'eerste Koning van de Joden voortgesprooten.
Wyl hy den Amalkiet nooit luchten mocht, noch zien
En Isrels God die zelf vervloekt, kon hy zyn kniën
Voor dien hovaardige, uit eerbiedigheid, niet buygen,
Noch hem geen eer, die aan uw Kroon behoort, betuygen.
Dit is alleen de bron van al zyn wrok en haat:
Schoon hy 't bewimplen wil met redenen van staat.
Gy hebt aan Mordachay vergeefs uw gunst gegeeven.
Voor Hamans Hof staat reeds een hoogen galg, verheven,
Waar aan hy, opgekleed in 't Vorstlyk Purperrood,
Dees dag bezuuren zal een schandelyke dood.
Wat hoor ik! Hemel! welk een schrik ryd door myn leden!
Ik voel my tegelyk door schaamte en toorn bestreden.
| |
| |
Men heeft my dan dus lang zo blind gehouden.... ach!
Maar laat ik gaan, op dat ik adem haalen mag.
Roep Mordachay, dat hy verschyne voor myne oogen.
Een van d'Izeralitische Maagden.
Gy heil'ge waarheid, die 'k aanbid, daal uit den hoogen.
| |
Vyfde tooneel.
Hester, Haman, Rey.
'K word door verwondring en verbaastheid aangedaan.
'K ben van de Vyanden der Jooden valsch verraân.
Geen ander inzigt heeft my tot hun val gedreeven,
Als om dat ge op uw troon te veiliger zoud leeven.
Dien u van myn gezag, tot 's Volks behoudenis.
Gy ziet, wat stryd in 't hart des Vorsts gereezen is,
'K weet, door wat middel hy het best is te weerhouwen:
Ik kan zyn toorn, na 'k wil, verhitten of verkouwen.
'T belang der Jooden hou 'k nu heilig. Spreek; gy zult
Uw Vyanden terstont verdelgt zien, 'k zal de schuld
Van myne dwaaling door die offerhande boeten.
Eisch: wie 't ook zyn mag, hy zal daar voor sneuvelen moeten.
Ga heen, Verrader, fluks ga uit myn oohen; wy
Ver wachten ooit geenhulp van zulk een schelm, als gy.
Hy, die d'onnozele poogt vroeg, of laat t'herstellen,
Zal 't Vonnis over u, Rampzalige, haast vellen.
Zyn schriklyk oordeel zal uw treffen in het kort,
De dag uws vals genaakt, uw Ryk legt neêrgestort.
'K beken, Hy 's magtig en ontzaglyk. Maar het haaten
Heeft hy dat aan den Mensch geboôn, of vrygelaaten?
Het is met my gedaan; die trotse Amalekiet,
Die onverbidd'lyk was, schaamt zich nu 't bidden niet.
Ach! om der Jooden wil, en om de gryze haeren
| |
| |
Van d'oude Mordachay, doe 's Vorsten, toorn bedaaren:
Behoed toch Haman, die, uit diepe eerbiedigheid,
Verbaast en beevend, voor u neêrgebogen leid.
| |
Zesde tooneel.
Assuerus, Hester, Haman, Elize, Wacht Rey.
Hoe? durft u die verraâr aanraaken, zonder vreezen?
Ha! 't schelmstuk blykt te klaar, uit zyn neêr slagtigen wezen
Zyn schaamt, my styvende in 't geloof van uw reên,
Erinnert my al 't kwaad, door hem begaan voorheen.
Dat fluks dat Monster werd berooft van 't haatlyk leven:
Men hang hem aan een galg, die hy zelf heeft verheven
Voor d'oude Mordachay. Kom, lyfwacht, gryp hem aan.
Dat Aarde en Hemel werd door zynen dood voldaan.
| |
Zevende tooneel.
Assuerus, Hester, Mordachay, Elize, Rey.
Assuerus tegens Mordachay.
Kom, hemels gunsteling, wiens trouw my kan behaagen,
Gy, die my hebt behoed voor 's Vyands list en laagen.
Myn oogen zyn verlicht, 't bedrog is achterhaalt;
Dewyl de waarheid van de logen Zegepraalt.
'K stop nu myn ooren voor de raad der Goddeloozen.
Kom, nader my, 'k heb u in Hamans plaats verkoozen
Ik geef u zyn gezag, zyn eer, zyn schat en staat:
Bezit met recht, 't geen hy bezat in overdaad,
| |
| |
'K ontsla de Jooden van het juk der slavernyen:
Ik zal hun Vyanden gerechte straf doen lyen
Men eer hen, als ons volk, dat niemand met de God,
Die Hester aanbid, lach', of smaadlyk schimpe of spott':
Maat dat elk beev', zo dra zyn naam hem klinke in d'ooren.
Herbouw zyn tempel, pleeg uw Godsdienst, als te vooren.
Bevolk het Woesteland van Isrel wederom.
Dat deze dag steeds werd geviert by 't Jodendom:
En by uw kindren tot een jaarlyks Feest verheven;
Op dat myn naam steeds mag in hun gedachten leeven.
| |
Achtste tooneel.
Assuerus, Hester, Mordachay, Azaph, Elize, Rey.
Zyt gy het, Azaph? hoe? wat dryft u herwaards aan?
Mynheer, het is met dien verrader al gedaan.
Zyn lichchaam, gansch bebloed, doorboort met wonde op wonden,
Geteistert en gescheurt, mishandelt en geschonden,
Word door het woedend Volk gesleept langs markt en straat,
En na de galg gevoert, die voor zyn Hofpoort staat.
Herroep nu voort de last, ô Toevlucht van de Jooden,
Die Haman gaf, om 't volk van Israel te dooden.
Ban die bekommering en vrees vry uit uw hert:
'K zal order stellen dat uw volk behouden werd.
ô Opperwysheid! wie kan alle uw wondren uyten!
Hoe onnaspeurelyk volvoert ge uw raadbesluyten!
| |
| |
| |
Negende tooneel.
Rey van Izeralitische Maagden.
GOd doet d'onnoslen triomfeeren:
Zingen wy, zyn naam ter eeren.
Hy zag onze Vyanden, wreed van aart,
Om onze levensdraad te korten:
Maar Hy, Hy heeft zyn Volk gespaart
En doet dien opgeblaazen storten
Die Goddelooze, zo geviert en aangebeden,
Word nu van elk veracht en met den voet getreeden:
Hy, die verheven stond voorheen,
Gelyk een hemelhoge ceder,
Valt nu zo plotzeling ter neder.
Ten smaad en spot van het Gemeen.
Wie doet dit onweer dus bedaaren?
Wat hand verdryft die duistre wolk?
'T is Hester, die ons red uit die gevaaren
Zy heeft, uit liefde tot het Joodsche Volk,
Door heilige yver aangedreeven,
Zich zelve in doodsgevaar begeeven.
De schoonheid van Hester die Zegepraalt
Van alle de Dochters der Persiaanen.
De kuischeid, die haar ten oogen uitstraalt.
| |
| |
Kon ons een weg ter vryheid baanen.
ô Israél vervrolyk uw gelaat:
Leg af, leg af dat treurgewaad:
'T is nu geen tyd meer om te weenen:
Des Hemels gramschap is verdweenen:
Als balling moest zwerven,
Laatenwe ons weer na Sion spoeijen:
Laatenwe ons weer na Sion spoeijen:
Nu zal ik de Jordaan haast weder zien,
Met al haar bossen en beemden, en weijen.
Nu zal my in 't kort die vreuchd geschiên,
Van op myn Vaders graf te schreijen
Laatenwe ons weer na Sion spoeijen:
Laat ons nu weer Gods tempel herbouwen,
En zyn altaar versieren met goud,
| |
| |
Het marmer uyt het gebergten houwen,
Gy Libanon schaft ons Cedrenhout,
Gewyde Priesters, bereidt uwe zangen:
Loof hem, daar wy die gunst van ontfangen.
Dat zynen naam werd door 't Heelal verbreid:
Van nu, tot in der eeuwigheid.
Einde van 't derde en laaste Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij