|
| |
| |
| |
Hester.
Treurspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
Hester, Elize.
ZYt gy het, waarde Elize? ô aangenaame dag!
Dank zy den Hemel, dat ik u aanschouwen mag.
Gy, die, mede uit de stam van Benjamin gesprooten,
De waardste zyt geweest van al myn speelgenooten:
Die, zuchtende onder 't juk van wreede slaverny,
De ramp van Sion hielpt beklaagen, neffens my,
Wat is 't herdenken zoet van ons voorgaande leeven!
Maar weet gy wel, tot welk een staat ik ben verheven?
Zes maanden heb ik u doen zoeken: in wat lucht,
Wat wildernis hebt ge u omthouden, sint uw vlucht?
'K hieldt me, op 't gerucht uws doods, van 't menschdom afgescheijen,
En sleet den traagen tyd, in eenzaamheid, met schreijen:
Afwachtende, in die staat, het end myns levens, tot,
My een Propheet verscheen, my toegeschikt van God
Hy zei; 't is lang genoeg geschreid, sta op, ga heenen,
Spoed u na Suza, daar is 't voorwerp van uw weenen:
Daar zult gy Hester, uw vrindin, om wie gy schreidt,
| |
| |
Ten Rykstroon zien gevoert, vol pracht en heerlykheid,
Stel 't Joodsche Volk gerust: de God, die d'ooreloogen
En 't lot der wapenen bestiert, door zyn vermogen,
Zal d'onderdrukten haast verlichten in hun smart:
Hun jammerlyk geschrei treft zyn mêdogend hart.
Ik, die door schrik zo wel, als blydschap wierd bewoogen,
Ben niet na dit Paleis geloopen, maar gevloogen.
ô! Welk een Schouw spel! welk een zegen! zy is waard,
Dat zy van d'arm komt die ons Volk steeds heeft gespaart.
'K hoor, dat Assuerus zyn slavin ten troon doet treeden,
Dat een Jodin van dien Monarch word aangebeden,
Door welk een werktuig! welk een wonderlyk besluit,
Voert God die groote zaak zo tot ons voordeel uit?
Het algemeen gerucht quam u ook wel ter ooren
Van Vasthys ongunst, in wier plaats ik ben verkooren,
Hoe Vorst Assuerus, door de hoon, aan hem geschied,
Haar van den Rykstroon en zyn Huwlykskoets verstiet
Haar schoonheid, die hy niet zo lichtlyk kon vergeeten,
Heeft lang daar na noch zyn beleedigd hart bezeten.
Men zocht door't Ryk dan een nieuw voorwerp tot zyn min,
't Welk machtig was, om haar te bannen uit zyn zin:
Men liep van Indië tot hellespontus stroomen,
Men zag de Dochters van Egipte in Susa komen.
Wat schoonheid dong niet na den scepter-staf, om stryd!
Ja, zelf die van den Parth en ongetemde Scyth.
Ik leefde in eenzaamheid, en wierd vast onder d'oogen
Des wyzen Mordachays gevoed en opgetogen.
Gy weet, hoe veel ik aan zyn zorgen ben verplicht,
Myn Ouders waaren naauw berooft van 's levens licht,
Of hy, die me aanzag als de Dochter van zyn Broeder,
Verstrekte my terstoud tot Vader en tot Moeder,
Hy, steeds bekommert voor de staat van 't Joods geslacht,
Heeftme uit die eenzaamheid toen mede aan 't Hof gebragt;
| |
| |
En porde my, indien ik kon, ten troon te treeden:
Wyl hy 's Volks vryheid bouwde op myn bekoorlykheden.
'K heb hem al beevende gehoorzaamt, in die staat:
Myn stam en Vaderland verzweeg ik, op zyn raad;
My verders schikkende na zyn gegeev en lessen.
Wat krielde dit paleis van medeminnaressen!
Waar van dat elk om 't zeerst na 's Vorsten huwlyk stond:
Afwachtende daar van het vonnis uit zyn mond.
Elk maakte een aanhang, door bekuiping by de Grooten.
De een roemde op 't Vorstlyk bloed, waar uit zy was gesprooten;
Daar d'ander zich verlaat op tooisel en karkant,
't Gelaat vergoelykt, door een afgerechte hand.
Maar al myn kuipety bestond in stille klachten,
In droeve traanen en angstvallige gedachten.
'K hoorde eindlyk, dat ik van Assuerus wierd ontboôn.
'K verscheen voor Hem, daar hy verheven zat ten troon.
God, die de Koningen bestiert door zyn ver mogen,
Is 't nederslagtigst hart het ganstigst; daar het poogen
Der opgeblaazene door hem verydelt werd.
Ik trof hem, door myn zwakke aantrekklyk heên, het hert
't Gelaat scheen zich eerst wat zwaarmoedig aan te stellen.
De Hemel, die dit lot tot my doet overhellen,
Heeft waarelyk die vlam in zyn gemoed gesticht.
Hy sprak dan eindlyk, met de blydschap in 't gezicht:
O Schoone, ontfang myn hart en kroon, uit zuivre minne.
Hier op heeft hy my zelf gekroont, als Ryksvorstinne.
Tot blyk van vreuchde en ook ter liefde van zyn Bruid,
Deeld hy geschenken aan zyn Hovelingen uit.
Wat wierd al 't Volk niet door zyn mildheid ingenomen!
Men zag 't van alle kant op's Vorsten trouwfeest komen
Helaas! wat trof my, in die algemeene vreuchd
| |
| |
Een heimelyke schaamte, een bitter ongeneucht.
Ik dacht: zal Hester hier ten Rykstroon zyn gerezen?
De halve Waerelt aan haar onderdaanig weezen,
Daar 't gras Jeruzalems ontvolkte muur bedekt.
En Sion een spelonk voor 't ongediert verstrekt,
Daar haare tempels zyn in puin en asch verstooven,
En ze Isrels God niet kan met offer feesten looven?
Hebt gy uw hartzeer voor den Koning al geuit?
Die kent my niet. Hy, die, door 't Hemelsche besluit,
Tot schik-en-werktuig van myn noodlot is verkooren,
Dwingt my 't geheim daar van in myn gemoed te smooren.
Hoe? Mordachay? kunt gy die hier te woord noch staan?
Door liefde en vrindschap wend hy daar toe alles aan.
Hy weet zyn raad, die 't lot niet mondling wil gehengen,
Door duizend middelen my heimlyk toe te brengen.
Nooit zorgde een vader meer voor 't heil van zynen zoon:
Zelf is de Vorst aan hem verschuldigt troon en kroon;
Wyl hy hem, door myn mond, te kennen heeft gegeeven
De bloedige aanslag op zyn kroon en dierbaar leven.
Ook heb ik middler wyl, uit zucht tot ons geslacht,
Veel Joodsche Dochteren aan dit Paleis gebragt:
Al tedre spruiten, die 'k op Sion eerst zag bloeijen,
In vremde lucht verplant, met my nu op zie groeijen.
Zy worden in een stil vertrek hier opgevoed:
Daar elk na myne lesse en voorbeeld leven moet.
Daar is 't, daar ik my zelve onttrekke alle eer en staaten,
Daar ik my zelf zoek, door my zelve te verlaaten:
Daar 'k my verneder voor den alderhoogsten troon,
En door die vreugd vergeet de scepter en de kroon.
'K heb haar voor d'oogen van den Pers bedekt gehouwen
| |
| |
Ik zal u daar van een gedeelte doen aanschouwen.
Komt, Dochtren Sions, uit den ouden Jakobs stam,
Oprechte telgen van Aartsvader Abraham.
| |
Twede tooneel.
Hester, Elize, Rei van Izeraëlitische Maagden. Een van de Izeraëlitische Maagden, Zingende achter 't Tooneel.
Een Izeraëlitische Maagd,
WElk een stem laat zich daar hooren?
't Is die van de Koningin.
Ach! myn Zuster, myn Vrindin,
Wat klinktze aangenaam in d'ooren!
Laaten wy haar vergenoegen,
En ons aanstonds derwaards voegen.
Laaten wy haar vergenoegen,
En ons aanstonds derwaards voegen.
Wat zie ik? Hemel! welk een aangenaame stoet
Van schoonheén nadert ons? wat zien we een zuivre gloed
Van zoete kuisheid op het helder aanschyn zweeven!
ô Hoop van Sion, lang moet gy gelukkig leven.
Het jammerlyk gezucht van uw beklemd gemoed
Dring door den Hemel, als 't welriekend wierook doet:
Op dat hy eindlyk eens bedaare in zyne tooren.
Myn Dochters, laat ons eens die treurgezangen hooren,
Die gy wel eertyds hebt gevoegt by myn geklagt,
Verbeeldende ons daar in de val van 't Joodsch geslagt.
ZANG. Een Izeraëlitische Dochter.
Bek laaglyk Sion, ach! waar is uw glans gebleven?
De Hemel stond verbaast van al uw heerlyk heên,
| |
| |
Gy zyt vernietigt en tot stof en asch vertreên,
Daar eerst uw grootheid was ten Hemel toe verheven.
ô Sion! voorwerp van myn klachten,
Eer werd ik stom en spraakeloos,
Eer ik uw ramp niet voor altoos,
Ja, tot myn laatste zucht, behoude in myn gedachten.
ô Zuivere Jordaan, die, met uw snelle vliet,
Van 't hoog gebergte schiet,
ô Lustprieel van 't Jodendom.
Wanneer zien wy u wederom?
Wanneer zal toch die tyd genaaken,
Dat we ons weer spieglen in de glans
Van Sions muur en tooren trans,
Dat wy haar neergestorte daken
Weer zien verryzen uit heur asch,
ô! Zuivere Jordaan, die, met uw snelle vliet,
Van 't hoog gebergte schiet,
ô! Lustprieel van 't Jodendom,
Wanneer zien wy u wederom.
| |
Derde tooneel.
Hester, Mordachay, Elize, Rey van Izeraëlitische Dochters.
WElk een Vermetle komt dus roekeloos by my?
Wat zie ik? Mordachy? zyt gy 't, myn Vader? gy?
Welk een geluk doet me u op deze plaats aanschouwen?
| |
| |
Zeg my, wat Engel kon u zo verborgen houwen,
Met zyne vleugelen, dat gy door d'ingang komt?
Maar hoe? wat 's dit? gy zucht en staat geheel verstomt,
Wat wil dat droef gezicht? die gryze en zilvre haaren,
Met stof en asch bestrooit? 'k bid, wil 't my openbaaren.
Rampzaalge Koningin! ô droevig ongeval!
Het welk d'onnozelen op 't wreedste treffen zal,
Lees, lees dit vonnis, zie, wat lot ons is beschooren:
Het is met Israël gedaan; wy zyn verlooren.
ô Hemel! hoe voel ik myn hart van angst beknelt,
Den wreeden Haman zyn wy reeds ten doel gestelt.
Die Jacobs stam nu met den wortel uit zal rukken,
Het mes is al gewet, waar voor wy moeten bukken:
D'ontmenschte Amalekiet, by 't Volk in groot gezag,
Heeft zich géwapent tot die doodelyke slag.
Men zal ons te gelyk op een dag om doen komen;
De Vorst, door 't streelen van dien vleijer ingenomen,
Heeft zelf het vonnis al getekent, ja, hy houd
Ons voor een monster, daar Natuur van schrikt en grouwt.
De dag is reeds bestemt, waar op wy zullen sneven.
Hy heeft daar toe zyn last door 't gansche Ryk gegeeven.
Laat gy, ô Hemel, zulk een wreede moord geschiên?
Het staal zal man, noch vrouw, noch jongk, noch oud ontzien,
In 't kort, wy zullen, in de tyd van vyf paar dagen,
Ons alle zien ten prooi van Tygers opgedraagen.
Gy, die ons hart kent, en die bloedige aanslag ziet,
Verlaatge uw eigen Volk in zulk een zwaar verdriet?
Een van de jongste der Izeraëlitische Maagden.
Gy Hemel, kunt alleen dit doodlyk opzet hind'ren.
Staak uw geween, en laat het schreijen aan die kind'ren,
| |
| |
Gy zyt het, daar alleen 't rampzalig volk op hoopt:
Gy moet ons redden, eer de tyd, die spoedig loopt,
Den doodelyken dag noch nader aandoet spoeijen.
Waar op men te eenmaal den Hebreën uit zal roeijen.
Ga, zeg, voort wien gy zyt, laat niets u wederstaan,
Door zo veel heilige Propheeten aangedaan.
Ach! weet gy wel, dat hier de wetten niet gedoogen,
Dat ooit een sterflyk mensch komt onder 's Vorsten oogen?
Dat hy in 't binnenst zich van 't Hof verborgen houd,
Daar nooit een onderdaan zyn Majesteit aan schouwt?
Dat hy moet sneuvelen, die hem daar durft genaaken,
't Zy hy die weer komt met den Scepter aan te raak en?
Daar 's niemand van die wet verschoont: elk loopt gevaar;
't Zy hoog, 't zy laag, men acht de misdaad even zwaar.
Ik zelf, die naast zyn zy ten Rykstroon ben verheven,
Ben, als alle anderen, verplicht, daar na te leeven.
'k Mag hem niet spreeken, en wat meer is, zelfs niet zien,
Ten zy hy my zelfs zoeke, of derwaards doe ontbiên.
Heeft noch het leven op uw ziel zulk groot vermogen,
Daar gy uw Vaderland vergaan zaagt voor uwe oogen?
Gy vreest een sterflyk mensch, daar gy hoort Gods bevel.
Is 't leven, dat gy zo bemind, het uwe wel?
Behoort het niet aan 't bloed, waar uyt gy zyt gesprooten?
Behoort het niet aan God, waar van gy't hebt genooten?
Wie weet, of hyu niet deed op den Rykstroon treên,
En u bewaarde, tot behoudnis der Hebreen?
Denk, God verkoor u niet, om, tot die staat gereezen,
Een ydel Schouwspel voor gans Azië te weezen,
Of om den mensch slechts te bekooren hier op aard:
Hy heeft zyn Heiligen tot eedler werk gespaart.
Zich op te offeren, zyn groote naam ter eeren,
| |
| |
De Waereld, met al 't geen ze omvat, de nek te keeren
Dat is 't, het geen hy van zyn kinderen verwacht.
Gelukkig! die voor hem het levens licht veracht
En, zo 't de nood vereischt, 't wel durft ten besten geeven.
Niet dat zyne arm juist door uw hulp moet zyn gesteven:
ô Neen, myn Dochter, niets kan zyne magt weêrstaan.
Schoon alle Koningen hem deên den Oorlog aan,
Hy zou hen, door een wenk, verstrooijen van elkandren
En hunne benden doen in stof en asch verandren.
De Hemel beeft, de Zé deinst rug waards op zyn stem,
d'Aardbodem is, gelyk een ydle niet by Hem
De Menschen, daar de dood mêe gaat ten grave vaaren,
Zyn in zyne oogen, als of zy 'er niet en waaren.
Dat hy het opzet niet van Haman wederstaat,
Is om te zien, hoe verre uw heilige yver gaat.
Hy zelf heeftme aangeport, dat ik my zou verkloeken,
Om u, ô Koningin, in dit Paleis te zoeken.
Wy zullen, zo gy ons ontzegt uw hulp te biên,
Door zyne wondren, wel een andere uitkomst zien:
Door 't zwakste werktuig kan hy onze boeijens breeken,
En Hamans moordlust van zyn bloedig wit versteeken:
En gy, die d'eer van zulk een groote zaak veracht,
Zult zelf dan moogelyk vergaan, met uw geslacht.
Zeg 't Volk, 't welk na de Wet van Mozes is besneden,
Dat zy, met u, de tyd doorbrengen in gebeden,
Dat zy niets nuttigen, dry dagen achter een,
Dat zy my bystand doen, door hun Godvruchtigheên.
De nacht dekt d'aarde reeds, met schaduwen en schimmen;
Maar morgen, als men weer de zon ziet opwaards klimmen,
Zal ik my aanbiên tot een waardig offerhand,
En sterven, als ik moet, voor 't lieve Vaderland.
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Hester, Elize en de Rey in 't verschiet van het Toneel.
Zie my hier beevend voor uw albespieglende oogen.
Myn Vader heeft my in myn kindsheid vaak gezegt,
Dat gy met Isrel een verbond had opgerecht:
En onze Vaderen verkooren hebt voor dezen,
Om u een aangenaam en waardig volk te weezen:
Ja, zelfbeloofde gy, dat zy, bevryd van druk,
Hier leeven zouden in een endeloos geluk.
Maar, ach! de Nazaat heeft die dierbere verbonden,
Door 't overtreeden van uw Wetten, weêr geschonden,
De nek aan Bruidegom en Vader toegekeert,
Met onbekende Goôn ontuchtig geboeleert.
Nu zuchtze in slaverny, en moet den onbesneden.
Alleen niet staan ten dienst, maar sterven door dien wreden
Onze overwinnaar schryft, verblind en trots te moê,
't Geluk zyns Wapens, aan zyn valsche Goden toe,
Hy wil uw heilge naam, uw altaars, en de telgen
Van Jakob, door een slag, uytroeyen en verdelgen.
Dus kon een afgodist de Godspraak wederstaan,
Die gy ons, door zo veel Propheeten, hebt gedaan,
En aan uw eygen Volk een heylgenoot doen missen
't Welk word verwacht, uit kracht van uw beloftenissen.
Neen, duld niet, dat een Volk, 't welk is op moorden uit,
Noch dronken van ons bloed, de mond vand'uwesluit,
Waar door uw lof alom langs d'aardboom werd verheven.
Beschaam die Naamgoôn, die slechts door inbeelding leeven.
| |
| |
Voor my, die ge onder dit trouwlooze Volk noch houd,
Gy weet, hoe myne Ziel van hunne Godsdienst grouwt,
Dat ik de tafel, daar hun wet op is gesneeden,
Haar offerfeesten en gemaak te plechtigheden,
Als goddeloos, verdoem, dat ik, in deze staat,
Dit prachtig Hulsel en 't Vorstinnelyk gewaad,
Waar mede ik dezen dag den Koning moet begroeten,
Wel in het heimlyk wou vertreeden met myn voeten:
En voor dat tooisel my in zak en assche kleên:
Dat ik schep geen vermaak, als in myn droef geween.
'k Heb na het oogenblik gewacht, dat ik, ontsteeken
Van heilige yver, voor uw Volk zou durven spreeken:
Dat 's nu verscheenen, en 'k gaa aanstonds by een Vorst,
Voor wiens ontzachlyk oog geen mensch ooit komen dorst.
Om u is 't, dat ik voor die Trotse durf verschynen.
Gelei my derwaards, en doe zynen toorn verdwynen,
Zo dra hy my aanschouwt, verleen my dezen dag
Toch een welsprekenheid, die hem behaagen mag.
't Staat alles onder u: de Winden, de enweersvlaagen,
Dat onze Vyand zelf storte in zyne eigen laagen.
| |
Vyfde tooneel.
Rey van Izer aelitische Maagden.
MYn lot genooten, schtei en zucht,
Laat ons het oog, in d'algemeene elenden,
Na 't heilige gebergte wenden,
Eerlang noch haar verlossing van ver wacht.
Ach! welk een lot is ons beschooren!
Gansch Isrel moet vergaan.
Schrei, zucht: wy zyn verraân,
| |
| |
Ach! welk een lot is ons beschooren!
Is 't niet genoeg, dat Sion wierd ontbloot
Is 't vuur van haat en gramschap niet te smooren,
Ach! welk een lot is ons beschooren!
Weerlooze Lammeren, gerukt uit 's moeders schoot,
Wie dacht, wie dacht ooit van te vooren,
Dat gy waard tot de muil geboren
Van zulke Wolven, fel en snood?
Ach! welk een lot is ons beschooren!
Weg met die ydle pracht, met tooisel en cieraad,
Daar wy 't rampzalig hoofd méê cieren.
Men kreede ons met een treurge waad,
Om 't bloedig offerfeest te vieren
Dat Haman ons bereiden laat.
Weg, met die ydle pracht, met tooisel en cieraad,
Daar wy 't rampzalig hoofd mee cieren.
Ach! welk een schrikk'lyk moord tooneel
Vertoont zich voor myn oogen!
Men heeft met d'oude Stok, noch zuigling mededogen:
't Valt alles strop en staal ten deel.
Ik zie, de Zuster en Broeder,
Erbermlyk in hun bloed versmoort.
Geen Tygers waaren ooit verwoeder,
| |
| |
Wat zie ik al mishandelde lyken,
Die van het graf versteeken zyn.
Wie moet op 't zien van zulk een schouwspel niet beswyken?
Een van de jongste Izeralitische Maagden.
Helaas! wat heb ik toch misdreeven,
Dat ik, in d'uchtend van myn leven,
Bezuuren moet dat deerlyk lot?
Dus word een bloem, die, eerst ontlooken,
Den dag noch naauw ziet doorgebrooken,
Ey! staak dat jammren, staak dat klaagen,
Neem in uwe smart geduld.
Het is om uw Vooroudrens schuld,
Dat gy word van des Hemels roê geslaagen.
Ey! staak dat jammren, staak dat klaagen:
Neem in uwe smart geduld.
Een van de jongste Izeraelitische Maagden.
Zou d'Almagt voor zyn oogen zien, en dulden,
Dat dus d'Onnozele ter slachtbank werd' geleid?
En sterven moet voor haar Voorondrens schulden:
Neen, dat stryd met zyn rechtvaerdigheid.
In 't eeuwig licht gezeten,
De Waereld af kunt meeten,
Die, op de vleugelen der wind,
Word over Aarde en Zee gedraagen,
Toef niet meer, men legt ons laagen.
Hoed een Volk, het welk u mint.
| |
| |
Van alle die tegens uw naam zyn gekant.
Hunn' Goôn niet toeschryven:
Maar dat zy erkennen de kracht van uw hand.
Einde van 't eerste Tooneel.
|
|
Auteursrechtvrij