|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Izabel, Ferdinand.
MYn zuster, door die reên zou ik in toorn ontsteeken,
Wil dan myn liefde nu niet langer tegenspreeken,
En ik begeer dat die van u word goed gekeurt,
Gy hebt bemind, en ik bemin nu op myn beurt;
Doch, dit 's het onderscheid van onze liefde en zinnen,
Dat 'k geen ontrouwe, zo als gy doet, wil beminnen,
Doe dan uw best niet meêr te hind'ren aan een min,
Die, door 't besluit van 't lot, gewis nam zyn begin,
Gy moet die min, zo veel gy kunt, meêr voedzel geeven,
En met Philidia, als met uw zuster leeven,
Ik haar minnen? denk zulks niet,
'k Verwacht uw haat veel eêr dan zulks van my geschied.
Zou 'k haar beminnen, die my heeft myn dood gezwooren?
'k Verlaat het leeven eer, dan deze haat en tooren.
Uw minnenyd en haat, gaan boven alle reên,
Zo ik gelukkig word, gy word het dan met een.
Gy hebt van myne min geen ramp voor u te vreezen,
Gelukt die, dan zal ze u geen medevryster weezen,
En 'k dacht dat uwe haat, hier door, dan einden zou,
Indien ik met haar word vereenigd door de trouw.
De hemel geev' dan dat gy moogt haar hart verwinnen,
| |
| |
En dat Philidia u weder mag beminnen.
'k Ga, dewyl een derde een minnaar steurt.
Verschoon u dan van 't geen hier aanstonds is gebeurd.
Myn hart zou niet van my die laffigheid gedoogen.
'k Bid, dwing u zelf hier toe.
't Is buiten myn vermoogen.
| |
Tweede tooneel.
Philidia, Ferdinand.
MYn heer, het word reeds laat, 'k heb haast, en bid of gy
U zelf op reis gelieft te geeven nevens my?
Ik bid, Mevrouw, wil op een andre wys hier spreeken,
Alwaar ik ben, moet gy gebieden, en niet smeeken.
Vertrekken wy aanstonds, gevalt het u. zo 'k nu
Eens myn gevoelen noch ondekken mogt aan u,
'k Zou zeggen, dat gy zyt en schoon en onrechtvaardig,
Wyl gy hem, die u vlied, acht uwe liefde waardig,
En dat gy 't schoonste, 't geen natuur geschaapen heeft,
Zelf, aan 't gevaar des doods, zo reuk'loos overgeeft:
Dat gy zo dierb'ren schat, als gy zyt, bloot gaat stellen
Aan de ongemakken die een reiziger verzellen.
Helaas! zo ge aan myn min wat meêr gevoelig waart,
Indien ge een tekentje van min my had verklaart,
Ik zou, wat kund gy van myn liefde meêr begeeren,
Uw' goedheid hooger dan myn leeven zelfs waardeeren,
| |
| |
'k Zou u steeds minnen, wierd me een gunst slechts aangeboôn,
En die ontfangen als een goedheid van de goôn.
De wil der goôn begeert dat we eens maar, in ons leeven,
Verkiezen op die tyd als wy ons overgeeven
Aan iemand, en wanneer die keur dan is geschied,
Dan moet men volgen hem, die onze zie! gebied,
De liefde, die aan my het volgen heeft bevolen
Van een trouw'looze, doet, ik merk het wel, my doolen;
'k Verlaat myn gramschap, myn geslacht zelfs, en myn eer,
En 'k ben te blind, dat ik die achten zou, myn heer,
Ik ben geboeid, en moet my van dat lot beklaagen,
Ik kan die keten niet verbreeken, 'k moet ze draagen.
U op te houden, zou maar tyd nu zyn verspilt,
Ik spreek niet meêr, gy kunt vertrekken, zo gy wilt,
Maar duld, indien gy my wilt houden in het leeven,
Dat ik my, waar gy zyt, mag nevens u begeeven.
Het deert my dat ik u geen troost meêr aan kan biên.
De tyd zal, hoop ik, u die strafheid doen verlaaten,
Doen minnen die u mind, en die u haat, doen haaten.
Het kon wel weezen, dat Alonce my ook niet
Verachten zal als hy my nu eens weder ziet;
En ik geloof niet, dat hy op een dag een liefde
Vergeeten zou, die reeds drie jaar zyn borst doorgriefde:
't Gaat vast, dat oude liefde, en ingekankert kwaad
Ons nimmer eerder dan met onze dood verlaat;
En 'k voel ook in myn hart, in weêrwil van zyn hoonen,
Een drift, waar op ik hoop, en die hem wil verschoonen.
| |
| |
Maar, 't is te lang vertoeft, myn heer, vertrekken wy,
Want die de liefde volgt, moet vliegen zo als hy.
Kom, gaan wy dan, en duld....
Ik zie uw broeder koomen,
'k Weet dat hy tegen my met toorn is ingenomen,
Ik zie aan zyn gelaat, hy staat na myne val.
O neen! 'k beloof u dat hy u niet deeren zal.
| |
Darde tooneel.
Izabel, Philidia, Ferdinand.
MYn broeder, 'k wilde aan u wel een geheim ondekken.
Laat Philidia, zo 't u belieft, vertrekken,
De zaak is van gewigt, ik sprak u gaarne alleen.
Myn heer, ik wil zulks niet beletten, en ga heen.
Izabel zacht tegen Ferdinand.
Alonce die is in deez' herberg meê gekoomen.
‘Spreeken wy hem nu, de tyd dient waargenomen,
‘Op dat ons beider hoop wel uitval, 't moet geschiên
‘Eer dat Philidia Alonee komt te zien.
‘Ik volg uw raad, en zal verlof van haar gaan vraagen.
Tegen Philidia.
'k Hoor daar een tyding, daar ik my van moet beklaagen,
Wyl 'k een kwartier hier noch verblyven moet, nu 'k zou
| |
| |
Vertrekken, 'k ben beschaamd om dit verblyf, mevrouw,
'k Laat u zo lang dan hier, 'k bid, dat gy wilt vertrouwen,
Dat zaak en van gewigt my koomen op te houwen.
Ik zal zeer gaarne hier zo lang vertoeven, heer.
Kom, broeder, gaan wy dan.
Ik ben hier aanstonds weer.
| |
Vierde tooneel.
Alonce, Philippyn, Philidia.
ZIe ik Alonce daar, durf ik myn oog vertrouwen?
O ja! hy is 't, ik ben onsteld door hem te aanschouwen.
In wien de liefde heerscht, 't is zeker en gewis,
Dat uit hem het verstand meest weg gebannen is,
En dat, wanneer men is door deze drift ontsteeken,
De harssens zyn onsteld, ik zie hier een klaar teken,
Te gaan naar Lis'bon, daar men gist'ren trok van daan,
Hoe meend gy, zeg, dat dit uw vader aan zal staan,
Is dit na Vlaanderen, gelyk 't belast is, trekken?
Wy spoeijen heel veel weg, ons geld zal heel lang strekken;
Men zal in Vlaand'ren ons lang wachten, 'k ben verblyd,
Dat wy zo veel bezien in zulken korten tyd.
Zwyg, houd op dus spottende te spreeken,
Schoon deez' weêromkomst zal myn vaders toorn onsteeken,
Schoon dit myn leeven in gevaar bragt, my ten val,
Weet echter dat ik dit besluit volvoeren zal.
Ik kan van Izabel niet meêr gescheiden leeven,
| |
| |
Ik heb die schoone, reên tot toorn op my gegeeven,
Ik wil aan haar nu gaan betoonen 't naberouw,
Van dat 'k haar reên gaf, om te twyf'len aan myn trouw.
Helaas! indien zy, die ik heb zo zwaar beledigd,
Wanneer ik myn berouw zal toonen, wierd bevredigd,
Ik zou die lossigheid verbannen uit myn zin,
Die maakt dat 'k over al een ander voorwerp min.
Ja, Philippyn, 'k zou 't haar bevestigen met eeden.
Wel, wat zoud gy niet doen, om die niet te overtreeden?
Maar, 'k wil myn leeven wel verbeuren, heer, indien
Dat gy Philidia niet aanstonds weêr gaat zien.
Gy weet men moet, om na de mode wel te leeven,
Verscheide juffers te gelyk zyn liefde geeven,
Kan 't anders zyn, daar gy aan 't hof zyt opgebragt,
Waar een galant voor een bedrieger word geacht.
'k Wil nu getrouw zyn, 'k moet die driften overwinnen,
'k Verlaat Philidia, 'k zal Izabel beminnen.
‘Hy spreekt heel ernstig, 'k moet eens luist'ren na zyn reên.
Verlaat haar, die gy hebt tot noch toe aangebeên,
O ja! Alonce, wil Philidia verachten,
Verban haar uit uw hart, ja zelfs uit uw gedachten,
Denk, als gy haar bemind, wat smart gy u bereid,
Denk niet om haar, ontvliê haar tegen woordigheid;
Bemin haar dan niet meêr, wil haar uw woord niet houwen,
En liever sterven, als Philidia te aanschouwen,
Als my te aanschouwen? hoe....
Vaar voort, ondankbaare, volvoer uw schelmery.
| |
| |
Myn vader liet het toen by deze reden steeken,
En toen begon hy my van myne reis te spreeken,
En wilde dat ik slechts een jaar uit blyven zou,
En toen omhelsde hy my voor het laatst, mevrouw.
Hoe! is dit maar 't verhaal dan van uw vaders reden?
Hoe! twyfelt gy? gy! die van my word aangebeden,
Dit was op myn vertrek zyn uiterste bevel,
Waar van ik sprak, mevrouw, myn knecht die weet zulks wel.
O ja! mevrouw. ‘wel nu dat is eerst duivels liegen!
‘Zy is onnoozel, hy een meester in 't bedriegen.
'k Verban myn achterdocht zo licht niet, 'k heb gehoord...
Ach! gy zyt te onrecht om die redenen verstoord,
Hoe! twyfelt ge aan myn trouw? om dat ik 's vaders reden
My weêr erinner, kunt gy hier om zyn te onvreden?
Moet ik my hier niet van beklaagen, spreek, hebt gy
Ooit diergelyken taal wel meêr gehoort van my?
Hebt ge uit myn leeven, uit myn reên iets kunnen merken,
Mevrouw, 't geen u in die gedachten kan versterken?
Verban die achterdocht, zo haat'lyk, uit uw zin,
Waar door uw schoonheid wort beledigt, en myn min.
't Zou my onmoog'lyk zyn, die banden te verbreeken,
Gy zyt te schoon, en ik te zeer in liefde onsteeken.
'k Moet twyff'len aan uw min, om dat gy, op de tyd
En plaats van ons bestemd, niet eens gekoomen zyt;
Gy liet uw koelheid my hier door genoegzaam blyken.
Mevrouw, die klagt koomt my noch meêr verongelyken,
| |
| |
Indien dat ik daar niet geweest ben, naar myn pligt,
Zo straf de hemel my aanstonds voor uw gezicht:
Maar, 'k vond u niet, en dacht dat gy my had begeeven,
Toen wilde ik het bevel myns vaders niet weerstreeven,
En toen vertrok ik ook vol van mismoedigheid.
‘Ja, dat hy liegt al wat hy zeid.
Alonce, 't is genoeg, myn vreeze is reeds vervloogen,
Gy zyt niet ontrouw, ik was door de schyn bedroogen,
Ik bid, vergeef my het verwyt, 't geen ik u deed,
En oordeel van myn min, myn waarde, naar dit kleed.
Denk! denk! hoe groot een drift vermeestert myne zinnen,
Wyl 'k, schoon gy ontrouw waart, u echter zou beminnen,
En dat, na myn vertrek, myn vreeze en myne smart,
Myn kleed veranderde, maar nimmermeer myn hart.
Maar, schoon dat gy u toond geheel verlieft te weezen,
Zo doed my Izabel niet zonder reden vreezen;
Ik kan die achterdocht bezwaar'lyk uit myn zin
En hart verbannen, wyl dat ik u teêr bemin.
'k Beken dat Izabel my had in liefde onsteeken,
Maar, 'k moet u minnen, nu uw min my is gebleeken.
| |
Vyfde tooneel.
Waardin, Izabel, Ferdinand, Alonce, Philidia, Philippyn.
IK meen, dat ik hem, in deez' kamer, heb zien gaan.
Laat ons eens luisteren, blyf staan.
| |
| |
O ja, 'k wil Izabel voor eeuwig nu verlaaten,
Gy zyt veel schoonder, 'k zal u minnen, en haar haaten,
Wy zullen deelen in elkanders lot, mevrouw,
Geef my uw hand, en neem de myne met myn trouw.
'k Zweer zulks zal niet geschiên, zo lang ik ben in 't leeven.
‘Wel, dit komt duivels raar!
O goôn! myn leden beeven.
Gy moet haar trouwen, en zo niet, ik zweer dat gy
Die hem misdoed, misdoed ook my.
Ik ben te vreên, laat ons nu ons verschil beslechten,
'k Ben Izabel, wil uw meêminnaares bevechten.
Hoe, Izabel! die naam die zal u doen vergaan,
Uw leeven en uw min doen eindigen, wel aan.
Houd op, myn zuster, wat zal 't weezen?
Bedwing uw tooren, of wil myne gramschap vreezen.
Houd op, en keert alleen uw wapens tegen my,
Straf myn ontrouwheid nu, en myn bedriegery;
Wilt myne trouw' loosheid uitwissen met myn leeven,
'k Ben al te schuldig, en heb tegen u misdreeven:
Ik heb u twee belooft te trouwen, wreekt u dan,
Wyl 'k myn beloften, aan u tweên niet houden kan.
| |
| |
Gy gaaft my uwe trouw, word uw belofte indachtig,
Is dit uw schrift niet? spreek.
Ik kan u beide niet vernoegen tot myn smart,
'k Heb een meest'res te veel, te weinig aan een hart.
Ontrouwe! zie het geen dat gy my hebt gegeeven,
't Is zo, myn waarde leeven,
Stoot toe, dewyl ik u zo schand'lyk heb misleid,
Beneem my 't leeven, straf myn ongetrouwigheid.
'k Heb u myn trouw beweezen.
Denk wie gy kiest, of gy hebt myne wraak te vreezen.
| |
Laatste tooneel.
Frederik, Waardin, Philidia, Izabel, Alonce, Ferdinand, Philippyn.
HOe staat gy hier zo leeg? is 't huiswerk al gedaan?
Ik bid u, luister toe, gy zult verwondert staan.
'k Moet maaken, wyl myn keur u een van tween beleedigd,
Dat gy door myne dood te zaamen word bevredigd,
'k Beken 't, 'k heb aan u tween gegeeven myne trouw;
Wie moet ik hoonen? wie verkiezen tot myn vrouw?
Ik kan u beide nu uw liefde niet beloonen,
| |
| |
En eer ik de eenen, 'k moet den anderen dan hoonen,
Ik kies dan myne dood, volg uwe gramschap nu,
Zo ik niet leef, ik sterf ten minsten dan voor u.
't Is wel, gy laffe, zult nu uwe wensch beschieten,
Gy zult nu sterven, en haar geen van tween genieten.
Ach! laat af, want schoon hy wankelt in zyn trouw,
Weet dat ik alles noch om hem wel missen zou;
Laat die ondankbaare en trouw'looze minnaar leeven,
'k Wil aan Philidia hem liever overgeeven,
Schoon dit verlies van hem aan my meêr ongeval,
En smart, dan of ik zelf moest sterven, geeven zal.
Gy zult door deeze reên, myn gramschap niet beweegen,
‘Gy brengt ons in 't verdriet.
Daar is niet aangeleegen,
Dewyl ik door dé slag, die hem trof, sterven zou,
Weet dat 'k zyn leeven met myn dood verlengen wou.
Ik wil Philidia, veel eer dien ongetrouwen
Nu overgeeven, dan hem stervende te aanschouwen,
En 'k zal my zelf niet eens beklaagen in myn nood,
Zo hy maar denkt dat hy blyft leeven door myn dood.
'k Verkies u tot myn bruid, myn waarde, door dit teken,
Beminn'lyke, Izabel, is my uw min gebleeken,
Gy geeft my nu vergeefs haar over, want indien,
Ik niet voor u leef, zo zult gy my sterven zien.
Neen! gy verongelykt my niet door dit verkiezen,
't Verlies is weinig een trouw'looze te verliezen,
Dewyl dat Izabel u overgaf aan my,
Wil 'k edelmoedig zyn in 't minnen, zo als zy.
Indien dat gy niet door haar goedheid waart bewoogen,
| |
| |
Dan had uw min geweest zelfs haat'lyk in myne oogen,
Ik wierd daar van outroert, 'k verander nu van min,
'k Geef u aan Izabel, met een vernoegde zin.
Ik wil de Broeder nu van Izabel beloonen,
En my gevoelig aan zyn trouwe liefde toonen.
Kan ik gelooven, dat uw schoonheid my bemind?
Men kan niet scheiden 't geen de hemel t'zaamen bind;
Het hart van hem, die my het leeven heeft behouwen,
Is my veel waardiger, dan 't hart van een ontrouwen;
Onze ouders zullen ook wel stemmen in deez' trouw.
Ik word gelukkig op het hoogst door u, mevrouw.
Myn heer, myn vader zal uw' wensch niet wederstreeven,
Ik word uw broeder, en koom u myn zuster geeven.
O hemel! wyl dat gy zo schielyk my verheugd,
Zo vreeze ik noch, indien men sterven kan van vreugd.
Hoe! zyt gy beide dan maar vrouwen in mans kleêren?
De schyn bedriegt, en 'k zie dat alles kan verkeeren.
'k Verlaat myn jaloezy, 'k verlos my van die pyn,
Ik min haar ook veel meêr nu dat zy vrouwen zyn.
Ik heb in tegendeel te vreezen,
Dat gy op uwe beurt van my jaloers zult weezen.
Het einde kroont het werk. Elize en Philippyn,
Dunkt my, dat oud genoeg meê om te trouwen zyn,
Indien dat wy eens t'zaam in 't trouwverbond geraaken,
Dan zullen wy weêr knochts voor uwe kinders maaken,
| |
| |
Ik een beurs met goud, Phlippyn.
Wie weet of 'k voor die prys geen hoorenbeest zal zyn.
Messieurs, 't zal nu wel gaan, dat werkjen is geklonken.
Nu eens een glaasje wyn op 't goed succes gedronken.
't Is tyd om heden weêr na Lissabon te gaan,
Alwaar de trouw, die al ons ongeluk zal staaken,
Twee meedevrysters zal tot waarde zusters maaken.
Wat is 'er vreemdigheid in 't lot en in 't geval?
Ja, de allerwyste word in 't overdenken mal;
De waereld is maar een tooneel, een spel ons leeven,
Daar deze baas regeerd en wil de wetten geeven,
Voor al dit voorval is myns oordeels niet gemeen.
Ik diende gisteren een heer, nu ben 'k 'er een.
'k Was gistren droevig, en nu ben ik wel te vreden,
'k Verloor op gisteren myn lief, en 'k vind haar heden.
Ik wachte gisteren wat slaagen, nu veel goed.
'k Ging gist'ren uit de stad, daar 'k nu weêr heen gaan moet.
't Veranderd alles, en dit meugt gy vast vertrouwen,
En gist'ren waart gy niet, daar wy u nu aanschouwen.
'k Verander nu myn kleed, 'k verlang reeds na myn Bruid,
En 'k wensch u goeden nacht, Messieurs, myn rol is uit,
Einde van het Vyfde en Laatste Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij