|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
Frederik, Waardin.
WIe zag ooit knorriger, dan gy zyt van zyn dagen?
Daar zynder buiten my genoeg die hoorens draagen.
Waar door geef ik u tot de jalouzy dan reên?
Waarom toond gy u steeds zo vrind'lyk aan elk een?
Moet ik de gasten dan vertoonen een stuurs weezen?
Moet gy dan dagelyks my meêr en meêr doen vreezen?
Mag ik niet spreeken noch niet lachchen? dat komt mooi.
O neen! gy praat zomtyds, gelyk een lichtekooi.
'k Wil liever sterven als zo slaafs gestaâg te leeven.
En ik wil liever dan den tap de zak gaan geeven.
't Is alles straf baar in uw oog, en 't is myn pligt
Dat ik de gasten hier lok door een zoet gezicht.
Dat zyn pispraatjens en ik lach eens met dat zeggen,
Ik kan wel zien wanneer hier iemand t'huis komt leggen,
Aan uw gebaarden en ook aan uw minzaamheid,
Dat tusschen oud en jong gy maakt groot onderscheid.
| |
| |
Gelooft gy dan dat een Waardin met stuurs te weezen,
En bang zien iemand tot inkomen zou beleezen,
Die als een bul ziet die met zyne hoorens stoot?
Zo doet gy niet, ô neen! dat onderscheid is groot.
Wel, nu gy my myn vlyt zo weinig dank komt weeten,
Zo laat een ander op de taafel en op 't eeten
Vry passen, zoek 'er een die 't zo naauw gaade slaat,
En 's morgens ook zo vroeg, als ik, haar bed verlaat:
Ik meen my zelven in myn kamer op te sluiten,
Neemt gy de sleutel dan zo kom ik 'er niet buiten.
Zy schreid, nu zie ik dat zy my opregt bemind,
Verschoon myn liefde doch, ontsteld u niet, myn kind.
Ik kan een min die my beledigt niet verschoonen.
Beminde ik u niet 'k zou my niet jaloers dan toonen,
Maar ik beloof 'k zal 't hier by laaten, lief.
'k Beloof u, schoonder nu een kaerel fraai van leeden,
Met ongemeen vernuft en veel bevalligheden,
Al was hy ryk, my van zyn liefde spreeken wou,
Dat hy, hoe schoon hy was, by my niet opdoen zou:
Denk vry dat niemand my tot oneer zou bepraaten,
Gy moogt u op myn trouw wel heel gerust verlaaten.
Dit 's 't eerste in vyf jaar dat ons twist veroorzaakt heeft,
Wy hebben in die tyd als lammeren geleeft,
Dit kwaad dat is my van myn Vader vast gegeeven
| |
| |
Tot erfgoed, hy was noch jaloerzer in zyn leeven.
Ik bid je, hartje, zyt toch zo jaloers niet meêr,
Verban die achterdocht, want ik bemin u teêr.
Zy streeld hem.
Ik word nu gansch verheugt. ‘hoe lieflyk kan zy streelen,
‘Maar 'k vreez' dat zy die vreugd aan and're meê gaat deelen.
Bespied my dan niet meêr, verlaat u op myn trouw.
Wie zou niet steunen op zo deugdelyk een Vrouw?
Maar zienwe of onze gast al wat heeft konnen rusten,
Misschien zal hem het een of 't anderen wel lusten.
| |
Tweede tooneel.
Philidia, Frederik, Waardin.
Philidia, in mans klederen.
‘'k HEb te klaar een blyk van myn verdriet.
Die vent spreekt binnens monds, en dat behaagt my niet.
‘Alonces ontrouw is door zyn vertrek gebleeken,
‘'t Gaat vast dat Izabel ook met hem is geweeken,
‘Ik zal hem volgen waar dat hy zy heen gegaan,
‘En Izabelle zelfs in zyn gezicht verslaan;
Maak straks myn paerd gereed.
Wilt ge u op reis begeeven,
'k Ben reeds hier te lang gebleeven.
| |
| |
Myn Heer, 't is al te laat, vertoef deez' nacht hier.
Ik moet zo aanstonds voort, ik heb hier toe myn reên.
Gy word dan mooglyk van de roovers wel besprongen,
Want gist'ren is een man hier alles afgedwongen,
Een man alleen kan zich zo laat voor hen niet hoên.
Wat dat daar ook van zy, ik moet my aanstonds spoên.
Wel, ga dan kan ik u tot blyven niet beleezen,
Gy zoud hier anders wel gediend van alles weezen,
'k Heb schoone bedding, en myn wyn is delikaat,
't Zal u berouwen zo gy by een ander gaat,
En mooglyk zal, eer gy kunt in een herberg koomen,
Uw geld en kleederen u weezen afgenoomen.
Vervaardigt voort myn paerd, 'k zal 't geen ik heb verteerd
'k Doe het geen gy dan begeerd.
| |
Darde tooneel.
Waardin, Philidia.
MYn Heer, wyl uw vertrek geen uitstel kan gehengen,
Zal 'k niet meêr trachten u dit uit het hoofd te brengen:
Maar, 'k ben nieuwsgierig om te weeten, ik belyd,
Om welke reeden dat gy dus zwaarmoedig zyt.
'k Zie zo veel aardigheid door uw zwaarmoedigheden
Heen straalen, dat ik reeds in uw belang ga treeden,
En 'k meen dat yder deel moet neemen in de smert
| |
| |
Van iemand wiens gelyk niet licht gevonden werd.
Iets wigtigs heest u tot die droefheid licht bewoogen,
Ge aanschouwt den hemel vaak met traanen in uwe oogen,
En gy kund nauwelyks, in dit uw ongenucht,
Vier woorden spreeken, of gy loost steeds zucht op zucht,
Gy mymert steeds, 'k meen dit hier door te kunnen weeten,
Dat uwe ziel word door een groote drift bezeeten;
Zou 't wel de liefde zyn die u rampzalig maakt,
Men kwynt op deze wys als men in liefde blaakt,
Byzonder als men tot de liefde word gedreeven,
Van een ontaarde, die geen wedermin wil geeven.
Helaas! dit is myn ramp, gy hebt het wel geraân,
Myn hart is al te zwaar met ketenen belaân,
En niemand kan de min ondraagelyker plaagen
Doen lyden, als die my nu porren tot dit klaagen.
Maar zint hoe lang zyt gy rampzaalig door de min?
Op heden neemt myn ramp en wanhoop zyn begin,
Ja heden is 't dat ik te regt heb kunnen merken
De straf heid van de min, in 't geen zy uit komt werken,
En 'k weet de rampen nu waar in men zich bevind
Wanneer men niet bemind kan zyn van die men mind.
'k Voel in myn hart vergeefs te groote tederheden.
Zou hy niet wel aan my toepassen deze reeden?
Het hart het welk ik eisch is in een anders magt.
Een veel gelukkiger heeft me in 't verdriet gebragt,
Verydelt myne hoop, en maakt dat ik moet zuchten,
En voegt de wanhoop noch by al myne ongenuchten,
Die maakt dat ik van hier moet vlugten, en dat 'k niet
Ondekken derf aan u myn lyden en verdriet.
| |
| |
‘Hy meent my voor gewis, dit 's zonder tegenspreeken.
Beklaagt gy 't afzyn ook van die u heeft ontsteeken
In liefde? ‘ik moet te recht zyn meening nu verstaan.
Dien ik bemin is van deez' plaats niet ver van daan,
Wat komt my dat gezicht van daag al smarts verwekken.
‘Met welk een geestigheid kan hy zyn min ondekken.
Ik heb geen wedergaâ in al myn ramp en druk,
De min veroorzaakt my dit deerlyk ongeluk,
En word in 't minste door myn zuchten niet bewoogen.
‘Hy schreit, helaas! 'k heb met zyn liefde mededoogen.
‘Is 't mooglyk dat een vlam,
‘Die ik veroorzaak, en nu eerst zyn oorsprong nam,
‘Zo krachtig aanstonds is, 't zyn wonderlyke zaaken,
‘Maar 'k wist wel dat ik strak elk een verliefd kan maaken.
‘'k Veroorzaak hem, 't gaat vast, zyn ongeluk,
‘'k Kan hem niet helpen, maar wel troosten in zyn druk.
Rampzaalge minnaar, die door onverdraagb're plaagen...
Myn heer, ik bid, wil toch ophouden met dit klaagen,
Ei! veins niet meêr, 'k weet wat u port tot dit gezucht,
Ik ken nu de oorzaak wel van al uw ongenucht,
En ik verzeker u, dat zy uw minnesmarten
Wel weet, en dat uw ramp haar mede gaat ter harten
| |
| |
Zy is hier zelf in huis, ik weet ook dat gy de eer
Zult hebben dat zy u zal met vermaak aanschouwen.
My aanzien met vermaak? durf ik u wel vertrouwen?
'k Zie dat hem die tyding gansch verblyd.
Zou ik haar spreeken, die....
'k Zie gy bemind my, maar 'k ben door de trouw verbonden
Om Frederik myn min te houden ongeschonden,
Zyn liefde moet my maar behaaglyk zyn alleen,
En ik misdoe myn pligt in 't hooren van uw reên;
Indien dat ik nu zou myn eerste driften volgen,
Moeft ik my toonen om uw min geheel verbolgen;
'k Verschoon uw jonkheid, en ik denk dat ge in deez'tyd
Niet strafbaar, maar veel eer beklaagens waardig zyt.
Ach! wat hoor ik, welke reeden!
Ik vergeef u noch die buitenspoorigheden,
En 'k zal, zo ver myn eer en pligt my zulks vergund,
U beter hand'len als gy zelve denken kund.
Dit 's alles, 't geen ik u, door medely gedreeven,
Wyl ik getrouwt ben, in uw ramp tot troost kan geeven:
Want toen my Frederik, myn man, nam tot zyn Vrouw,
Gaf ik hem al myn liefde in 't geeven van myn trouw.
| |
| |
'k Bemin hem teêr, en my is ook zyn min gebleeken,
Die laat niet verder toe als u te hooren spreeken:
Gy zyt een eerlyk man, en ik stel vast, dat gy
Niets meêr als deze guust begeeren zult van my.
Uw eer is veilig hier by my, wilt zulks gelooven,
En zelf myn eerlykheid gaat uwe hoop te booven,
't Is al te veel voor my het geen gy my vergund,
Bemin uw Man zo teer als gy beminnen kund,
Doe vry aan hem een ongemeene liefde blyken,
Gy zult een man als my niet eens verongelyken,
Ik zal my zelf daar in niet kwellen, maar 'k moet voort,
Blyf hem getrouw, leef als een eerb're Vrouw behoort.
‘Hy lacht met my, de spyt word meester van myn zinnen.
Gy hebt vergeefs gedacht dat ik u zou beminnen,
'k Bemin, 't is al te waar, maar weet ook dat de vlam,
Die myne ziel verteerd, uit u geen oorspronk nam:
Die geene die my tot het minnen heeft gedreeven,
Zal my veel duurder staan, min zoetigheden geeven,
En in de droeve staat waar in ik ben, kund gy,
Wyl dat ik niets voor u kan doen, ook niets voor my.
Gy zult u licht wel meêr doen van een ander achten,
Gy had van deze min niets als verdriet te wachten:
Maar 'k meen wanneer een vrouw op deze wyze praat,
Dat dan haar hart heel licht voor iemand oopen staet,
En dat een minnaar haar wel mooglyk zou bepraaten,
Aan wien ten eersten zo veel gunst word toegelaaten,
En waarelyk, gy geeft, wyl gy zo dertel zyt,
Uw Man geen kleene reên tot zyne minnenyd;
Indien ik aan uw Man eens uw bèdryf wou toonen,
Gy wierd licht wyzer, maar....
Kan ik my dus zien hoonen?
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Frederik, Waardin, Philidia.
UW paerd is vaardig, Heer.
Ach! welk een onbescheid,
Die losbol spreckt my aan zelf tegens de eerbaarheid,
Wie zou die stoutheid in die jonkheid durven vreezen,
Hy zegd myn man voor my reeds te bejaard te weezen,
Dat gy de beul zelf van myn beste leeven zyt,
En dat ik beter moest gebruik en myne tyd.
Ja noch grooter schellemstukken,
Ik zou hem het gezicht wel uit zyn aanzicht rukken.
Men zou hem zien voor heel onnoozel aan,
Zie met verwondering die jonge wulp daaar staan,
Is hy niet wel gedost om vrouwtjes te bekooren,
En dat hy zyne min haar leggen durft te vooren?
Hy was heel welkom doe hy my te toetzen docht,
Maar hy en vond 'er niet het geen hy had gezocht,
En had hy met die praat zo eerloos niet gezweegen,
Hy had van myne hand zyn antwoord voort gekreegen.
Zocht om te zetten door zyn looze veinzery.
| |
| |
Een vrouw op deze wys....
'k Wil 't niet meêr verwachten,
Gaa heen nu elders als op deze plaats vernachten.
'k Ben te eerelyk een vrouw,
Dat 'k een bedrieger hier by my huisvesten zouw.
Wilt vry myn gramschap vreezen.
Zulks zal wel 't beste weezen.
‘Wist hy de zaak, hoe zou hy dan verwondert staan,
‘Maar wil niet langer hier verblyven, laat ons gaan.
| |
Vyfde tooneel.
INdien myn moed daar door dit voorval was bezweeken,
En zo 'k op deze wys hem niet had uitgestreeken,
Zo 'k met een goed fatzoen daar niet geloogen had,
Dan had myn man misschien meêr achterdocht gevat,
En deze losbol had my licht niet gaan verschoonen,
Maar onbeschaamd myn man myn misdaad durven toonen;
Wie dacht dat zulk een man, zo schoon, en die in schyn
| |
| |
Niet gek geleek, zo mal en dwaas zou kunnen zyn,
Ik was geheel verbaast, verzet door zyne reeden,
Ik redde my noch wel door deze listigheden,
Myn misdaad is verschoont door deze vond, 't gevaar
Ben ik ontworsteld, en de baan is nu weêr klaar,
't Gaat alles na myn wensch. maar 'k zie daar iemand koomen.
| |
Zesde tooneel.
Izabel, Waardin.
Izabel in mans kleederen.
HY heeft Philidia, helaas! met hem genoomen,
Zy zyn gezaamentlyk vertrokken, dit gaat vast,
'k Zal haar doen sneuvelen.
Dit 's weêr een nieuwe gast.
‘'k Spreek zacht, daar 's iemand.
Ach! wat is hy fraai van leeden,
Hoe schoon is hy, hy heeft veel meêr bevalligheden
Als de ander, en hy schynt zo droevig niet van zin.
Dat 's al een aardig wyf, en 't lykt wel de Waardin,
Om nu al de achterdocht van dit gewaad te mijen,
Moet ik wel veinzen, en ik zal haar wat gaan vrijen.
Myn heer, gelieft gy in de kenken ook te gaan,
Daar kunt gy zien wat spys u 't beste al aan zal staan.
Zyt vry verzekert, dat hier niets u zal ontbreeken,
En is 'er niets gereed voor uwe mond, wil spreeken.
Het scheelt my weinig wat men my gereed maake, en
Ik maak reeds goede sier, dewyl ik by u ben,
't Vermaak, en de eer, van u te moogen zien en hooren,
Kan my veel meerder, dan de beste spys bekooren,
| |
| |
En 'k weet- niet wat men meêr, vreemd zynde, wenschen zou,
Wanneer men word gedient, van zulk een schoonen vrouw.
Ik merk, myn heer, waar toe dit kompliment wil strekken,
Gy hebt vermaak, na 't schynt, om met my wat te gekken,
En deze hoofsche taal is niet gebruik'lyk, in
Zo slecht een dorp, by een onnoozele Waardin.
De schoonheên, die men ziet zelf in de grootste steden
Van Spanjen, haalen niet by uw bekoorlykheden.
En, schoon zy aan het Hof zelf worden aangebeên,
Zy kunnen niet by u geleeken zyn, ô neen!
Gy hebt geen wedergâ; door uw bekoorlyke oogen,
Wierd zelf de koelste mensch, tot uwe min bewoogen;
Uw schoonheid heeft aanstonds my tot uw slaaf gemaakt,
Ik voelde dat myn hart was door de min geraakt,
En dat ik, alzo dra ik u kwam aan te schouwen,
Een zucht, liet die ik toen onmoog'lyk kon weêrhouwen.
Myn heer, ik word beschaamt, dewyl gy my dus vleid,
Bewaar voor anderen toch die welspreekentheid.
'k Geloof gy doed zulks om u zelve te vermaaken,
En, op dat ik in die verwaandheid zou geraaken;
Maar weet, myn heer, dat ik my zelven noch wel ken,
'k Weet dat ik laclyk, en getrouwt, wat meêr is, ben.
Gy laelyk! gy doet u te kort met die gedachten,
Wil uw bekoorlykheid, zulks bid ik, hooger achten,
Ja gy doet zien, dat gy heel slecht natuur beloont,
Die zyne gaaven heeft zo mild aan u betoont.
Wat is hy geestig, en wie zou hy niet bekooren,
't Verdriet niet licht'lyk zulk een aardig man te hooren.
| |
| |
't Geluk heeft u niet wel gehandelt, maar gy zoud
Niet wel doen, zo gy u hierom versteuren woud:
't Is een volmaakt geluk, dat wein'ge word gegeeven,
Schoon en gelukkig t'zaam te weezen in zyn leeven,
En zulks genoot gy dan, zo gy tot wederpaar
Een man had, die uw min en schoonheid waardig waar.
Maar waarelyk uw lot is daarom te beklaagen,
Dat gy met zulk een man verslyten moet uw' dagen,
Wiens bloed bevrooren is, wiens krachten zyn gedaan,
En door zyn' ouderdom geheel en al vergaan;
Kunt gy by zulk een man dan noch wel vreugd bekoomen,
Wiens jaaren hem de lust daar hebben toe benoomen,
Die als een leevend lyk is over al zyn leên,
En die reeds in het graf gaat met zyn eene been.
Hier om beklaag ik u in deez' gelegentheden,
Gy hebt groot ongelyk ook van het lot geleeden,
Het welk op eene dag te paaren t'zaam besloot
De hette van de min, en koelheid van de dood.
De zaak is van gewigt, gy moet nu beter keuren.
Dit is myn fout, myn heer, en zulks moet ik betreuren.
Treur niet, 't is tyd dat ge u tot dit vermaak begeeft,
Het welk uw ongeluk uw jeugd geweigert heeft,
Uw jonkheid port u aan, en uwe lente jaaren,
Zyn niet alleen geschikt voor zulke gryze haaren,
Ach! daar komt myn man, myn heer,
Hy 's heel jaloersch van geest, ik bid u, spreek niet meêr.
Mejuffer, denk vry dat ik wel zo wys zal weezen,
Om hem geen achterdocht te geeven, wil niets vreezen.
Ai! vertoef een oogenblik,
| |
| |
Dat ik een fraaije plaats voor uw verblyf beschik.
'k Vergat noch iets aan u te zeggen, wilt betrachten,
Dat in die kamer ik alleen maar zal vernachten,
Ik versta uw zin, 't is wel,
Gy hebt krediets genoeg, myn heer, 'k volg uw bevel.
| |
Zevende tooneel.
Frederik, Waardin.
KRediet genoeg! hier moet al vry wat achter steeken,
Kend gy dien jongen heer, dat gy zo vry durft spreeken?
Weet gy zyn midd'len? maar ik zou wel zweeren, dat
Gy hier een lange praat met hem gehouden had.
Gy schept vermaak, en wil steeds los en aardig weezen,
En denkt niet, dat my zulks niet zonder reên doet vreezen,
Een vrouw, die van elk een zo grooten aanstoot lyd,
Die is vry zorgelyk in deez' bedurven tyd.
Wel, is 'er jalouzy by de uwe te gelyken?
Moet gy van al myn doen zo kwaad een oordeel stryken?
Daar ik myn best doe, om door vrindlykheid alleen
Te maaken, dat ons huis zy aang'naam aan elk een;
Maar zo gy voortgaat in uw grillen te volherden,
Zo zal 't noodzaaklyk zyn dat wy gescheiden werden;
Die heer, die gy de naam van een bedrieger geeft,
Is de eerelykste man. die op de waereld leeft;
't Is waar, hy heeft my hier gesprooken, maar zyn reden
Zyn leerzaam, en hy sprak van onze tyd en zeden,
Zo dat ik zekerlyk geloof, uit zyne praat,
Dat hy 'er uit komt, of nu in een klooster gaat.
| |
| |
'k Ben ook de vrouw niet om een dert'le taal te lyden,
Die tegens de eerbaarheid in 't minste maar mogt stryden.
Na 't geen dat ik daar straks dien loskop heb gezegt,
Die me iets oneerelyks te vooren had gelegt,
Moest gy verzekert zyn van myne min, en denken
Hoe ik ontmoet, die my tracht in myn eer te krenken;
Ik geef u van myn trouw en min genoegzaam' blyk,
En door uw achterdocht doet gy my ongelyk.
Verschoon my, hartje, schoon uw trouw my is gebleeken,
De jaloezy die is van myne liefde een teken,
En minde ik u niet teêr, 'k had geen ontsteltenis.
Maar, weet dat de and're gast weêrom gekoomen is;
Men had in 't naaste bosch hem alles afgenomen,
Ten zy een heer in tyds hem was tot hulp gekoomen.
Hoe! geeft gy noch verblyf aan dezen lossen kwant?
Die by hem is dat is den jongen Ferdinand,
Hoe! wat zegt gy my? is dezen
De broêr van Izabel, die elk zegt schoon te weezen?
Op zyn verzoek zo moet zulks dan geschiên,
Maar 'k waarschouw u, ik wil den anderen niet zien.
Indien gy by geval hem eens kwaamt aan te schouwen,
Zyt wat beleefder, en wil u meêr binnen houwen.
Zy willen dat men hen een bed geeve elk alleen.
Zy gaan dan daar zy zyn, wy hebben 'er maar een.
| |
| |
Deez' kamer, waar in zyn twee bedden, is genomen
Door de and'ren heer; waarom zyn zy niet eer gekoomen?
Het bed, 't geen ov'rig is, is groot en schoon, en zy,
Ja, noch een derde zou daar leggen kunnen; wy,
Wy slaapen niet zo wyd op ons bed met malkander;
En Ferdinand verveelt....
Hy doed het niet, maar de ander.
Na ik van Ferdinand daar even heb gehoort,
Zo moet hy morgen met den daageraad weêr voort,
En hy verzoekt zulks om zyn makker te vernoegen,
'k Zie dit niet heel wel te voegen.
Wy kunnen hem, wanneer dien heer gerust en stil
Zal slaapen, wyl Ferd'nand zo vroeg vertrekken wil,
En zonder dat hy van den ander word vernomen,
Door de bedekte deur doen in zyn kamer koomen.
Hoe komt hy 'er weêr uit?
Hy gaat toch morgen vroeg,
En ziet dien ander hem, dan is hy wys genoeg.
Wy zullen, dit gaat vast, hier de een of de ander hoonen;
Indien die heer hem ziet.
Dan moet men dit verschoonen.
Wy doen ons zelf te groot een ongemak nu aan,
'k Wil 't zo, daar meê gedaan.
Indien hy 't weet, zo zal zyn smart niet minder weezen,
| |
| |
't Is een aanzien'lyk man, die gy zo hebt mispreezen.
Ik vrees voor ongeval, gy hoont hier door een heer
Van groote staat, na 't schynt, van deugden en van eer.
Wanneer dat wy een wyf vol aardigheden trouwen,
Hoe dik wils koomt die keur ons naderhand berouwen?
Wat volgt 'er vaak al ramp op onze huuw'lyksdag!
Zo dat men zich wel eerst wat lang bedenken mag.
Einde van het tweede Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij