De socialisten: Personen en stelsels. Deel 6: In de tweede helft der XIXde eeuw, tweede gedeelte

W.

Wackernagel, W., Duitsch hoogleeraar, V. 264.

Wade, predikant te Nottingham, IV. 231 noot.

Waerden, Dr. Th. van der, Ned. socialist. Verwijzing naar zijn proefschrift ‘Geschooldheid en Techniek’, 1911, II. 399 noot.

Wagener, H., hoofdleider der conservatieve partij in Pruissen, geb. 1815, IV. 387 noot. Richt op de ‘Kreuzzeitung’, V. 92, 182. Over Rodbertus, 92 noot. Diens brief aan hem, 183. Zijn kerkelijke opvatting, 184. Invloed op Bismarck, 189. Rodbertus' bezwaar tegen hem en zijn blad, 191. Lassalle weerlegt zijn critiek op diens boek over Bastiat-Schulze, 297.

Wagenvoort, M. Nederlandsch schrijver, VI. 429 noot.

Wagner, Adolph, geb. 1835. Katheder-socialist. I. 2. Geeft uit de schriftelijke nalatenschap van Rodbertus-Jagetzow, V. 65, 179 noot. Bevriend met dezen, 185, met wien en met Rudolf Meyer hij een voorstel uitwerkt voor het landhuishoudkundig congres van 1875, 185. Stelt belang in Lassalle, ‘Das System der erworbenen Rechte’, 228.

Wagner, Richard, de componist, 1813-83, V. 229, VI. 24.

Waldeck, B.F.L., Pruisisch staatsman, 1802-70, V. 93, 96, VI. 20.

Waldeck, Franz von, bisschop in Munster, I. 108.

Waldeck Rousseau, Fransch minister, VI. 338, 351 noot, 353 noot, 354, 355.

Walden, kolonie te Bussum van Dr. van Eeden, VI. 204 noot.

Waldenzen, de, Hun protest tegen de Hiërarchie, I. 69. Overeenkomst hunner levenswijze met die der latere Kwakers, 69.

Waldo, Peter, naar wien de Waldenzen zijn genoemd, I. 69.

Walesrode, Ludwig, redacteur der ‘Demokratische Studiën’ V. 219, noot, 223.

Walker, John, neemt deel aan Robert Owens financieel plan, II. 250, 267.

Wallace, A.R., Engelsch natuuronderzoeker, geb. 1822. Zijn beschouwingen over land-nationalisatie, VI. 379.

Wallace, Robert, Engelsch schrijver over de bevolkingsleer, I. 436 en noot.

Wallas, G., Engelsch schrijver, IV. 57, 63, VI. 384.

Wallis, graaf, Oostenr. minister van financiën, 1811, II. 164 noot.

Walter, Blanquist, Fransch Kamerlid, VI. 324, 424 noot.

Waltha, Pieter van, I. 150.

Waltha-slot, in Friesland, waar tot 1725 de zwervende en vervolgde gemeente der Labadisten gehuisvest wordt, I. 150-155.

Waltley, M.A., Engelsche naaister, V. 380.

Walwijn, I. 132 noot.

Wappaeus, J.E., Duitsch aardrijkskundige, 1812-79, IV. 60.

Wardley, Jacob, leider der Shakers, 1747, I. 401.

Wardley, Jeanne, leidster der Shakers, 1747, I. 401.

Wareka, von, Oostenrijksch officier, V. 199 noot.

Warens, de, Rousseau's vriendin, I. 259.

Warren, Josiah. de anarchist, organiseert de muziekcorpsen der kolonisten te New-Harmony, II 296. Invloed op Robert Owen, II. 316, VI. 163, die zich niet kan vereenigen met zijn begrippen over de souvereiniteit van het individu, III. 521 noot VI. 163. Naar Cincinnati waar hij een ‘Time-store’ op touw zet, 163; mislukt even als dergelijke proefnemingen in Ohio en New-Harmony, 163. Zijn anarchistische neerzetting ‘Utopia’, 163; en ‘Modern-Times’, III. 521 noot, VI. 164, die geen van beiden slagen, 164. Trekt zich terug, 165. Bewerkt een boek over ‘Ware Beschaving’, 165. Overige geschriften, 163 en noot. Sterft ten huize van zijn leerling Linton, 165. Benjamin R. Tucker maakt propaganda voor zijn stelsel en draagt diens boek aan zijn nagedachtenis op, 165. Zijn samenstemming met Max Stirner, 165. Zijn stelsel weder opgevat door J.H. Mackay, 292.

Washington, George, 1732-99, I. 428 noot.

Watrin, Fransch ingenieur, VI. 354.

Watt, J., uitvinder van den condensator, 1736-1819, I. 453, II. 8, 267, 271, IV. 75, 193, V. 237, 385, VI. 440.

Watteville, F. baron de, Zijn vriendschap met Zinzendorf, I. 406. Dweept met het denkheeld om de heidenen te bekeeren, 406. Helpt Zinzendorf, 409, 412. Neemt zijn intrek in Herrnhut, 409. Organiseert en bewoont Heerendijk, 419.

Watts, J. Hunter, Engelsch socialist, VI. 370 noot.

Wat Tyler, aanvoerder van het boerenoproer in Engeland, 1381, I. 75-79, VI. 391, 461.

Webb, Beatrice, geboren Potter, Engelsch schrijfster over coöperatie, enz. Over Karl Marx, IV. 57. Schrijft tractaafjes voor de Fabiërs, VI. 384.

Webb, S., Engelsch rechtsgeleerde, lid van het genootschap der Fabiërs. Over Karl Marx, IV. 57, VI. 384. Over Owens, ‘trade-unions’, 205 noot.

Wedemeyer, J., vriend van Karl Marx, V. 345.

Wederdoopers, de, VI. 41, 234. Hun Chialisme, I. 102. Hun socialistische trekken, 103, VI. 234. In Zwitserland en Zuid-Duitschland, I. 103 In Moravië, 104. In 't Noorden onder Melchior Hoffmann e.a., 107. Breidt zich in Nederland uit onder de laagste klassen, 107. Te Amsterdam, 106, 116, 117, 118 v. Hun maatschappelijke verhoudingen, 108. Hun goederen-gemeenschap, 108, 111, 112, 114. Te Munster, 108-120. Hun verdrag met de Lutherschen, 111. Hun arbeiders-voorschriften, 112. Hun koning, 115. Hun communistisch rijk, 115, 120. Hun eedsverbod, 408 Hun ondergang, 120. Verafschuwd door het Calvinisme, 126. Leden van het Barebones parlelement bedienen zich dikwijls van hun naam, 141. Vermengen zich ten laatste met de Kwakers. 143-145. In Fouriers ‘La Phalange’, III. 165.

Weelde-artikelen. Invloed der vervaardiging op arbeid en landbouw, IV. 14, 15, 16, 19, 22, 53, 109, 160 v., 172, 182.

Weelde-zucht, I. 16, 28, 33, 36, 49, 51, 153. 158, 160, 161, 164, 176, 194, 260, 267, 270, 288,

[p. 578]

306, 309, 331, 371, 384, 387, 414, 433, II. 128, 129, 165, 189, 369, 377, III. 78, 435, 601, V. 396, VI. 196, 217, 385, 387.

Weerloosheid, I. 170, 236, VI. 171, 255 en noot, 261.

Weerth, G., Duitsch socialist, levert bijdragen voor Püttmans ‘Rheinische Jahrbücher, IV. 341. Geeft eene biographie van den Chartist Stephens, 341. Dicht sociale verzen, 393. Mederedacteur van de ‘Neue Rheinische Zeitung’, 403, 405 noot.

Weidig, Duitsch predikant, offert zich, ook zijn geld, op voor het volk, IV. 291. Komt in aanraking met G. Büchner, 291, met wien hij in veel opzichten verschilt, maar toch samenwerkt, 291. Laat Büchners ‘Landbote’ op zijn geheime drukkerij zetten, 292. Brengt veranderingen in diens pamflet, 292 en noot. Betrokken bij het genootschap: ‘Gesellschaft der Menschenrechte’, 291. Verraden, 294. In de gevangenis, 294; sterft aldaar, 294.

Weill, Alex, schrijft in Fouriers ‘La Phalange’, III. 165.

Weiss, bibliothecaris te Besançon, III. 507, 522 en noot.

Weisz, Guido, Duitsch democratisch journalist, V. 467 noot.

Weitling, Wilhelm, IV. 346, VI. 40. Van natuur begaafd, IV. 304. Onecht kind, 304. Doodarm, 304 en noot. Bereist Duitschland als kleermaker, 304. Neemt te Leipzig deel aan vrijheidsbewegingen, 304. Naar Parijs, terug naar Duitschland, wederom naar Parijs, waar hij lid wordt van den ‘Bund der Gerechten’, 304. Heeft slag om voor het volk te schrijven, 304. Schrijft in opdracht van den Bond ‘Die Menschheit wie sie ist und wie sie sein sollte’, 304; dat op een geheime drukpers gezet en in Duitschland verspreid wordt, 304. Richt op te Parijs een spijsgelegenheid volgens communistische beginselen, 304. Door den Bond naar Zwitserland gezonden, 304. Maakt kennis met August Becker en Simon Schmidt, 305, met wie hij te Genève een geheimen bond der communisten opricht, 305, en waartegen de Duitsche revolutionnairen in Zwitserland front maken, 326. Geeft uit het maandschrift ‘Der Hülferuf der deutschen Jugend’, 305, dat de Parijsche ‘Bund der Gerechten’ en Karl Schapper geldelijk steunen, 305. Verhuist naar Vevey, 305. Reorganiseert zijn maandschrift en herdoopt het: ‘Die junge Generation’, 305. Door de Zwitsersche regeering en politie in de uitgaaf ervan bemoeilijkt, 305. Maakt propaganda voor de communistische leer, 305 Geeft uit om zijn ideeën beter bekend te maken: ‘Garantien der Harmonie und Freiheit’, 306. Overzicht ervan, 306 v.; beleeft drie drukken, 306, en wordt het handboek van al de Duitsch sprekende communisten in Zwitserland, 316 v. Zijn Zwitsersche bondgenooten, 317. Blijft steeds in betrekking met den ‘Bund der Gerechten’ te Parijs, 317, die groote verwachtingen van zijn pogingen koesteren, 318. Zijn aanhang wint, 318. In betrekking met Bakounin, 318. Verhuist naar Zurich, 319. Zijn ‘Das Evangelium eines armen Sünders’, 319 en noot. Overzicht ervan, 319 v. Wordt naar aanleiding ervan vervolgd, veroordeeld en het verblijt in Zwitserland ontzegd, 322, 323, 326, VI. 15. Zijn verzoek om in de gelegenheid gesteld te worden naar Amerika te gaan, wordt afgewezen, IV. 322. Over de Duitsche grenzen gezet, 322. Te Hamburg, 322 waar bij zijn ‘Kerkpoëzien’ uitgeeft, 322, 323 noot. Ontmoet daar Heine, 303, 323, die zijn karakter teekent, 303 noot. Vertrekt naar Londen, daarna naar Brussel, 323. Verhouding tot Karl Marx, 323 en noot. Naar Amerika 323 en noot. Sticht dáár een communistisch genootschap, 323. Terug in Europa, 323. Geeft uit te Berlijn het weekblad ‘Der Urwähler,’ 323. Gevolmachtigde uit Amerika op de revolutionaire congressen, 323. Uit Berlijn gezet, 323. Zwerft rond, 323. Bezorgt een derde uitgaaf van de ‘Garantien der Harmonie und Freiheit,’ 323. Vlucht en verbergt zich voor de politie, 323. Voor goed naar Amerika, 323. Sticht te New-York een blad en een bond tot vestiging van de communistische kolonie: ‘Communia,’ 323, mislukt, 323. Zijn verdere levensloop, 323. Sterft te New-York, 323. Zijn beschouwing over het anarchisme, 325. Wilhelm Marr's poging tot toenadering tot hem, 326, die echter zijn godsdienstige neigingen afkeurt. 326. Marx over zijn optreden, 370 en noot. De Bond der Communisten te Londen over zijn theoriën, 388. Naar Berlijn in 1848, 401 v. Op het arbeiderscongres aldaar, 402.

Weldadigheid, Maatschappij van, II. 268, 300. 353, IV. 288 noot, V. 4.

Wellington, A.W. hertog van, Britsch veldheer en staatsman, 1769-1853, I. 37, II. 350, 352, IV. 191, 212, 236, 262.

Wenck, E., pred. der Herrnhutters te Zeist, 1876, I. 414.

Wenckstern, von, Verwijzing naar zijn biographie over Karl Marx, 1896, III. 124 noot.

Werfstelsel, het, in Engeland, II. 275.

Werkhuizen, IV. 93.

Werkliedengenootschappen, (Compagnies ouvrières). III. 578, 588, 589.

Werkloosheid, II. 249, III. 390, 535, IV. 129. 148, 152, 164, 182, V. 276, 391, VI. 207, 292, 299, 366, 384, 452, 464.

Werkmans-federatie, de, te Turijn opgericht 1871, VI. 125.

Werkplaatsen, de openbare, in Frankrijk (Atelier nationaux). I. 305, 320, 326, III. 65, 227, 400-402, 403, 406, 407 noot, 413, 554, V. 259, 289.

Werkplaatsen, de sociale, van Louis Blanc, (sociale ateliers) III, 385-387, 400, 413, IV. 324.

Werkstaking, III 262, IV. 267, 381, 382, 400, 428, V. 3, 50, 172, 193, 447, 450, 451 noot. VI. 103, 189, 263, 276, 324, 339, 352, 353, 367, 368, 371, 430, 453.

Werkstaking, Algemeene, Haar leus, I. 317 en voorts IV. 18, 64, 153, 158, 213, 235, 237, 244, VI. 330, 332, 334, 412, 415, 420, 421, 430.

Werkstaking van bouwlieden te Genève in 1868, VI. 65.

Werkverschaffing, I. 305, 320, 326, 413, II. 73, 74, 81, 246, 249, 260, 264, 393, III. 65, 89, 91, 258, 400 v, 403, 406, 407 noot, 413, IV. 160 v., 272, V. 39, 464.

Wermuth, Dr., schrijver van ‘Die Communisten-Verschwörungen des 19ten Jahrhunderts,’ V. 339.

Werner, Anton von, sociaal-democraat, VI. 266 en noot 267, 414.

Wertheim, A.C., bankier te Amsterdam, V. 343, noot.

Wesley, J., stichter van het kerkgenootschap der Methodisten, 1703-91, I. 420.

Westcott, R., Eng. pred., VI. 388 noot.

Westermann, generaal, I. 355.

Weston, John, Karl Marx bestrijdt zijn zienswijze over loon, prijs en profijt, V. 437, noot.

Westphalen, von, baron, regeeringsraad, de schoonvader van Karl Marx, IV. 353 en noot.

[p. 579]

Westphalen, von, graaf, Pruisisch minister, V. 231, 348. Marx' zwager, IV. 353 noot.

Westphalen, Jenny von, getrouwd met Karl Marx, IV. 353.

Wet van 1833 instellende fabrieks-inspecteurs in Engeland, III. 12.

Wet van 1838 en 1846, in Pruissen, tot bescherming van spoorwegarbeiders, kinderen in fabrieken en bij het mijnwerk, III. 12.

Wet van 1841 tot bescherming van kinderen in de fabrieken, III. 364.

Wet van 1844, tot bescherming van fabrieksarbeiders in Engeland, III. 12.

Wet van 1847, voorschrijvende de normale tien uren arbeids in Engeland, III. 12.

Weverscijns, IV. 399.

Weyer, Otto W., Duitsch schrijver over Eng. fabrieksinspectie, IV. 224 en 258 noot.

Weyers, Peter, V. 205.

Whalley, Eng. legerhoofd, 1649. I. 137.

Wheeler, Anna, II. 211, III. 121, IV. 118, 119,

Whigs, partij der, I. 140, 427, II. 278, 340. IV. 27, VI. 366.

White, leider der Chartisten, IV. 237.

Whitefield, G., methodist, 1714-70, I. 420.

Whitlocke, Bulstrode, lid van het Eng. parlement, 1664, I. 131.

Whitman, Walt, Amerikaansch dichter, VI. 218, 388, 434.

Whittaker, James, Shaker, 1784, I. 402.

Wibaut, F.W., Nederlandsch socialist, VI. 275 noot, 384, 420.

Wichern, VI. 458.

Wiede, F., redacteur van ‘Die neue Gesellschaft’, V. 481.

Wieland, C.M., Duitsch. dichter, 1813, I. 228. IV. 275 noot.

Wielherski, Poolsche graaf, I. 265.

Wiggers, Duitsch syndicus, I. 109.

Wilberforce, W., dient een voorstel in tot wering van den Britschen slavenhandel, 1759-1833, II. 250, 269, IV. 212.

Wildberger, bestrijdt op het socialistisch congres te Erfurt het programma, VI. 267.

Wilde, Oscar, Eng. dichter, sterft 30 Nov. 1900, V. 466.

Wilhelm, I, keizer van Duitschland, 1797-1888, V. 179, 187, 189, 209, 232, VI. 290.

Wilhelm, II, keizer van Duitschland, geb. 1859, IV. 395, VI. 271.

Wilhelm, Julius, leider van eene expeditie van de ‘Freiland-Vereine’ naar Oost-Afrika, VI. 319.

Wille, Bruno, behoort tot de linkerzijde der Duitsche Sociaal democraten, VI. 266 en noot.

Willem I, prins van Oranje, 1533-84, I. 127.

Willem I, koning der Nederlanden, 1772-1843, II. 16.

Willem III, koning van Engeland, 1689-1702, I. 145, 451, V. 398, VI. 375 noot.

Willem de Cuiper, Wederdooper, I. 117

Williams, Jack, Engelsch socialist, VI. 373.

Williams, James, leider der Chartisten, IV. 237.

Williams, J E, Engelsch socialist, VI. 370 noot.

Willich, A, Duitsch artillerie-officier, lid der communistenbond te Londen, V. 333. In aanraking met Bakounin, 333 noot. Zijn conflict met Karl Marx, 334, 338, 340, 352, 460, 463. Duelleert met C. Schramm, 338. Zijn invloed neemt af, 339. Vestigt met Schapper den ‘Sonderbund’, 339, die in 1853 ontbonden wordt, 339. Zijn communistisch archief in handen der politie, 340. Zijn antwoord op Karl Marx' beschuldiging, 341 noot. Mede-aanvoerder bij den opstand in Baden, 352 noot. Te Frankfort opgezocht door Bakounin, VI. 17.

Wilmm, Albert, leider der Allemanische fractie in de Kamer, VI. 331 noot.

Willms, Eduard, secretaris van het ‘Allgemeine Deutsche Arbeiter-Verein’, V. 296 en noot.

Wilson, oprichter van het blad ‘Economist’. IV. 96.

Wilworth, mayor van Londen, I. 79.

Wimpfeling, Jacob, letterkundige, 1450-1528, I. 176.

Windesheim, het klooster te, I. 153 noot.

Windischgrätz, A.C.F., zu, Oostenrijksch veldheer, 1787-1862, V. 93, VI. 20, 21.

Winkelblech, Karl, zie Marlo (Karl).

Winkelvereenigingen, I. 8, III. 327, V. 252, VI 189, 284, 352

Winstanley, Gerard, leider der ‘Levellers’ I 133, 134 en noot. Onderteekent een appèl aan 't parlement en een brief aan generaal Fairfax, 136. Zijn programma-geschrift, 136, II. 234.

Wirth, J.G.A., Duitsch staatkundig schrijver, 1798-1848, IV. 297 noot.

Wirth, Max, Duitsch staathuishoudkundige, V. 261. Heftig bestreden door Lassalle, 263 en noot.

Wirth, Moritz. Over Bismarck, Wagner, Robertus, 1883, V. 190 noot.

Wissocq, chef van het bureau voor werkloozen te Parijs, III. 401.

Witt, Cornelis de, III. 5 noot.

Witt, François de, III. 5 noot.

Witt, J. de, raadpensionaris, 1625-72, I. 270.

Witte, Paul de, schrijft over de Gentsche coöperatieve inrichting ‘Vooruit’, VI. 404 noot.

Woekerverbod, I. 62, 86, 97, 343, III. 157, 365, 424, 431, V. 51, 152.

Woekerwetten, in Engeland, IV. 89.

Wojnazowski, Poolsch socialist, VI. 422 noot.

Wolff, Ferdinand, voorvechter voor het socialisme, IV. 342. Medeoprichter van een ‘Arbeiter-Bildung-Verein’ te Brussel, 384. Redacteur van de ‘Neue Rheinische Zeitung’, 403.

Wolff, Wilhelm, Duitsch socialist. Voegt zich in 1845 te Parijs by Marx, IV. 403 en noot, V. 352. Redacteur van de ‘Neue Rheinische Zeitung’, IV. 403. In het Frankfortsche parlement, 403 noot. Zijn courantenartikelen ‘Die Schlesischen Milliarde’, 407, dat Engels later uitgeeft als boek met een biographie over hem, 407 noot. Op de volksvergadering te Worringen, V. 205, noot. Karl Marx draagt aan hem op het eerste deel van ‘Das Kapital’, 373.

Wollstonecraft, Mary, verdedigt de rechten der vrouw, I. 436, 438-440, IV. 115 Over het huwelijk, I. 439, 441, VI. 226. Haar voorkomen, I. 437. Familie, 437. Levensloop, 437-441. Liefdesbetrekkingen en kennissen, 440 v. Haar oordeel over Marie Antoinette, 440 noot. Trouwt met Godwin, 442. Sterft bij haar bevalling, 442. Haar graf, 443. Bezongen door Shelley, 443.

Wolowski, L.F.M.R., Fransch staathuishoudkundige, 1810-76. Lid van de gouvernementscommissie voor de arbeiders, III. 396. Over Louis Blancs stelsel, 405. Verdedigt de economie tegenover het socialisme, 405. Tijdens

[p. 580]

de manifestatie voor Polen, 412. Proudhon ontleedt zijn opvatting over den eigendom, 524.

Wolsey, kardinaal, I. 195.

Woning-vraagstuk, het, III. 584, IV. 13, 110, 126, 143, 161.

Woningwet, IV. 164.

Wood, C.T., bezorgt eene Engelsche vertaling van Gatti de Gamond ‘Fourier et son système’, III. 122.

Woodruff, Wilford, trekt met de Mormonen naar Salt-Lake, VI. 182. Wordt hun president, 183, en heft de polygamie op, 183.

Wordsworth, W., Eng. dichter, 1770-1850, I. 229, IV. 199, 215.

‘Working Bee’, The, Eng. blad, II. 347 noot.

‘Working men's association’, vereeniging van werklieden te Londen, 1837, IV. 226.

Worms, besluit van den rijksdag aldaar, April 1535, I. 120.

Woud-en-Weide-servituut, V. 56.

Wrangel, F. graaf von, Pruisisch veldmaarschalk, 1784-1877, V. 93.

Wright, Frances, Lafayette's vriendin, II. 297, 300, 304 en noot, 353, VI. 215.

Wttewaal, G., Ned. rechtsgeleerde, 1776-1838, I. 34.

Wuarin, Louis, schrijft over: ‘Le Socialisme Anglo-Saxon’, VI. 197 noot.

Wurm, F., Duitsch schrijnwerker. Zet in 1844 een samenzwering op touw, IV. 400.

Wuttke, H., Duitsch prof. in de geschiedenis, afgevaardigde, 1818-76. Over arbeids-opbrengst en arbeidsloon, V. 260. Medewerker aan de ‘Sozialdemokrat’, 467.

Wyckliffe, John, Eng. kerkhervormer, geboren omstreeks 1324. Predikt tegen de hiërarchie en rijkdommen der Kerk, I. 76.

Wyrouboff, prof. in de geschiedenis aan het ‘Collège de France’, III 379.

Wyzewa, T. de, Fransch, publicist, VI. 325 noot.

Wyzocki, Piotr, Poolsch patriot, 1799-1877, VI. 37.