Honderd veertien Nederlandse brieven van Erycius Puteanus aan de astronoom Michael Florent van Langren

[p. 41]

XII (fol. 13-14)

Seer goedgunstige Heer ende Vriendt,

Ick sende V.L. den brief van Monsieur de la Garbe wederom. Hy is gelyck V.L. seydt slecht genoech. Alsoo dat ick vreese dat daer geen resolutie en sal genomen werden, voor dat de Keyser op syn stilte is. Sal daerom de saecke door brieven moeten getracteerd worden, gelyck ick altyt geseyt hebbe. Daerbeneven stellen de praemia in de liberaelheyt van syn Keyserlycke Majesteyt. Want ick sie dat de Decima d'oorsaecke is datter geen voortganck en is. Het waer beter geweest met een middelbaer gewin tevreden te wesen, als van een groot versteken te syn. Hier aengaende, t' is wel dat de heeren van den Secreten Raet het boecksken lesen: daerna sal V.L. hooren hoe sy gesint syn, sal alsdan aen den geheelen Raet schryven solenniter ende soo behoort. Onder ons geseyt, het is de Decima die de saecke achterhout, dan daer syn andere erruers bygekomen. Ommers men kan maer eens offendeeren, om niet uyt te rechten. Daer is Maxweldt, die oock syn personagie speelt, al bedecktelyk. Hy is by Monsieur Chifflet geweest (den Doctoor segge ick) ende heeft seer geclaecht over Mr de la Garbe, seggende dattet syn inventie is, ende dat de la Garbe hem dit ontrocken heeft. Voort heeft hy hem laeten ontvallen, dat hy met brieven aen't keysers hoff al voor lange de saecke heeft aengedient, ende dattet syn inventie is, ende hem toebehoort. Soo verwondere ick my van dese comedie. Ick bidde V.L. willen gaen by Monsieur Chiffletius, ende hem informeeren van't gene datter gepasseert is. Waert oock dat hy byaventueren hetselve bedocht hadde, soo en heeft hy niet veel op syne inventie te stuenen: want daer al veel soude konnen gesegt worden. Het principaelste is de saecke in't werck te stellen, ende tot vrucht te brengen.

[p. 42]

Dan my dunckt dat alle de inventie maer de Decima en is, waertoe niemant oyt en sal willen verstaen, die geen genut en sal hebben. Godt gave datter noeyt van getracteert en waer; soude eenen anderen wech in gaen. Dan nu soo moetmen voort vaeren, ende sien watter van komen sal. Uyt Polen en heb ick noch geen tydinge gehadt: verhope metten eersten yt goets te hooren. Sal V.L. terstont deelachtich maecken. Ommers den Cardinaal Bentivoglio heeft de saecke ende den boeck in handen: sullen voorder resolutie verwachten. Hoe dattet Hoff van Parys in roeren is, heb ick gehoort: dan dese tempesteest sal byaventueren haest overgaen. Ick bidde myne vriendelycke recommandatie te doen aen V.L. Vader, ende by hem my te excuseeren dat de andere constellationes niet beschreven te syn. Ick werde soo overvallen van verscheyde verhindernissen, dat ick niet en weet hoe dat ick de hant aende penne sal steken. Daerom sal van nooden syn, ymant anders te employeeren. Den Zodiacus is volmaeckt, ende dit is het principaelste. Ymant van de Jesuyten soude de andere constellationes konnen schryven. Mynen sin sonde syn, in den Globus alleen de namen te stellen, soo de nieuwe als de oude, ende brengen de uytlegginge in een boecksken besonder. Hoe min schrift inde sterren, hoe beter. Dat een ygelyck speculeere, waerom dat in dese ofte die figure het teeken verandert is. Oock sal van nooden syn met geen harde colueren den Globus te heswaeren. Dit is mynen raet. Ende ben hier mede doende myne vriendelycke groetenisse, mede aen V.L. huysvrouwe ende aenden kleenen Michel. V.L. promoveere den Globus. In Loven. den 27. Novemb. 1630.

V.L. dienstwilligen vriendt van herten,

E. Puteanus.