De briefwisseling tussen Arij Prins en Lodewijk van Deyssel

182

Baarn, 21 Augustus 1907.

Amice,

Hartelijk dank voor je vriendelijk en interessant schrijven.⁵⁸³

De grondslag der daarin betreffende de Gids ontwikkelde gedachte komt mij voor de mededeeling van onzen hooggeschatten vriend Aletrino van een gezegde aan hem door wijlen Prof. van Hamel⁵⁸⁴ te zijn.

Nu zoû het mij, oppervlakkig beschouwd, voorkomen, ten eerste, dat v. Hamel daarmede eerder zijn persoonlijke gezindheid heeft te kennen gegeven dan de overbrenger van een ook door v. Hall gedeeld gevoelen daarmede is geweest.

Ten tweede zoû ik haast denken, dat v. Hamel eerder meer toenadering tusschen de beste krachten van '80 en de Gids heeft bedoeld dan abdicatie door de Gids-heeren ten bate der Tachtigers.

Juist in den laatsten tijd ben ik toevallig herhaaldelijk met den Heer van Hall⁵⁸⁵ in aanraking geweest en ik heb niet den indruk gekregen dat hij met

583 Helaas niet bewaard gebleven.

584 Antoon Gerard van Hamel (1842-1907), Waals predikant te Leeuwarden (1868) en te Rotterdam (1872). Verliet in 1879 zijn bediening. In 1884 hoogleraar in de Franse taalen letterkunde te Groningen. Van 1887-1907 redacteur van De Gids. In 1897 had Van Deyssel met Van Hamel gepolemiseerd over de vertaling van Akëdysséril. In de Gids, Jrg. 1897 II (april), blz. 139-155, had Van Hamel geschreven over Akëdysséril vertaald, opstel waarin ook besproken werd de toen recent verschenen tweede Nederlandse vertaling van Akëdysséril, door S. Heijmans Jr. (Amsterdam, 1896). Hierop reageerde Van Deyssel met De vertaling van Akëdysséril, in het Tweemaandelijksch Tijdschrift, Jrg. III, aflev. 5 (mei 1897), blz. 361-372, voor de eerste maal herdrukt in de Vierde bundel Verzamelde Opstellen, A'dam, 1898, blz. 181-193. Hierop repliceerde Van Hamel met Aanteekeningen en opmerkingen, in De Gids, Jrg. 1897 II, blz. 567-573.

585 Jacob Nicolaas van Hall (1840-1918). Van 1895-1902 wethouder van onderwijs te Amsterdam. Van 1880-1915 redacteur van De Gids. In de tachtiger jaren had Van Deyssel hem laten weten: ‘Ik verafschuw u, Van Hall, om dat gij niets zijt, niets, een aangekleede gemeenplaats’ (Verzamelde Opstellen, A'dam 1894, blz. 25). Zie ook Karel Reijnders, Couperus hij Van Deyssel, A'dam, 1968, blz. 278-282. In de jaren 1903-1916 had Van Deyssel weer incidenteel persoonlijk contact met Van Hall. In een kostelijke, niet verzonden en ongedateerd gebleven, hoogstwaarschijnlijk uit 1916 daterende, brief aan Frans Mijnssen, kwam Van Hall ook ter sprake: ‘Waarde Vrienden, Zaterdag a.s. is het bestuursvergadering van de Vereeniging van Letterkundigen en liever dan in een openbaar eethuis met den een of anderen vriend maaltijd te houden of wel naar het een of ander familie-milieu van, zoo niet mindere, dan toch andere qualiteit dan het uwe te laveeren, zoude ik weder van uw doorloopend verlof tot aanmelding erkentelijk het gevolg uitvoeren.
Ik stel mij dan voor mij in een lichte, naar ik hoop ook aan U aangename, pantsering aan te melden. Eerst ga ik mijn ouden kennis J.N. van Hall (“le beau” van Hall!) opzoeken, om mij te overtuigen, dat een niet-kleine neus, mids min of meer in proportie met de overige aangezichtsdeelen, zijn vertoonbaarheid kan hebben. Vervolgens ga ik een tijd beschouwen de portretten van Allard Pierson, Molière en andere edellieden-“naar”-“den”-“geest” om mij er van te doordringen dat een paar loensche oogjes (gelet ook op de uitdrukking der zoogenaamde Primitieven in hun schilderstukken!) nog wel eens eene niet alleen zoo malle uitdrukking kunnen te weeg brengen.
Ten slotte ga ik in 't algemeen de bizonderheid mediteeren, dat het Don Quichotte en Baron von Münchhausen-type nog zoo een verwerpelijk type niet is en alleen begrippen, die zich tot dat van Cervantes verhouden zoo als de Lilliputters tot den reus van Swift, daarin een poging tot ridiculiseering van een afdeeling der toenmalige Spaansche ridderschap kunnen zien.
Gesterkt door deze meditatie, ga ik mij baden en parfumeeren, om dan frisch, rustig en te gelijk eenigszins geëxalteerd aan te schellen in de Johannes Verhulststraat No. 48.’

[p. 305]

[p. 306]

minder ingenomenheid dan vroeger zijn Gids-ambt vervulde. Integendeel, ik meende, - dat nu hij zijn Wethouderschap van Amsterdam heeft nedergelegd hij met te meer ijver nog het letterkundige gedeelte van zijn levenstaak zoû behartigen. Wel geloof ik dat hij liever, dan de tegenwoordige, seriëuzere, oudere en beter gerenommeerde medewerkers voor de letterkunde zoû hebben; maar dat hij het beheer van het tijdschrift aan dezen zoû willen afstaan, zoû ik voor als nog moeilijk kunnen gelooven.

Zelfs is het nog niet zeker, dat hij de permanente medewerking der beste 80ers zoû begeeren; want niet alleen bestaat er geen evenredigheid tusschen de qualiteit, die een tijdschrift in de schatting der kenners heeft èn: het aantal abonnés; maar ook werkt de Hr. v. H. op den duur misschien liever samen met zijn tegenwoordige genooten dan met menschen, die van hun jeugd af aan andere gevoelens dan die der vereering jegens hem hebben gehad. (Even als het voor het Nederl. Tooneel b.v. aangenamer is zonder de beste tooneeltalenten te werken) -

Het zoude er dus, dunkt mij, vóór alles op aankomen de gezindheid van den Hr. van Hall te kennen. Je voorstel om Aletrino te verzoeken hem te laten polsen, lijkt mij dus een uitnemend idee.

Mocht de neiging van den Heer v. H., zoo als ik die meen te kennen, zich werkelijk gewijzigd blijken te hebben, dan zoû het zeker de moeite waard zijn een plan van vereeniging te ontwerpen en na te gaan hoe dit, ook practisch als uitgave, mogelijk zoû blijken.

[p. 307]

Ik wacht dus, als je het goed vindt, een door de welwillende tusschenkomst van Aletrino te verkrijgen nadere mededeeling omtrent het gevoelen van Mr. van Hall af.

Bij een eventueele combinatie zouden de HH. Scheltema & Holkema in de eerste plaats gekend moeten worden. Ik laat het geheel aan je over den Heer Groesbeek daar al of niet reeds nu eens over te spreken.

Ik hoop dat het verblijf te Noordwijk aan je zoon veel goed zal doen.

Gisteren ben ik voor het eerst van mijn leven eens op het eiland Marken geweest. Zelfs de wind alleen, en dan nog wel slechts van de Zuider zee, doet iemand goed!

Met hartelijke groeten, ook aan je vrouw en andere huisgenoten,

t.t.
K.J.L. Alberdingk Thijm.