De briefwisseling tussen Arij Prins en Lodewijk van Deyssel

137

Hamburg, 12 Sept^r 1900.

Amice,

Merci voor je briefkaart. Het spijt me zeer te hooren, dat je nog zwak bent, en wensch ik je spoedige beterschap toe.

Vooreerst kom ik niet in Holland, maar zoodra ik dit doe, vind ik 't best dat we dan zoo mogelijk arrangeeren, dat je met me naar hier reist. Ik verlang er ook zeer naar je weêr eens te ontmoeten, en te spreken.

Van Verwey ontving ik bericht, dat mijn stuk wijl 't Sept^r nummer reeds was samengesteld tot Nov^r moet blijven liggen.

Ik ben zeer goed aan 't werk, en zal je vóór den 15 Oct^r nog 4-6 bladz. van ‘de heilige tocht’ voor 't Nov.^r nummer zenden.⁵¹⁹ Waarschijnlijk zal 't mij ook gelukken voor iedere afl. van 't TT in het vervolg 4-6 bladz. gereed te krijgen, zoodat ‘de heilige tocht’ dan geregeld vervolgd wordt.

Heb je gezien, dat de Nieuwe Gids thans bij Veenstra in den Haag wordt uitgegeven. Van Looy had er waarschijnlijk genoeg van steeds geld toetezetten.

Deze verandering is een veeg teeken naar mij schijnt, en de kans van samensmelting met 't TT wordt daardoor grooter. Kloos gaat in zijn litteraire kronieken voort met allerhoogste lof niet karig te zijn. In de Sept^r afl. behandelt hij Coenens

519 De Heilige Tocht, Tweemaandelijksch Tijdschrift, Jrg. VII, aflev. 1 (januari 1901), blz. 69-72.

[p. 253]

‘Bleeke Levens’ en zegt, dat hij in zijn manier even duurzaam en klassiek als Homerus en Flaubert is'⁵²⁰

Ik vind Coenen een eerlijk, zeer koud-knap, scherp realist, die echter nog niet tot de allerbeste schrijvers van Nederland behoort, en ik vind dat zulk een uiting van Kloos, evenals andere vroegeren de reeds heerschende groote verwarring in Nederland over de onderlinge waarde-verhoudingen der verschillende holl. schrijvers nog grooter zal maken.

Kloos heeft in dit opzicht reeds veel gezondigd. Bij hem spelen alle mogelijke bijomstandigheden een hoofdrol: of de bewuste artist met hem bevriend is, of hij in de Nieuwe Gids schrijft, of hij een vriend of een vijand van een vriend of vijand van hem is enz.

Je laatste stuk⁵²¹ in 't TT beviel mij best, ofschoon ik enkele gedeelten niet goed begrepen heb. Hierover wel eens mondeling meer.

Jolles is naar ik hoor voor een week hier getrouwd met de dochter⁵²² van den hamburgschen burgemeester Mönckeberg. Ik heb hem hier niet ontmoet, en ken hem ook persoonlijk niet. Naar ik hoor gaat hij in of bij Florence wonen.

Heijermans heeft voor de variatie in de laatste Jonge Gids een schimpgedicht op de holl. schrijvers⁵²³ geplaatst. Daar hij dit reeds meer heeft gedaan, gaat de

520 Willem Kloos, Literaire Kroniek, in De Nieuwe Gids, Nieuwe Reeks, Jrg. VI, aflev. 1 (september 1900), blz. 46-48. De kunst van Homerus en van Flaubert wordt daarin geroemd als ‘epische kunst, die altijd omhoog-staat, (...) schittering, die nooit door den tijd verdoft.’ Even verder: ‘Een schrijver nu der tegenwoordige generatie, die op zijn manier even klassiek is en deugdelijk als de twee zoo-even-genoemden, is de heer F. Coenen Jr.’

521 L. van Deyssel, Stille wegen, Tweemaandelijksch Tijdschrift, Jrg. VI, aflev. 5 (september 1900), blz. 198-229; voor de eerste maal herdrukt in de Vijfde bundel Verzamelde Opstellen, A'dam, 1900, blz. 51-86. Het betrof hier een door Van Deyssel, tussen 13 oktober en 9 november 1899 geschreven bespreking van de roman Stille wegen, de in 1898 te Haarlem verschenen eersteling van een schrijfster met de initialen E.S.. Eerst na de publicatie van deze bespreking onthulde Jan Veth aan Van Deyssel dat zich achter E.S. de schrijfster Klazina Christina Winkler verborg. Zij zou op 1 november 1924 in haar geboorteplaats Utrecht overlijden als weduwe van D.E.H. Boxman, eerder weduwe van D.W. Hacke, 67 jaar oud. Zie ook de Gedenkschriften, a.w., blz. 511-512.

522 André Jolles had Tilli Mönckeberg in september 1899 te Florence leren kennen; zie Jolles' van september 1899 daterende gedicht (tien vijfregelige strofen), Aan Tilli Mönckeberg, in het Tweemaandelijksch Tijdschrift, Jrg. VII, aflev. 3 (mei 1901), blz. 462-464.

523 In De Jonge Gids, Jrg. III, 1899/1900, blz. 980, publiceerde Herman Heijermans Jr., onder het pseudoniem Colijn, het volgende schimpdicht:

Onnoozle schrijversbent, die met geduld en sier,
Elk maand of eens per week uw hopeloos gemier
En jenkerig bedrijf bepleegt - die boeken vult
En over schoonheid, ziel, tendenz-je lult,
Die fijntjes critiseert en nauwelijks met talent
Uw keutels, visies, smartjes pent,
Die likt mekander op, of knotst mekander neer,
Die in dit tijdje snottergodjes lijken, bij mijn eer,
Die, teere schoeljens, pettig observeeren,
Zich uitverkoren wanend - zachtjes digereeren,
Die waarneemt gansch neutraal en druk uw gulp bepeutert,
Bij teefjes aangedaan wie ge uw smart voorleutert,
Die de tragiek uws tijds met pap-emotie schouwt,
Bij buitjes evenwel, óók van Misère kauwt,
Die van de heilige drift en van het wáarlijk leven,
Dat een auteur zoo mateloos doet beven,
Als hij ontwaakt, gevolg en oorzaak, ziet,
Geen snars begrijpt...

Weet dat het rijzend lied

Der nieuwe eenheid daagt en uw gebroddel smoort:
Niet één van u die de alarmklok hoort,
Niet één die levend wraakt en gilt of roept -
O, patserbent, die kalm-weg boekjes poept.

[p. 254]

aardigheid er zoo'n beetje af. Hij is de merkwaardige combinatie van een man met veel talent en een zeer laagstaande journalist van een schunnig boulevardblaadje. In dit opzicht moet hij overeenkomst met Vallès⁵²⁴ hebben, die altijd op de Goncourt schold, maar toen hij hoorde, dat hij lid van de Gonc. Academie zou worden, in eens omdraaide.

Heijermans' werk (Diamantstad) heeft ook overeenkomst met ‘Le Bilatéral’, socialistische roman van Rosny.⁵²⁵

Nu adieu. Laat eens spoedig van je hooren. Vele groeten ook van huis tot huis.

t.t.
Arij Prins.

524 Zie noot 227.

525 Zie noot 177 en 178.