|
| |
December.
Den 2. heeft de pater van Calcar zijn termijn door de stad gedaan als te voren, zonder eenig obstacle (hindernis).
3. vernam men dat het detachement van Douglas naar Grave moest vertrekken en een bataljon van d'Envie zou Donderdag den 6. arriveeren. Raad en Magistraat waren op de been; dat volk van d'Envie was leelijk beschilderd. (Men meende een lot als 's-Bosch te zullen ondergaan, K.) Burgemeester Junckers en raad Poell werden gecommitteerd om te Nijmegen informatie te gaan nemen en om den kolonel te spreken of hij zich wilde gedragen aan de conventie door hen met den commandant Humbracht gemaakt; 's middags vertrokken zij.
Voor middag kwam de regent-burgemeester Vorsterman, als gecommitteerde van den Magistraat, den heer Pastoor verzoeken om naar den Bisschop te willen schrijven, dat hij wilde verbieden om in den Kerstnacht den dienst te doen in alle kerken, en niet eerder te laten beginnen dan 5 of 6 uur. De heer Pastoor heeft
| |
| |
dat op zich willen nemen, en heeft ook naar Roermond geschreven.
's Avonds arriveerden de twee heeren gecommitteerden van Nijmegen, wat hun daar gezegd is, weet ik niet, maar evenwel bij deze twee werd den 4. deftig ingepakt, hetgeen groote consternatie onder klein en groot veroorzaakte; men vluchtte langs alle poorten, Straelen was opgepropt van dames uit Venlo, de winkels waren ontbloot van waren. Verbo! een Venlosche streek.
Die glazenmaker van de Staai heeft 2 dagen moeten loopen en dat excellent.
4. arriveerde een statenbode met eene publicatie welke ons eerst door den Magistraat, daarna door het Hof toegezonden is; zij luidt als volgt:
| |
Publicatie.
De Staaten Generaal der ver eenigde Nederlanden; Alle die deeze sullen sien, ofte hooren leesen, salut: Doen hier meede te weeten: Alsoo Wy niet zonder bevreemdinge en indignatie zyn geinformeert, dat op diverse Plaatsen in de Generaliteit, veele onrustige en muitsuchtige Geesten, ten einde het vuur van Tweedragt, ter bereiking van hunne geheime en Landverdervende oogmerken, meer en meer aan te stooken, sig niet ontsien, om onder de Roomsgesinde In- en Opgezeetenen te verspreiden en de minkundige te doen gelooven, dat Wy voorneemens souden zyn, of de intentie van Zyne Hoogheid den Heere Prince van Oranje en Nassau, Erfstadhouder, Erf-Capitein en Admiraal Generaal, soude weesen, om soo door het doen van voorstellingen desweegens als anders, meede te werken, dat by de teegenswoordige gelukkige herstelde waare Constitutie der Regeeringe van deese Republicq, aan de Roomsgesinde In- en Opgezeetenen van de Generaliteit, merkelyk verkort en zelfs benomen werde de vryheid van Godsdienstoeffeningen, welke deselve tot hier aan toe hebben genoten gehad, en zodane gefingeerde en boosaardige uitstrooisels echter niet anders kunnen verstrekken, dan om mistrouwen, tweedragt en muiterye te verwekken, en de gemelde In- en Opgezeetenen van de gehoorsaamheid, aan Ons in de hoogagtinge en getrouwe aankleeving aan hooggem. Zyne Hoogheid verschuld, af te trekken.
Zoo is 't, dat W y daar teegen willende voorsien met advis van den Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden, hebben goedgevonden by deesen alle In- en Opgezeetenen van de Generaliteit, professie doende van de Roomsche Religie, of die toegedaan, te waarschouwen en op het ernstigste te vermaanen, om aan de voorsz. Verleiders en hunne boosaardige uitstrooysels, geen het minste geloof te geeven, maar ook dezelve te verseekeren, dat so min Wy, als Hooggedagte Zyne Hoog- | |
| |
heid eenig voomeemen, hoe genaamd, hebben, om hun eenigsiilts te verkorten in die vryheid van Godsdienstoeffeninge, waarvan sy tot hier toe uit kragte Onser successive Resolutien en Concessien, hebben gejouisseert, en die sy ook tegenswoordig genieten, dat in teegendeel de waare intentie van Ons en van Zyne Hoogheid is, deselve, soo lang sy sig als goede vreedsame en getrouwe In- en Opgezeetenen gedragen, daar by te maintineeren, en dat sy voor het overige als dan ook soo wel als die van den Praedomineerende Godsdienst, de verdere protectie van Ons en van meer Hooggemelde Zyne Hoogheid te verwagten hebben en sich op deselve met alle gerustheid konnen verlaaten. Lastende en ordonneerende Wy by deesen teffens meede aan alle Roomse Pastors in het District van de Generaliteit, om, soo in hunne Predicatien als particuliere Conversatien, aan hunne Gemeentens en Leedemaaten van al het geene voorsz. kennisse te geeven, en deselve ten sterksten te exhorteeren, om sig in alle opsigten als getrouwe, stille en rustminnende In- en Opgezeetenen te gedragen, en by alle voorkomende gevallen, daar van blyken te geeven.
Aldus gedaan enz. op den 28. November 1787. Was geparapheert,
W.F.H. van Wassenaer.
(Gecopieerd in de spelling der gedrukte Publicatie uit het St. A.)
6. om 4 uur na middag arriveerde van Nijmegen het 2. bataljon van d'Envie.
7. om half 8 vertrok het detachement van Douglas naar Grave.
8. kreeg de heer Pastoor van Zijne excellentie Philippus Damianus (van Hoensbroeck), bisschop van Roermond, deze volgende ordonnantie:
| |
(lat.) ‘Zeer eerw. Heer,
Om redenen ons verklaard, en andere beweeggronden, verbieden wij aan alle bestuurders, zoowel aan parochie- als kloosterkerken in de stad Venlo, dat aanstaande Kerstnacht de publieke diensten in de kerken voor 6 uur beginnen.
De Zeer eerw. heer zal zorgen, dat dit aan de belanghebbenden in voornoemde stad meegedeeld en de inhoud opgevolgd worde.
Gegeven te Roermond 7 December 1787.
P(etrus) D(amianus), bisschop van Roermond.
14. is eene Joanna - (lat.) die geen bewijs kon leveren van den dood van haren man, en die, hoewel vooraf gewaarschuwd, haren minnaar niet wilde vaarwel zeggen - op de Laarpoort gezet, haar kind met de wieg is door den bode ook daar gedragen. Denzelfden dag werd dien kameraad, geboortig van Baarlo,
| |
| |
aangezegd binnen de 24 uren de stad uit te zijn en niet meer in dezelve te komen.
Dezelfde sententie is nog aan 3 huishoudens aangezegd.
15. is omgeroepen dat er niemand aan de soldaten moest borgen en ook niets hoegenaamd van hen mag koopen, op amende gelijk de Schout zoude goedvinden.
17. arriveerde een statenbode., medebrengende de volgende
| |
Publicatie.
De Staaten Generaal der vereenigde Nederlanden; Allen den geene die deeze zullen zien, of hooren leesen, salut: Doen te weeten: Dat Wy met de meeste oplettenheid overwoogen hebbende het onlangs gebeurde zo te 's-Hertogenbosch, als in andere Plaatsen, die met Troupes van den Staat zyn bezet geweest; en zeer wel bevroedende, dat zonder eene prompte en exemplaire strafoeffening van de Militie welke zig schuldig heeft gemaakt, of onverhooptelijk in het vervolg zoude schuldig maaken aan eenige opstand, revolte of plundering, de hoogstnodige subordinatie, ordre, gezag en algemeene rust en zeekerheid niet kan worden hersteld, op het voorstel daar toe door den Raad van Staate der Vereenigde Nederlanden, na ingenoomen te hebben de consideratien en het hoogwys advis van Zyne Hoogheid den Heere Capitein Generaal aan Ons gedaan, in deeze buitengewoone en dringende omstandigheeden hebben goedgevonden hoogstgedagte Zyne Hoogheid te verzoeken, en des noods te authoriseeren, om van de Gouverneurs of Commandeurs, en by der zelver absentie aan de Commandeerende Officieren in de Steden en Plaatsen in het District van de Generaliteit met Troupes van den Staat bezet, geenen minderen rang dan dien van Ritmeester of Capitein hebbende, aan te schrijven en te gelasten, omme in alle zodanige gevallen, waar in tegen alle verwagting door de voorsz. Troupes eenig opentlijk geweld, plundering, opstand of revolte mogten worden gepleegd, en de Daders van zodanige enorme delicten op het begaan van het fait mogten worden betrapt en geapprehendeert, of aanstonds daar na in hegtenis genomen, door eenen daar toe te benoemen Krygsraad zonder uitstel de plans te doen beoordeelen, en ingevalle aan den zelve by confessie of volleedige bewyzen gebleeken is, dat de geapprehendeerde Persoonen aan de gepleegde excessen schuldig zyn, der zelver Vonnissen en Sententien naar de gestrengheid der Wetten te doen opmaaken en ter executie leggen, ten einde door zodanige onverwylde en exemplaire
strafoeffening den geest van eene allergevaarlykste losbandigheid en oproerigheid, kragtdadig te beteugelen, en alle verdere onheilen voor te komen.
Aldus gedaan enz. 's Gravenhage 13 December 1787. Was geparapheert
D.J. van Heeckeren.
(Gecopieerd in de spelling der gedrukte Publicatie uit het St. A.)
| |
| |
19. is de gulden-mis, die gewoon was te beginnen om 6 uur, maar begonnen om 7 uur wegens de tijdsomstandigheden.
21. heeft zich de minnaar van Joanna op het stadhuis gepresenteerd, verzoekende maar alleen om in de stad te mogen blijven dienen. Men citeerde terstond op het stadhuis zijnen ouden baas Theunissen uit ‘het Reepken’ of hij zulken knecht nog wilde? die declareerde zulken kwant niet te willen hebben, en had maar eenen van de achtbaren, zei hij, mij gewaarschuwd, hij zoude nooit bij mij gebleven hebben. Terstond kreeg de kwant volle permissie om voor 1 uur de stad te ruimen.
22. om 1 uur werd Joanna van haar arrest ontslagen en kwam in haar oud logement.
28. moest zij schriftelijk voceeren, dat zij een burgerkind was. Dit was zoo, want haar vader Joannes H..... was in 't Manhuis gestorven.
30. kwam de resolutie met de post, dat Petrus Mooren burgemeester was.
Dit jaar zijn getrouwd 41; gedoopt: jongens 81, meisjes 91, waaronder 8 onwettige; administratiën 88; groote lijken 66, kinderen 56; in't geheel gedoopt 172, gestorven 122.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd