Het land, in brieven

L Emilia aan Eufrozyne

De 22 oktob. 17 -

Met hoeveel medelijden heb ik zoëven, bij een mijner buren een lijdend schepsel beschouwd! Het was een schone koe, die kwijnde aan de zo verschrikkelijke pestziekte; het onnozel dier lag afgemat neer, en terwijl het zijn smarten door een hartbrekend gekerm openbaarde, scheen zijn smekend oog de omstanders hulp te vragen, en mijn hart gevoelde het pijnlijke van een geheel onvermogende bereidwilligheid. O! Dacht ik, hoe zucht het vee, om de zonde van zijn meester! het onnozel schepsel lijdt, zonder misdaad, opdat wij in hem gestraft zouden worden! ja wel degelijk is het schepsel aan de ijdelheid onderworpen. - Maar zal het dan ook delen in de heerlijkheid van Gods kinderen, die het met opgestoken hoofd verwacht?... donkere vraag! wat kan een blind verstandeloos wezen oordelen, en gissen van de diepten Gods? Wat zou zich dit vermeten onrechtvaardigheid op te sporen, daar het aanbidden en vrezen moet?

Het vluchtende wild, dat met een gejaagde schuwheid telkens voorbij mij uit het bos komt snellen, wekt ook mijn medelijden: hoe ongelukkig is het leven dezer dieren in dit jaargetij! Vergeefs zoeken zij hun veiligheid voor de loerende jager, in een bedekt leger, of slingerend hol; de fijnruikende brak, of de doorsnuffelende fret, sporen hen op, en zij worden een prooi van het roofzuchtig vermaak der jachtbeminnaren. - Wreed vermaak! - een onnozel dier dat kommerloos in de bossen leeft, uit zijn schuilplaats te verjagen, in angstige vrees te doen omdolen, het af te matten, en, onbewogen voor zijn geschrei, het

[p. 197]

eindelijk te moorden! Het bosgedierte werd, 't is waar, ook tot voedsel van mensen geschikt; maar het moest hun toch geen vermaak geven, en allerminst voegt het een vrouw, die de natuur tot zachtaardige meegevoeligheid schiep, deze ellendige schepselen met mannenmoed te beoorlogen. - Moet niet de gedachte: ‘het zijn ook gevoelige wezens, die voor vermaak in hun kring vatbaar zijn’, elks hart van wreedheid afbrengen? het mijne wordt bewogen bij elke lijsterstrik waarin ik een onnozel diertje, door 't lokaas bekoord, geworgd zie hangen. Zoëven heb ik er een, die met zijn pootje vast zat, gered, en zijn vrijheid weergeschonken. Dit gaf mij oneindig meer vermaak dan ooit de kieste tong door zijn genot kan ontvangen. Ik heb de doodsangsten van een schepseltje geweerd - welk een voldoening!

Nu verandert allengs de gedaante der natuur; alles begint te kwijnen, en in de tegenwoordige gesteldheid van mijn hart, behaagt mij die gedaante. Alles kondigt mij een nabijzijnde dood aan. Ik zat deze middag in mijn dagelijks bezocht hoekje. Het bos was bijna geheel bruin en geel, telkens viel er een blaadje met een voor mij nadrukkelijk geritsel neer. Het smalle beekje lag bijna opgevuld met bladeren en vloeide met een nauwelijks hoorbaar gemor voort; het water, in zijn milde val gestoord, ruiste met een min liefelijk gekletter. Mijn lang sluimerende dichtgeest werd vaardig; ik wilde mijn gevoelens uitdrukken, en maakte een herfstlied, doch het is niet half de taal van mijn hart. Neen, schoner is het Hoogduitse gezang, dat wel juist de herfst niet afschildert, maar evenwel herfstgevoelens levendig maakt.

Ik zal ze beide afschrijven en u zenden. Komt gij niet haast van*** terug? Och kon gij, op vleugelen van verlangen (die weet ik hebt gij) in de armen ijlen van uw

emilia

[p. 198]

 

Sagt, wo sind die Veilchen hin,

 

Die so freudig glänzten;

 

Und der Blumenköningin

 

Ihren Weg bekränzten!

 

Jüngling ach! der Lenz entflieht:

 

Diese Veilchen sind verblüht.

 

 

 

Sagt, wo sind die Rosen hin,

 

Die wir singend pflückten,

 

Als sich Hirt, und Schäferin

 

Hut und Busen schmückten?

 

Mädchen ach! der Sommer flieht:

 

Diese Rosen sind verblüht.

 

 

 

Führe dann zum Bächlein mich,

 

Das die Veilchen tränkte,

 

Und mit leisem Murmeln sich

 

In die Thäler senkte.

 

Lust und Sonne glühten sehr!

 

Jenes Bächlein ist nicht mehr.

 

 

 

Bringe dann zur Laube mich,

 

Wo die Rosen standen;

 

Wo in treuer Liebe sich

 

Hirt und Mädchen fanden,

 

Wind und Hagel stürmten sehr:

 

Jene Laube grünt nicht mehr.

 

 

 

Sagt, wo ist das Mädchen hin,

 

Das, Weil ichs erblickte,

 

Sich mit demutvollem Sinn,

 

Zu den Veilchen bückte?

 

Jüngling alle Schönheit flieht:

 

Auch das Mädchen ist verblüht!

[p. 199]

 

Sagt, wo ist der Sanger hin,

 

Der auf bunten Wiesen,

 

Veilchen, Ros', und Schäferin,

 

Laub und Bach gepriesen?

 

Mädchen! unser Leben flieht;

 

Auch der Sanger ist verblüht!

*

Natuur! ik zie uw luister, wenend, kwijnen;

De norse herfst verdooft hem uur op uur!

Uw stervend schoon zal ras geheel verdwijnen!

Is alle vreugd dan even kort van duur?

Leert ook natuur door wiss'ling van tonelen,

Mij d'ijdelheid van alles wat bestaat?

Ja welkend groen, dat korts nog 't oog kon strelen,

Gij roept mij toe: ‘wat leven kreeg vergaat!’

Waar ik mij keer, 'k zie niet dan doodse streken;

Het zwijgend bos toont niet dan dorrend loof;

't Valt rits'lend neer, ik luister, 't schijnt te spreken:

‘Ook gij, o mens! wordt eens 't verderf ten rooft

Uw lentetijd gaat voort met snelle schreden;

Uw zomer komt, ook deze is ras voorbij:

Uw herfst is daar, en gij wordt afgesneden;

Uw schoon versterft; gij wordt gelijk aan mij!’

Gelijk? ach neen! - gij blaadjes zult verteren,

Maar 't lentegroen verrijst weer uit uw as;

Doch eeuwen lang, zal mij 't verderf beheren;

'k Zink neer in 't graf; - 'k word niet weer 't geen ik was.

[p. 200]

 

Doch neen, ik zwijg; mijn luister zal ook groeien,

 

Als mij de zon der eeuwigheid bestraalt;

 

Dan zal, Natuur! mijn jeugd onsterflijk bloeien,

 

Terwijl ook gij met eeuwge schoonheid praalt.

*

De 22 okt.

De lust ontbrak mij om u deze dichtstukjes eerder af te schrijven, hierom krijgt gij mijn brief twee dagen later. Hoe ongestadig is thans het weer! broeiende dampen, koude regens, onstuimige winden, wisselen telkens elkander af; en verflensen, als in één ogenblik, het nog overige groen. Het ganse bos is reeds geel; de velden hebben een vale kleur, en eerlang zullen zij ledig zijn. - De weidende koeien schijnen te huiveren door de vochtigheid van haar rustplaats, en naar haar stallen uit te zien; doch hoe aangenaam is mij die gedachte: alles verdort, alles sterft; - maar het geringste grasje, het kleinste kruidje, heeft gezorgd voor zijn nageslacht! De winden hadden bevel van de God der natuur, om de zaadjes, met een kunstige gelijkheid over de velden te verstrooien, zijn voorzorg zal hen in de nijpende koude voor sterven behoeden, en als de allesverlevendigende lentezon de aarde weer beschijnt zal ook haar nu gestorven luister weer verrijzen.

Nooit zou de lente zo verrukkend zijn, als zij niet op de norse winter volgde; ook de loop der jaargetijden is met wijsheid ingericht. Nog eens vaar wel. Altijd uw

emilia