Het land, in brieven

[p. 15]

III Emilia aan Eufrozyne

De 21 decemb. 17 -

Nu wil ik de vragen van mijn vriendin beantwoorden; ik vlei mij, dat deze brief uw kwalijk geplaatst medelijden met mijn lot verdrijven zal.

Ik woon, 't is waar, bij een klein, afgelegen en schaarsbezocht Dorpje. Op het hangen van een eenzame heuvel, ligt mijn aangenaam zorgenvrij. Mijn eenvoudige woning is verscholen onder rijzend geboomte. In het vreedzaam dal dat aan deszelfs voet ligt, vertonen zich de lage bemoste hutten der Landlieden, met een bekorende nederigheid. Akkers, Weiden, Bergen, Dalen, Beken, Bronnen, Bossen en Vlakten versieren dit voor mij betoverende oord, en maken dat des Zomers tot een Eden. - Maar de Winter, vraagt gij? In de Winter, ja, is de Natuur van haar voornaamste sieraad beroofd. Zij slaapt. Zij schijnt dood, en draagt alom de merktekenen van een akelige verwoesting. De dichtste bossen staan nu bladerloos. De gevleugelde zangers zwijgen. De bloemhoven tonen niet meer dan de dorre overblijfselen van verdwenen schoonheid. De velden zijn ledig en de weiden zonder vee. Het geruis der beekjes is niet meer betoverend. Met één woord: er is geen schaduw meer van die heerlijkheid die alles voor weinig maanden versierde. - Maar zou de Natuur daarom thans alle schoon missen? De gure, de woeste winter, is wel een treurig, maar toch een groots toneel van Gods alvermogen: en dit denkbeeld, ‘De Natuur is niet dood - maar rust; zij bereidt zich, om eerlang met groter luister te schitteren’, - neemt veel van zijn treurigheid weg. Het vervult de geest met strelende vooruitzichten, die dikwijls meer voldoen dan het genot zelf. Met welk een vergenoegde hoop zie ik aan de bomen de knopjes, waarin de bladeren zitten opgewonden die mij in een volgend jaar zullen beschaduwen, of het sieraad en de groei der vruchten bevorderen! Ga ik naar een

[p. 16]

Mijn eenvoudige woning is verscholen onder rijzend geboomte. - Bladz. 15.

[p. 17]

kersenboom, ik pluk een knopje en open het: welk een aangename verwondering volgt op de spijt waarmede ik een zo kunstig natuurgewrocht vernietig! Welk een wijsheid, welk een almacht toont het eenvoudig blaadje! Wat zeg ik, eenvoudig? in de bijna onzichtbare deeltjes van deze dicht in elkander gerolde blaadjes die reeds de toekomstige vrucht in zich besluiten, is een samenloop van wonderen.

Kunt gij in de stad, daar u zo vele afleidingen uw tijd ontroven, wel om deze dingen denken, die kleinigheden schijnen in het oog van iemand die er het zacht genoegen niet van kent?

Kunt gij, door de hoge gebouwen bepaald de schoonheid zien, die zelfs de koude, door 't verfijnen van de dampkring, aan de heldere hemel geeft? De lucht vertoont zich dan hoger blauw. De sterren schitteren met verdubbelde gloed. De maan verrijst met vorstelijker majesteit, en verlicht met blijder stralen de doodse wereld, terwijl zij de akeligheid der winternachten vermindert. 't Is waar, men ziet ook andere tonelen. - Dikwijls dreigen dik opeengepakte wolken, waarin regenvlagen of sneeuwbergen hangen, onzekere onweders aan de zuchtende gehuchten. Dan beletten mij kletterende stortregens een voet buiten mijn huis te zetten; zij vormen geheel natuurlijke watervallen, van de hoge berg, langs mijn woning. De zon houdt zich dagen achtereen verborgen; en des avonds zie ik geen sterren. Een onnatuurlijke lauwheid maakt de lucht ongezond. Doch ik kan mij in huis vermaken, en van dit alles heeft de stedeling meer last dan ik. - Ik verlang naar een koele luchtzuiverende wind. Hij steekt op, en ik hoor hem, terwijl gij door de hoge stadsmuren beschut, hem nauw bemerken kunt, - met een aangename ontroering van verre aangonzen. Allengs nadert hij,tot hij met dubbele kracht, al brommende op mijn woning aandruist; het dak doet kraken en het bos zijn val dreigt. - Hier en daar stort een bouwvallige verlaten schaapskooi neder, terwijl een statelijk geloei de gehele streek vervult. Maar kunt gij geloven Eufrozyne! dat het grootse, het ontzettende van dit

[p. 18]

toneel iets aangenaams voor mij heeft? Ik gevoel er een onuitdrukbaar vermaak in, maar weer een geheel ander dan mij 't zacht ruisend zuidewindje in de bevende bladeren geeft. Denk ik dan: ‘Het is God, die, terwijl zijn onweders de bewoners der wereld doen beven, gerust op de vleugelen des winds wandelt - die hem in zijn holen kluistert, of los laat tot - zegen of - verwoesting.’ Dan hoor ik in het loeien der stormen een loflied voor Jehovah. - O! hoevele bronnen van vermaak levert de Natuur op aan een wijsheidzoekende Landbewoonsterzelfs in de Winter! - En zie hier, mijn Eufrozyne, uw eerste vraag beantwoord. - De tweede was, of mij de dodelijke stilte niet verveelt? en of ik geen mensen tot mijn geluk behoef? - Zeker leef ik over 't geheel zeer eenzaam: slechts eenvoudige Landlieden omringen mij. Doch de eenzaamheid is niet zo onbehaaglijk als zij schijnt voor iemand die lust heeft het verstand te oefenen. - O Eufrozyne! hoe eenparig, hoe zacht, hoe bestendig is dat genoegen dat uit onze eigen ziel voortvloeit! Hoe ongelukkig reken ik ieder die de bron van zijn vergenoeging in anderen moet zoeken! Hoe afhankelijk maakt ons dit! Aan hoevele mislukkingen en veranderingen is men dan niet onderworpen? En een ziel! die te arm is voor haar eigen vergenoeging, kan ze ook niet volmaakt bij anderen vinden, wijl de vrees voor afbreking het tegenwoordig vermaak storen moet. - Doch zekerlijk altijd is de eenzaamheid niet nuttig, noch behaaglijk voor een mens met vermogens tot de samenleving voorzien. Zij maakt somtijds droefgeestig, doch dan schuw ik haar. Dan ga ik enige mijner goede Landlieden bezoeken, wier oprechte gulheid het gebrek van hun schranderheid vergoedt. Zij zijn vrolijk op mijn komst. Ik vergeet dan mijn boeken, en voeg mij geheel naar hun gesprekken, naar hun smaak en naar hun vatbaarheid. Gij begrijpt, dat ik in zulk gezelschap geen schaduw van dat genoegen vind dat mij één uurtje in uw tegenwoordigheid geeft: doch dit verwacht ik dan niet; en wijl wij gelukkig zijn naarmate wij voldaan zijn; en lichter voldaan

[p. 19]

naarmate wij minder begeren, zoek ik die begeerten die niet kunnen voldaan worden, slapende te houden, om dus zo gelukkig te zijn als de stand waarin de Voorzienigheid mij plaatste, gedoogt.

Haar wijze raad heeft mijn woning hier bepaald. Dit vaderlijk erfdeel verschafte reeds aan mijn eerste kindsheid een onschuldige vreugde. Bij de verdere ontwikkeling van mijn, voor de Natuur reeds vroeg indrukbare geest, opende het mij bronnen van edel vermaak. Hier vindt mijn hart, als het welgesteld is, een Eden, en altoos dankstof wegens Gods vaderlijke goedheid. Ik zie een menigte gelukkige wezens rondom mij, en terwijl ik hen verder gelukkig zoek te maken, bevorder ik mijn eigen geluk. - Met één woord, zo mij geen Eufrozyne ontbrak, zo zou ik hier volmaakt vergenoegd leven. Doch zou ik nu, omdat niet alle mijn wensen bevredigd zijn, de waarde van 't geen ik geniet voorbij zien en ondankbaar tegen God worden? Neen: Vriendin, ik geniet veel meer van zijn goedheid dan ik verdien.

Nu is, hoop ik, uw medelijden met mijn lot verdwenen, de beantwoording van uw laatste vraag, spaar ik tot een volgende brief. Het wordt tijd dat ik deze sluit. Vaarwel. Uw

emilia