Gedichten. Deel 1

[p. 305]

[p. 307]

Mengeldichten.
Het eerste boek.

's Werelts Stantwissel.

Toen 't nieu gebou van 't schoone wereltront,

Dat wonderwerk en proefstuk van Godts handen,

Zyn wezen kreeg en juist voltrokken stont

Stont alles vol en in gepaste standen.

Elk schepsel strekte een pronkbeelt voor 't gezicht

Waerdoor Godts magt en wysheit 't hart mogt roeren.

De Waerheit ging nogh naekt in 't open licht:

De roode Kryg dorst nogh geen wapens voeren.

Het lant voedde, ongeploegt, den graegen mont.

Men wist nogh van geen ziekte of pyn te spreken.

De honigh droop van d' eiken, in het ront.

Wat eedler wyn schonk 't klaere diep der beeken!

Hier steigerden de groene bergen steil:

[p. 308]

 

Daer zonk het vlak der leliryke dalen.

 

De blaeuwe zee bleef tam beneên haer peil.

 

Noit schoot de zon aenminnelyker stralen.

 

Al 't aerdtryk was een zaligh paradys

 

Vol wellust en welaengenaeme weelde.

 

Het schelle wout zong eeuwigh, Godt ten prys,

 

Terwyl de wint in 't beevend boschloof speelde.

 

't Was altyt lente en bruiloft. bloem en blaên

 

Versierden 't ruim der luchtige waeranden.

 

De kintsche Tyt loeg ieder vrolyk aen,

 

En zwaeide nogh geen zeissen met zyn handen.

 

Men vreesde hol noch brullende woestyn,

 

En mogt gerust de blyde dagen slyten.

 

De looze slang zwol van geen paers venyn,

 

Maer zoog het rasch en leerde vinnigh byten.

 

Hoe ryk schiep Godt onze ouders, recht en goet!

 

Een hof ontfing ze in Edens zoete luchten.

 

Maer och! zy smaên gezonden overvloet.

 

Verboden lust grypt naer verbode vruchten.

[p. 309]

 

Hoe hongrigh gaept de snô begeerlykheit!

 

Hoe rukt ze een' mensch ter zy van 's levens paden!

 

Wat baet een disch vol spyzen, hoe bereit?

 

Men kan den buik maer d' oogen niet verzaden.

 

Daer stont een boom met lachent ooft gelaên,

 

(Myn citer zal wat outs en droefs doen hooren)

 

Den mont ontzeit; dat tast Grootmoeder aen;

 

Ook treet haer Man in d' eige gruwelspooren.

 

Zy eeten en vergrammen Godt dus fel:

 

Hier holp geen wet die ze uit zyn' mont ontfingen.

 

Natuur verschrikte en hielt een krank gestel.

 

De Zaligheit voer naer de hemelkringen.

 

Het wit gewaet der erfrechtvaerdigheit

 

Verruilen ze aen geleende dierevellen,

 

Een dierekleet, hun van Godts hant bereit,

 

Omdat ze dus tot dieren overhellen.

 

Rampzaligh paer, wat maelt ge met den tant?

 

Helaes! ik zie een gruwzaem spook opborlen.

 

Gy vat de doot met uw verwaete hant.

[p. 310]

 

Die gulde schil dekt al te bittre korlen.

 

Daer vloodt de rust. de lantbou zwoegt en zweet.

 

Al d' aerde zonk in eene zee van traenen.

 

Het kraembedt kermt en krimpt van angstigh leet.

 

O menschen, leert u van 't verboden spaenen.

 

Geen blyschap meer. een stille treurigheit

 

Wert nu gezien van 't westen tot het oosten:

 

En al heeft Godt ons uitkomst toegezeit;

 

Vry traeg laet zich de bange droefheit troosten.

 

Voorts hebben sint, tot 's levens achterdeel,

 

De zonden en de straffen toegenomen,

 

Gelyk een vloet die uit een enge keel

 

Ten berg af stort en aengroeit onder 't stromen.

 

De lucht betrok van hagel sneeu en damp.

 

De dolle wint voer uit zyn stormrioolen.

 

Het aerdtryk gloeit van 's hemels heete lamp.

 

Waer legt het gout des eersten tyts verschoolen?

 

De donder wert geslaekt: men voelde dik

 

Aerdtbeevingen en vier- en waterplagen.

[p. 311]

 

De holle Doot en sidderende Schrik

 

Rinkinkten hant aen hant als naeste magen.

 

Nu joeg de kou de luiden naer het dak.

 

Het harde stael klonk vier uit keizelsteenen:

 

De kunst verholp wat aen natuur ontbrak,

 

Dan 't was voorwaer niet als het was voorheenen.

 

Men ploegt en spit en delft schier vruchteloos.

 

't Gevloekte lant kan schuur noch kelder zegenen

 

Dan schaers en schrael. de voorspoet was te broos.

 

't Scheen jammeren en zwaerigheên te regenen.

 

En waer men zich voortaen te wenden wist

 

Was 't wilt van togt, en warrigh van krakkeelen.

 

In d' achtbre plaets der wysheit drong de list:

 

De scheurzucht dorst de harten haest verdeelen.

 

Strax quam daer aen 't geharnast Krygsgewelt;

 

Dat trok zyn zwaert en liet geene oorden rusten.

 

De liefde week. de dootsche nyt won velt.

 

De heblust zeilde om buit naer vreemde kusten.

 

Wat borst 'er uit den donkren afgront op?

[p. 312]

 

Een kronkeldrom van zwarte Razernyen.

 

De veege Pest verhief haer' vaelen kop,

 

Ook brogt de Koorts ons met haer vlam in lyen.

 

Nu zweefde 'er om elx hooft een dichte vlugt

 

Van gansch mismaekte en rustelooze Zorgen,

 

Die dryven stil door d' ydle en dunne lucht,

 

En wekken ons voor 't ryzen van den morgen.

 

Zoo gaet het als men Godts geboôn veracht.

 

Zoo most zyn wraek den trotsen hoogmoet toomen.

 

O droeve staet! o menschelyk geslacht!

 

Waer zyt ge, och arm! waer zyt ge toe gekomen?

 

D' elende klampt u straf en streng aen boort.

 

Geen schepsel magh op d' oude schoonheit roemen:

 

De zonde heeft den eersten staet verstoort.

 

Wat valt 'er meer volmaekt of goet te noemen?

 

Gy, gy alleen staet vast, o Hemelheer.

 

Uw wezen wéet van geen veranderingen.

 

Ai berg ons toch, uit liefde t' uwer eer,

 

En stier ons lot, in 's werelts wisselingen.