Elbrich

[p. 311]

XXXIV

De klokken liede. Hja roppe de libbenen. Ik kin allinne mar harkje, net mear komme. It sil net lang mear duorje, dan beliede se my. Har twaklang rûzet sa fol om my hinne. Ik soe wol opstean wolle en gean hinne. In hiele tiid haw ik al wekker lein dizze prachtige sneintemoarn. De fûgels hawwe my ier wekker songen. Ik haw de skaden koarter wurden sjoen by it rizen fan 'e sinne. De daudrippen blinke noch. Der is suver gjin wyn; it wurdt in mylde dei. De bosken binne donker, plakken greide lizze der ljochtgrien foar. Ik soe jerne jit in kear mei opgean wolle, it holle paad lâns fierderop troch it heidefjild. As ik fan 'e mis weromkaam, stiek ik miskien skeanoer, oan 'e knibbels ta soe it troch de brune heide gean.

De klokken liede. It docht my noch wol oan, it is de weemoed fan 'e skientme, dy't yn alle harmonije leit, mar de frede, dy't no yn myn herte wennet, kinne hja net mear fersteure. Dat hat oars west. Ik haw dy klokken in tiidlang net hearre kinnen. Foarby! Foarby! rôpen hja. In ferlern libben, eigen skuld! Hja makken it selsferwyt fertarrender en de iensumheid ûndraachliker. Wylde dreamen rôpen hja op. Oer wat wêze kinnen hie, as dit net bard wie en dat oars rûn wie. Eigen skuld! letten hja al mar oan. Eigen skuld! Hja moannen ta de dea, mar de dea wie inkeld it segel op in ferspile libben.

De suvere sneintemoarn wurdt trochskinender. Bylden út it ferline komme jit likegoed op my oan, mar hja nimme dit hearlike útsjoch net mear wei. Hark, de klokken liede sa fol. Foar it earst bin ik net mear ûnwennich by har harmonij. Hja roppe de libbenen

[p. 312]

ta Gods ivige dei. - No kin ik ek myn fijannen leafhawwe. Pylgrom ten Indyck ferkeart hjir ek te Grol. In siik âldman, sûnder heitelân of freon. Mei de bitterens ek út syn hert weinommen wurde.

Doe't ik begûn myn ferhaal op te skriuwen, wist ik sels amper wêrom't ik dat die. Ik koe it net litte. Ik wie dochs jimmer mei it ferline dwaande. Mar oars as no. Myn tinzen kamen altyd wer by ien en itselde telâne, sa't de moardner faak lutsen wurdt nei it plak fan 'e misdied. No moast ik my àlles wer tebinnenbringe. En alles moast yn 'e rige set wurde. Sa haw ik it wer foar myn ynwindich each foarby tsjen litten, as destiids dy pinksterprosessy te Boalsert. Soms haw ik de optocht efkes stilstean litten om my in inkeld byld jitris goed yn it ûnthâld printsje te kinnen. Dat allinne al hat my goed dien.

Mar it is by it opskriuwen fan myn drôvich ferhaal net bleaun. Doe't ik dêrmei klear wie, haw ik it oerlêzen en ik haw mysels rekkenskip jûn fan myn eigen libben.

Doe't ik begûn te skriuwen, miende ik noch, dat God foar elke man ien frou skept. Dat kin net wier wêze. En as it al wier wie, hokfoar minskebern soe it jûn wêze út te meitsjen, wa't dy iene wie? Hy moast mear as in minske-ynsjoch hawwe. Hoe slim kin immen him fersinne. Ik miende earst, dat Anna Dekema it wie. En doe't it oars bliken die, woe ik it net tajaan en har dochs twinge. Dat wie dwaas: in man moat syn ferlies nimme doare.

Neitiid haw ik miend, dat Willemke - of Elbrich neam ik har leaver, want sa hat hja myn langst en myn dream west -, dat hja dy iene wie. Fansels wie ek dat sa net, mar likegoed soe ik noch net witte, hokfoar oare safolle foar my betsjutte kinnen hie.

It kin net sa wêze, dat God foar elke man in frou skept. Mar wol is it sa, dat Hy foar in man ien beskikke kin en dat Er dy iene makket ta syn lot. En wat grutter fan karakter dy iene is, wat stranger is dat lot. Soks is my wjerfearn. Dit lot hat hege easken oan my steld, dêr't ik net oan foldwaan kinnen haw. In minske wurdt wiis mei skea en mei skande en hy moat folle lije om ryp te wurden ta de wiere leafde. It bittere by my is net, dat ik troch leed ryp wurden bin, mar dat ik it sa let pas wurden bin, net earder as

[p. 313]

op myn stjerbêd. Want no fiel ik, dat ik wier leafhawwe kinne soe; ik soe gjin foarbehâld meitsje en ik soe gjin freze mear hawwe om eigen dwaling te beliden. Ik soe komme sa't ik wie en har nimme sa't hja wie en derfoar fjochtsje, dat hja my ek nimme soe sa't ik wie.

It liket, dat ik in steil wurd fier. Doe't ik noch koe, die ik neat, en no't ik nearne gjin krêft mear ta haw, soe ik kinne. Mar miskien komt hja noch;, myn Elbrich, en dan sil ik it noch toane yn myn libbensein, want dat sil sûnder bitterens wêze en sûnder freze. Soks kriget in minske net fansels en dochs is dit ek genede.

Dêrom bin ik ek net ûnwennich mear, al komme de bylden út it ferline en út it heitelân my, balling, tefoaren. De frjemdste dingen dogge har wer oan my op: ienris yn 'e midsimmernacht rûn ik nei it noarden ta. In tsjerkje stie op in terp foar de ljochte noar-derkym. Ik miende, dat ik it libjen seach op it tsjerkhofke. Wat teistere dêr om yn dat kâlde ljocht? Ienris op in winige simmerdei lei ik op in oar tsjerkhôf tichte by de see te rêsten. De wyn bûcht de raaien oer de grêven. Wêrom moat ik dat krekt sjen? No wurd ik hast wer ûnwennich.