De noodzaak van het overbodige
(2014)–Sybren Polet–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 246]
| |
en eventueel in andere heelallen - volgt na de eerste chemische verdichting tot materie het ontstaan van een eerste primitieve intelligentie, een zichzelf ontwikkelende: een protoplasmatische, primitief organische en biologische. Hoe verder gevorderd in de ontwikkeling, hoe groter de rol van intelligentie hierbij, gevolgd of begeleid door een eveneens groeiende vorm van bewustzijn, alsook niet zelden een soort sociaal bewustzijn: dit binnen een darwiniaanse evolutie en eventueel onderhevig aan een zich manifesterende veldwerking. De laatste - omstreden - notie is niet nieuw: ze stamt ook weer uit de negentiende eeuw. (Samuel Butler) Ook op microbiologische schaal worden permanent beslissingen genomen. Niets wat is, had ook zo hoeven te zijn. (Vrij naar Hume) Dat het toeval in de evolutie de enig bepalende factor zou zijn, is al decennia geleden ontkracht door Manfred Eigen, de vader van de speltheorie. Een zeker gericht experimenteren zou ook in het spel kunnen zijn bij alle organismen - ook bij de lagere - in het zoeken naar en ontwikkelen van gunstige eigenschappen, bijvoorbeeld van de juiste afweerstoffen en dodelijk aanvalsgif, dit ongeacht wat verder het gunstig uitvallende bijeffect kan zijn van reproductiefouten. Hoe de evolutie verder zal verlopen valt niet te voorzien, al hebben sf-schrijvers, evenals andere verbeeldingsmensen daar wel pogingen toe ondernomen. Wat zijn de invloeden die ongemerkt op ons inwerken, bijvoorbeeld ook in de vorm van velden, welke vormende gedachten spelen welke rol, wat is het aandeel van de creatieve taal hierin? En weer: wat kan de literatuur hiervan (in)zichtbaar maken? En bovenal, wat zijn de vruchtbaarste variaties en de meest productieve experimenten, ook in de culturele evolutie? Misschien is de mens als zelfbenoemd toppunt van de schepping wel het resultaat van (re)productieve missers. In het algemeen bestaat alle gelukte creatie bij de gratie van gerichte | |
[pagina 247]
| |
toevalligheden, zoals eureka het actieve zien is van zinvolle verbanden. Dit is de essentie van de creatieve factor. |
|