De noodzaak van het overbodige

130

Klacht van een taalfiguur

Ze manipuleerden me als hun schaduwfiguur, ik was hun troeteltoon en harlekijn van onbehagen, de mascotte tegen alle denkbare en ondenkbare onheil, het voodoobeeldje van hun wraak, de dildo van hun belustheid, ik was de golem en sparring partner van ieder die wilde schaduwboksen, ik ging er bijna aan ten onder, maar ze kregen me niet weg. Ik kon ook niet weg. Ik was hun zelfopgeroepen golem, hun zelfgegenereerde homunculus.

Mijn ultieme wraak: mijzelf opheffen en verdwijnen, met achterlating van een enorme leegte. Daar groei ik naartoe en dat des te sneller naarmate ik vaker als sparring partner gebruikt word. ‘Wat mij niet vernietigt maakt mij sterker.’ (Nietzsche)

*

Het gefantaseerde kind, het kind dat aan geboorte en zelfs aan conceptie voorafgaat. In het slechtste geval dient het de ouders als voorbeeld bij de opvoeding van het echte kind en dit voor-

[p. 232]

beeld, een soort protozoon, zal als druk op hem wegen, misschien levenslang en vrijwel zeker zal hij er niet aan kunnen beantwoorden, er maar aan kunnen tippen; de kans is bovendien groot dat hij zelf die protozoon - deels onbekend en gegist - ten voorbeeld stelt aan zichzelf en er dan nog minder mee kan wedijveren. In alle gevallen is en blijft hij een halve of driekwart fantasiefiguur, voor zijn ouders en voor zichzelf, met het bijbehorende gevoel dat juist die figuur het meest wordt bemind, door zijn ouders en door hemzelf. Teleurstelling op teleurstelling is zijn lot.

Maar in hoeverre zijn we niet allemaal voor een deel of voor een groot deel fantasiefiguren van elkaar en van onszelf, verschillende figuren welteverstaan die elkaar soms ontmoeten maar nooit samenvallen, met alle misverstanden van dien, haatliefde incluis. Ik en mijn protozoon, jij en je fantasiefiguren, je schaduwen die voor je uit lopen en die je nooit inhaalt, die niemand inhaalt, ook niet als fantasiefiguur. Schrikbeeld: een semiotieke tweeling.

*

Moment van waarheid

Terwijl u tevergeefs probeert met uw tong een flintertje vlees tussen uw tanden uit te peuteren, terwijl u zich aan de hoek van de tafel stoot en vloekt, terwijl u krom loopt van de onderrugpijn of zich ongegeneerd en behaaglijk in uw kruis krabt, begint uw hond plotseling te lachen.

Dit is het ultieme moment van lijfelijke waarheid.