Groots in eenvoud
Een beredeneerde bloemlezing na dertig jaar Rowwen Hèze
Inleiding
‘Ge makt wel muziek, mer gen mins die ‘t snapt,
iedereen drinkt en niemand die klapt.’
Na 30 jaar Rowwen Hèze en 135 uitgegeven nummers is het tijd voor bezinning. Wat is het toch met dat bandje uit de Peel dat muziek maakt waar vele Nederlandse harten sneller van gaan kloppen? De jongens uit America en omstreken lieten heel ‘Holland’ de wereld van de Peel verkennen en gaven daarmee tegelijk een rake visie op hun maatschappelijke gedachtegoed in het Limburgs dialect.
Dat de liederen van Rowwen Hèze mensen raken heeft meerdere oorzaken. Hierover zal in het vervolg van deze beredeneerde bloemlezing nog genoeg gespeculeerd worden. Eén kracht achter hun succes is natuurlijk het muzikale aspect. De ooit gedurfde en inmiddels breed gewaardeerde mix van folk, tex-mex, polka, rock en zelfs fanfareklanken geven de band een eigen karakter. In deze bloemlezing blijft deze muzikale dimensie onbelicht. Louter op basis van teksten zal gepoogd worden te verklaren wat de gedichten van Rowwen Hèze, hoofdzakelijk geschreven door Jack Poels, geliefd maakt bij het Limburgse, maar inmiddels ook het Nederlandse publiek.
Voor elke liefhebber van poëzie is het bijna onmogelijk antwoord te geven op de vraag: wat vind je nu het mooiste gedicht? Laat staan dat je duizenden liefhebbers vraagt uit 135 gedichten van één poëet de 30 beste te kiezen. De respons zal alle kanten opwaaien. Vanuit een scala aan argumenten en invalshoeken zullen sommige gedichten heel vaak genoemd worden, andere minder. Vraag je de dichter zelf naar de esthetische waarde, dan heeft die er als inhoudelijke en emotionele springader vaak weer een heel particuliere kijk op.
In deze bloemlezing is een indeling gemaakt op basis van inhoudelijke thema’s waar alle teksten van Rowwen Hèze onder geschikt zouden kunnen worden. Het eerste thema is Van Limburg tot Limburgs, het tweede Werelds en zo verder. Per thema staan meerdere kort geanalyseerde en geïnterpreteerde gedichten. Bij de analyse is gebruik gemaakt van verschillende, met name tekstgebonden invalshoeken. Denk daarbij aan poëtische, zoals beeldspraak, klank en rijm, stijlfiguren, woordkeuze, maar ook bijvoorbeeld de themabehandeling en de relatie tekst-werkelijkheid. Het is bij deze analyse nadrukkelijk niet de bedoeling uitputtend te zijn. Een aantal markante speerpunten zullen uit de teksten worden gelicht om de kracht ervan te duiden. Door deze indeling vallen bijgeval enkele fraaie gedichten buiten de boot. De geselecteerde gedichten kunnen dan net iets saillanter zijn, of bijvoorbeeld als voorloper gelden voor de nieuwere.
Deze op een breed publiek gerichte beredeneerde bloemlezing is eigenlijk een kluwen van poëtische interpretaties, waarvan sommige zich in het bijzonder zouden lenen voor een uitgebreide op zichzelf staande verhandeling. Zo zou je alleen al een onderzoeksverslag kunnen maken over de thematiek, of de plaats van de gnome in de teksten van Rowwen Hèze. Een gnome is een stijlfiguur waarbij de dichter een vindingrijke uitspraak toepast in een buitenissige context, waarbij de algemene strekking rechtstreeks wordt toegepast op de situatie die de spreker voor ogen heeft, zoals ‘enne gojje mins blieft altied leave’. Zo’n ‘zedenspreuk’ zien we doorlopend in de teksten van Poels, zoals onder andere in Blieve loepe, Heilige Anthonius, Twieje wurd en het zou interessant zijn dit gedetailleerd te onderzoeken binnen het gehele oeuvre. Jammer genoeg kunnen dit soort terugkerende karakteristieken hier slechts aangestipt worden tussen de vele andere poëtische interpretaties.
Wel zal na de analyse van de afzonderlijke gedichten resumerend teruggeblikt worden op alle gemaakte analyses ten einde enkele karakteristieke conclusies te kunnen verbinden aan de dichtkunst van Rowwen Hèze. Om recht te doen aan meer uit hun oeuvre dan alleen de gebloemleesde teksten, zullen in de conclusies ook voorbeelden uit andere gedichten ter ondersteuning ten tonele verschijnen.
En hoewel deze analyse weinig recht zal doen aan de sublieme verzen, plaatst het ze in ieder geval in andere schijnwerpers dan die waarin ze tot nu toe te horen waren. En wie weet, klapt straks iedereen tijdens het drinken.
Laten we genieten en dertig jaar aan gedichten van Rowwen Hèze schouwen.
Auteursrechtelijk beschermd