De jacht

53.

De befrijing komt op in sneontejûn. Guon binne dwaande har te ferskjinjen, oaren klauwe it grintpaad oan foar de snein, of knippe de hage. De foarliksten risse de snein ta mei buorkjen, en sjogge wat de flitige hân yn de ôfrûne wike bewurke hat.

De frede komt lykas de dea. Elk wit dat it ienris komme sil, mar nimmen wol der oan.

Op in stuit wurdt de rêst fan de april-jûn mei wrede hertstocht fersteurd. Der wurdt gûld en roppen; bliid en oerstjoer. Elk dy't it heart ferliest syn behearsking. Wy binne frij. Wy binne frij, frij, frij. Elk dy't it heart nimt it oer. Bern drave roppend by de huzen lâns, de hannen blier yn 'e loft stutsen. Alderen litte har meislepe yn dy optocht. It wurdt in massale estafette, dy't de befrijers foarút giet. Dy jûns komme de Kanadezen net fierder as Dokkum, mar it boadskip fan harren komst ferspraat him oan 'e see ta. It wurdt oant fier oer it wetter útroppen.

Om de befrijers mei eigen eagen te sjen, en utering te jaan oan harren blydskip, reizgje guon nei Dokkum ta, dêr't tanks en pânserweinen,

[p. 261]

ôfladen mei útlitten folk, troch de stêd ride en letter op it merkeplein stean bliuwe om it Albert Jonker-monumint dêr't de blide mannichte host.

Dyselde jûns komt Former Bloemkamp mei grutte stappen troch it fjild. It driuwt him om nei hûs. Hinke sil mei de twilling op him wachtsje. Hy draaft troch it jonge gers fan it Staplân. Dan rint er oer it Miedein, stekt by Manus oer de barte fan it set. Hy kin it hûs sjen. In heit fielt er him pas, as er Hinke mei de beide poppen yn syn earmen slút, en se elkoars triennen priuwe. Se skrieme om de spanning dy't fan harren ôf fallen is. De blydskip dy't se fiele yn elkoars omearming, wurdt harren tefolle mânsk. As kinne se it harren noch net yntinke, dat de oarloch foarby is. Tegearre bewûnderje se harren bern. Yn dy prachtige jûn, as rûnom yn it fjild blide stimmen te hearren binne en in ûnderdûker út de Marren de trompet blaast, draacht Former de twilling yn 'e earmen nei bûten en sjocht hoe't de sinne fjoerread efter de westerkime sakket. Nea earder wiene se sa lokkich, as op dizze jûn. Alles wat west hat wolle se ferjitte. Der leit in takomst foar harren. No sil it echte libben wer begjinne.

Om oan dy blydskip utering te jaan, dûkt Former yn 'e skûlkast en hellet it gewear foar 't ljocht. Hy wriuwt it wapen op oant de klamme kjeld der ôf is. Dan hellet er munysje út it tabaksfetsje op 'e hoeke fan it kammenet en laadt it gewear. In pear kear slacht er it wapen iepen en ticht, aait oer de loop en rint der mei nei bûten. Yn 'e blikke foar de finsters rjochtet er yn 'e loft en lost twa skoaten. It lûd bliuwt triljend inkelde sekonden yn 'e loft hingjen. Dan set der in djippe stilte yn.

Hy heart Hinke út 'e hûs wei roppen. At er yn 'e keamer komt hat Hinke de twilling op 'e tafel op in kessen. Former nimt de geur fan krûddampen mei.

‘Sjit it gewear nochris ôf, mar dan hjir yn 'e keamer,’ seit Hinke.

‘Wêrom yn 'e keamer?’

‘Ik wol datst it yn 'e keamer ôfsjitst.’

Se koezet de poppen. ‘Doch it no mar,’ seit se hastich.

Former docht twa patroanen yn it gewear. It klinkt helder as in slot.

Hinke triuwt it bopperút iepen en seit ‘Sjit dêrtroch nei bûten.’

Former sjocht har mei freegjende en net begripende eagen oan. Dan set er in stoel ûnder it finster en stekt de loop troch it bopperút nei in fealblauwe jûnloft. Alles trillet as it skot troch de keamer slacht.

As de ferdôvjende stilte út 'e keamer weisûge is, seit Hinke

‘Se hearre neat. Us berntsjes binne dôf.’

[p. 262]

Gûlend bûcht se har oer de beide harten en tutet se. Triennen falle op 'e kopkes.

‘Se waarden net kjel fan it gewear, doe't it ôfgyng. Se gûle net fan 'e klap. Hieltyd ha ik tocht dat it ferbylding wie. Ik woe it net leauwe. It woe my net oan.’

Former draait him om op 'e stoel, lûkt de loop nei binnen en lit de lege huls út it gewear springe. In krûdwalm lûkt troch de keamer.

‘Se sille noait prate kinne,’ snokt Hinke.

‘Wy moatte it ôfwachtsje,’ seit Former. It komt him oer 't mad.

‘Ik ha it sjoen, se skokten net. Se kniperen net mei de eachjes. Beide sille se dôfstom wêze.’

Former stapt fan 'e stoel. Hy set it gewear tsjin it kammenet en rint nei bûten sûnder in wurd te sizzen. Dat de freugde sa gau timpere wurde moat, dat kin er him net begripe. Dat it blide, dêr't er sa nei útsjoen hat, mar sa koart duorje mei.

In skoft stiet er yn it bedauwe gers nei de loft te sjen. Hy skopt in pear kear tsjin de ielkear, dy't hol klinkt as in tonne. Hy avesearret in eintsje by de feart lâns en komt dan werom. De nachtloft ljochtet op yn it wetter. Even stiet er by it grêfke fan 'e hûn. Hy besiket it him yn te tinken fan wat Hinke sein hat. It wol noch net yn him del, mar it leit in domper op 'e jûn.

Hy nimt him foar om de oare deis de skou nei hûs te heljen. Hy sjocht foar it rút. Hinke bringt de poppen yn 'e nachtrêst. Se sjocht Former foar de ruten omskermesearjen. It skimert al. Noch kin se har net begripe dat har fermoedens wier binne. It skot is it klearste bewiis. It begruttet har om Former. Hy stiet dêr ien lang, twa breed yn 'e blikke. Ik hie it net freegje moatten om it gewear ôf te sjitten. Ik hie it fermoeden foar my hâlde moatten. Tegearre wiene wy nei dy sitewaasje ta groeid. Hy hat der rjocht op om lokkich te wêzen.

Koart dêrnei heart se twa skoaten efterhûs. Se wol nei it finster ta rinne om oan Former te klopjen. Hy moat no ophâlde mei sjitten. As fertrout se it net. Se sjocht him net mear. Se skrikt at se it gewear tsjin it kammenet stean sjocht. Hastich rint se om hûs hinne. Gjin Former. Se ropt. Har lûd êbet fuort yn 'e hoare jûn. Wilens se om hûs hinne rint, mei de gedachte dat Former faaks even it fjild yn stutsen is, fynt se him op 'e rêch yn 'e blikke. De eagen skril opslein nei de nachtloft.

‘Former, Former.’ Se raast it út.

Former ferweecht net. Sûnder te witten wat se dwaan moat, rint se it hiem oer nei de reed en stiet ferwêzen yn it weistjerrende read fan de

[p. 263]

dei te sjen. Se fljocht werom en lit har op Former falle. Se fielt de waarmens út syn lichem weifloeien. Se tutet him wyld en hertstochtlik. Se ropt syn namme, mar syn eagen ferwege net mear. Syn mûle ferstivet. Ut alle macht skuort se oan him, skoddet it lichem, as wol se der op 'e nij libben yn bringe. It mei net bate. De kjeld fan 'e ierde lûkt him stadich yn it lichem op.

(Febrewaris 1982-febrewaris 1983)