List en bedrog der medicynen

[p. 185]

Galenische en chymische toe-bereidzelen, Thans in gebruik, met der zelver prijs in d'Apotheekers winkels.

INdien gy uw oog wilt laaten gaan over de gedistilleerde waateren, en de zaamenmengingen, en Chymische Toebereidzelen, vervat in den Londenschen Dispensatorium, zult gy verzet staan, dat zo groot een getal der zelven veroordeelt wort door 't teegenwoordige verzuim en ongebruik. Aangaande de deugdelijkheit en den prijs der geenen, die in de praktijk overgehouden zijn, zult gy aanmerken, dat se genoeg zyn om 't volk te misleiden, en hun agting staande te houden door de reekening, die sy stellen naar het mengzel, zonder dat sy den zieken kennisse geeven van 't geen 'er in komt, bedekkende dat in de reekening door de gemaakte hoogdravende kunstwoorden.

D'Enkele Waaters.

Van deeze waateren zijn 'er hondert en vijftig voorgeschreeven om gedistilleerd te

[p. 186]

worden, waar van 't grootste gedeelte nu niet toebereit wort. De Geneesheeren hebben hun oordeel daar oover meenigmaal gegeeven; naamelijk dat se tot geen gebruik strekken, maar slegts om gemengt met de heete, en Gecomponeerde waateren, den omslag der koeldranken bewaaren. Het Melk-water wort thans tot dat oogmerk voorgeschreven, en, gemerkt den zieken daar voor veel gesnooten kan worden, gelijk voor alle anderen dingen, die uit een groote verscheidenheit van middelen bestaan, kan dit in de gewoone Praktijk in plaats van alle andere verstrekken.

Het bederft ras, 't welk blijkt, omdat het ras vergoort. Andere worden oopen en ongestopt gehouden, en verliezen terstont alle geurige kragt, die men voorwent, dat sy in 't eerst hebben, als se getrokken worden. Sy zyn zoo hartsterkende en vol geesten, als de stilstaande waateren in een sloot, of als verlept bier of Wijn, dat eenige maanden lang oopen gestaan heeft in de lugt.

Alle bittere en zaamentrekkende planten kunnen geen kragt meedeelen aan 't water: Want deeze hoedaanigheeden zijn met geen gewelt daar toe te brengen, dat s'om hoog ryzen, als s'in haar eige nat, of waater, of

[p. 187]

wijn gedistilleert worden, gelijk Rhabarber; Alöe; Jalappe aan geen waater zullen meedeelen, dat se door distillacie met haar Purgeerende kragt vervult zullen worden.

De verkoelende zuure planten zullen niet maaken, dat de waateren van eenig gebruik zijn om de hitte der koortzen te verkoelen of uit te blusschen. 't Waater moet by 't vyer heet gemaakt worden, en kan in geenen deele gezegt worden 't fonteinwaater t'eevenaaren.

't Gelei der slijmagtige planten wordt door de distillacie gebrooken, en sy doen zoo weinig vrugt, als eertijts de voorgegeevene waateren van Slakken, of Slangen, of van 't vleesch van Kapoenen en Veezanten.

Gelijk sy niet bequaam zijn zich zelven veele maanden goet te bewaaren, zoo zyn sy, omdat s' uit haar eerste beginzels en enkel zijn buiten vermenging, onaangenaam, verlept en flaauw voor de maag. Sy blyven daar raauw en beswaarende, en kunnen zig naderhant niet redden uit het bloet, nogte door den sweet, nogte door den pis.

De welriekende, en scherpe, en verwarmende teegenblaauwschuitige, en stinkende planten zullen een weinig van deeze hoedaanigheeden in d' enkele waateren doen proeven.

[p. 188]

Maar sy zijn een misleiding en bedriegery, en eevenaaren niet in reuk, smaak of kragt, de Tinctuur deezer planten, die door heete of koude aftrekzels van de planten in fonteinwaater geschiet.

De laatst verbeeterde Dispensatorïen van Hollant en Parijs brengen slegts weinig gedistilleerde enkele Waateren meede, als van Cardebenediktus; Fenkel; Hyzop; Majerein; Melis; Munt; Pieterzeeli; Polei; Wynruit; Lavendelbloemen; Roozen, en Linde-bloezem. Indien gy hier by voegt 't waater van Oranje bloezem; Kamillenbloemen; Sleutelkruit; Flierbloemen; Klaproozen; Geitenbaart; Swartebezïen; Byevoet, zult gy een ruime stof hebben om naar uw eigen behaagen Koeldranken te maaken; maar 't zal de maag; het bloet, en de geesten aangenaamer weezen, en die meer versterken, als men Uyttrekzels of Tinctuuren daar van in Fonteinwaater maakt.

't Enkel Melkwaater kan men in zommige tyden des jaars zoet en welriekende maaken om anderen waateren van sterker zoort voort te zetten, of opdat 'er eenige Geesten, Tinktuuren of Olïen, in zuiker opgelost, onder gemengt werden.

De prijs van allen, twee uitgezondert, is zeer laag, wordende voor zes stuivers 't pint gekogt.