Stijn Streuvels en zijn werk

[p. 196]

Op het lijsternest.

aant.

DE zestig jaren van Streuvels zijn voorbijgegaan zonder de kortstondige banketvreugde waarmêe dergelijke gebeurtenissen worden gevierd. Wel was er te Brussel een uitgekozen maal tot zijn eer en voldoening gereed gemaakt maar Streuvels zelf ontbrak er zoodat de vierders dan maar per slot van rekening zich zelf hebben gevierd.

De glorie van de litteratuur is niet doorgedrongen tot Ingoygem. Zij schept geen afstand tusschen den kunstenaar en het volk waarmeê hij leeft. In den beginne dachten de menschen aldaar dat boeken schrijven hetzelfde was als boeken drukken en kwamen bij Streuvels voor hun doodsanctjes. Nu weten zij misschien het onderscheid maar het heeft in niets de verhoudingen gewijzigd.

Hoe groot en gelukkig is de eenzaamheid waar zelfs

[p. 197]

de roem niet doordringt! Hoe gelukkig eenzaam is een kunstenaar van wiens faam zelfs zijn dorpsgenooten niet afweten.

Onlangs moest een meisje van Ingoygem naar het examen voor het ‘Fonds der Meest Begaafden’. Daar werd haar gevraagd: wat weet gij over Streuvels? En in zijn onschuld antwoordde het kind: Hij gaat nooit op staminee en houdt zich op met rijke menschen.

En ziedaar nu de reputatie van Streuvels gevestigd onder zijn dorpsgenooten. Van tijd tot tijd en meer dan Streuvels lief is gaat een vreemdeling door de nieuwsgierige stilte van het dorp. Dan weten de menschen dat hij naar het Lijsternest wil. En wie, die geen ‘rijke mensch’ is, kan op een werkdag zoo maar op bezoek gaan?

Rondom zich ziet Streuvels de menschen in hun eenvoudig leven dat is ineengegroeid met het leven van de aarde in den wisselgang van de seizoenen. In het glorierijke licht van de zomers ligt het Lijsternest als een heldere vlek naast de witte streep van den weg, midden het gouden bewegen van de oogsten. In de stormen van het najaar en in de geslotene wintersche luchten staat het in vriendelijke vereenzaming. En vanachter het breede venster van zijn werkkamer ziet de West-Vlaamsche meester het spel van leven en sterven, van mensch en aarde: inhoud van zijn levensvisie, inhoud van zijn kunst.

De tuin die hij geplant heeft is weelderig gevorden rondom hem. Hij is gegroeid onder zijn zorgen want Streuvels heeft de aarde lief; hij grijpt naar spade en hark en de harde arbeid van den grond heeft hem niet verdroten. Op zestig jarigen leeftijd heeft hij een nieuwen boomgaard geplant: het leven gaat voort; is zijn werk niet een stonde van dit eeuwig zich zelf voorttelende leven?

[p. 198]

aant.

[p. 199]

Te midden van het uitwassende en groeiende rondom hem is hij gebleven de pezige, sterke man waarover de jaren zonder verwoesting zijn heengegaan. Het verstreuvelde haar is doorspikkeld met grijs, het doorploegde voorhoofd heeft zijn rimpels dieper getrokken; maar soepel en licht is de gang en van onder de woekerig vooruitschietende wenkbrauwen staat het oog vast en helder, en met weemoedige liefde neemt het de verten in die, over het stille dorp weg, strekken tot aan den horizon.

Hij heeft geen behoefte aan geloop en bewonderende woorden van vele menschen. Voor nieuwsgierigen en bezoekers die ‘toch ook eens met Streuvels zouden willen praten’ blijft zijn deur gesloten. En zijn ergernis bergt hij niet weg onder gedwongen beleefdheid. Voor die menschen is hij de stugge ongenaakbare, ongekende Streuvels. Maar voor de vrienden die zijn vertrouwen hebben, waarmee hij zijn kan als man tot man, is hij, naar het woord van Warden Vermeulen ‘de goede en grootmoedige vriend’.

Dit vult zijn leven, samen met zijn werk, in de zorg en vreugde van zijn opbloeiend gezin. Prutske is een flink meisje geworden, met Izatje kan hij nog kind zijn. Het leven is genadig geweest.

Over Ingoygem, stil in de huivering van den herfst, valt nu de avond. Lichten worden opgestoken in de duistere stilte. De slaap komt over de huizen. Lichten worden gedoofd. En voor zijn werktafel zit Streuvels; op hem ziet neer de stroeve kop van Gorki met een vriendelijken groet aan zijn broeder naar den geest; rondom hem staan de boeken die hem lief zijn, herinneringen aan schoone oogenblikken in het leven. En in de verte van het dorp en heel ver nog daarbuiten rust de moegegeven aarde in den nacht.