Theoretische spraakkunst der Papiamentsche taal

(1898)–Antoine Pijpers– rechtenstatus

Uitspraak.

De uitspraak der Papiamentsche taal levert voor een Nederlander, geen moeielijkheid op. Op een paar uitzonderingen na, kan men zeg-

gen, dat 't Papiamentsch wordt uitgesproken zooals het geschreven staat.

A. – Deze letter wordt uitgesproken, zooals de Hollandsche A, b.v.

Angua – naald,

Na – naar,

Plat – plat.

B. – Deze letter klinkt als de Hollandsche B.

N.B. De Spaansche V, door een' klinker gevolgd, klinkt gewoonlijk in 't Papiamentsch als B en zulke woorden worden ook met eene B geschreven, b.v.

Koe – Baca (Sp. vaca),

Groen – berdé (Sp. verde).

C. – De c, gevolgd door a, o of u (of door een medeklinker, behalve de h) klinkt als de Hollandsche ‘k’, b.v.

paard – cabai,

eten – come,

koken – cusjiná.

Gevolgd door c of i, klinkt ze als onze z, b.v.

hemel – cjelo,

gelijken – parce.

Ch. – Deze letter is heelemaal vreemd voor de Hollanders. De Ch luidt als tsj, b.v.

kind – mucha (mutsja).

E. – E wordt somtijds als ee (leven) en dan weer als e (pet) uitgesproken. Somtijds is 't moeilijk te weten, hoe men een woord moet uitspreken, b.v.

hoofd – cabes,

trompet – trompet.

In cabes klinkt de e als de Hollandsche e in meel en in trompet als de Hollansche e in trompet.

Daarom zal 't wel goed zijn, de korte e altijd te accentueëren dus trompét.

G. – G aan het begin van een woord, klinkt gewoonlijk als de Duitsche g in de woorden Gabel, Geben, of als eene zeer zachte, uitermate zachte ‘k’, b.v.

Vet – Gordo,

Begeerte – Gana

Zulke woorden zijn meestal van Spaanschen oorsprong.

In woorden van Nederlandschen oorsprong, waarin eene g voorkomt, klinkt de g als Hollandsche g, b.v.

Wagen – waga,

zaag – zaag.

H. – De Papiamentsche ‘h’ is bijna altijd stom, dus, de woorden, waarin eene h voorkomt, worden uitgesproken alsof die letter er volstrekt niet in stond, b.v.

Lachen – harie (arie),

Meel – harinja – (arinja).

Zulke woorden zijn ook meestal van Spaanschen oorsprong.

In, uit 't Hollandsch afgeleide weer woor-

den, klinkt de H als ieder ander letter, b.v.

Hagel – hagel,

Haak – haak.

I. – Deze letter klinkt in 't Papiamentsch als ie, b.v.

zeggen – bisa,

wat – kiko.

J. – Sommigen gebruiken deze letter gewoonlijk als in 't Spaansch. In 't Spaansch vormt de j, een zwaar keelgeluid, zooals de ch in in 't woord kachel, b.v.

zeep – jabón,

Juni – Junio.

Dit is echter verkeerd, 't zou beter zijn de j als de Hollandsche en dan weer als de Spaansche j te gebruiken. In woorden van Spaanschen oorsprong kan men de j als de Spaansche j en in, uit 't Hollandsch afgeleide woorden, zooals de Hollandsche j gebruiken, b.v.

Jozef – Jose (Sp. Jose)

Hof – jardin (Sp. jardin).

Jan – Jan (Hol. Jan),

Jagen – jaag (Hol. jagen).

K. – In woorden van Hollandschen oorsprong gebruikt men de k, anders gebruikt men de c meestal, b.v.

Koffie – koffie,

kapel – kapél.

Q. – Deze letter wordt heel weinig in 't Papiamentsch gebruikt. Woorden, die in 't Spaansch met eene q geschreven wor-

den, schrijft men in 't Papiamentsch met k, b.v.

Wie? – ken? (Sp. ¿Quién?)

R. Aan 't begin van een woord klinkt de R scherp, b.v.

Rijk – ricoe,

Staart – raboe.

R luidt echter zeer zacht – of in 't geheel niet – aan 't einde eener lettergreep, b.v.

Schaap – carne.

U. – De Spaansche U luidt gewoonlijk als de Hollandsche Oe. Toch wordt oe somtijds ook gebruikt, b.v.

Boek – boeki,

Met – coe.

Y. – Y wordt aan het begin en in het midden der woorden als medeklinker uitgesproken, en heeft dan den klank der Hollandsche j, b.v.

reeds – ya.