Theoretische spraakkunst der Papiamentsche taal

Vorming van de tijden.

In alle tijden zoo van de aantoonende als

[p. 19]

van de aanvoegende wijs, ondergaat de vorm van de onbepaalde wijs niet de minste verandering.

1. In den tegenwoordigen tijd worden alle werkwoorden vervoegd met behulp van ta, b.v.

Mi ta kibra – ik breek

Bo ta keda – gij blijft

El ta hanja – hij vindt

Nos ta hunga – wij spelen

Boso ta traka – gij werkt

Nan ta papia – zij spreken.

Uitzonderingen.

por – kunnen – ik kan – mi por

mester – moeten – gij moet – bo mester

sabi (sa) – weten – hij weet – el sabi (sa)

kier – willen – wij willen – nos kier

dici – zeggen – gij zegt – boso dici

tin – hebben – zij hebben – nan tin.

Zooals wij uit bovenstaande voorbeelden zien kunnen, worden deze werkwoorden zonder ta achter het onderwerp geplaatst.

2. De onvolmaakt verleden tijd heeft tabata voor de onbepaalde wijs, b.v.

Schaven – Schaaf

Mi tabata schaaf – ik schaafde

Bo tabata schaaf – gij schaafdet

El tabata schaaf – hij schaafde

Nos tabata schaaf – wij schaafden

Boso tabata schaaf – gij schaafdet

Nan tabata schaaf – zij schaafden.

[p. 20]

3. De volmaakt verleden tijd en evenzo den meer dan volmaakt verleden tijd drukt men uit met a voor de onbepaalde wijs, b.v.

Vragen – Puntra

Mi a puntra – ik heb (had) gevraagd.

Bo a puntra – gij hebt (hadt) gevraagd

El a puntra – hij heeft (had) gevraagd

Nos a puntra – wij hebben (hadden) gevraagd

Boso a puntra – gij hebt (hadt) gevraagd

Nan a puntra – zij hebben (hadden) gevraagd.

4. De toekomende tijd geeft men te kennen door de onbepaalde wijs met lo te verbinden, b.v.

Lo mi papia – ik zal spreken

Lo bo papia – gij zult spreken

Lo el (l'e) papia – hij zal spreken

Lo nos papia – wij zullen spreken

Lo boso papia – gij zult spreken

Lo nan papia – zij zullen spreken.

5. De tweede toekomende tijd vormt men met lo a geplaatst voor de onbepaalde wijs, b.v.

Lo mi a canta – ik zal gezongen hebben

Lo bo a canta – gij zult gezongen hebben.

Lo el (l'e) a canta – hij zal gezongen hebben.

Lo nos a canta – wij zullen gezongen hebben

Lo boso a canta – gij zult gezongen hebben

Lo nan a canta – zij zullen gezongen hebben.