Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

[p. 874]

Tweede symfonie (1921)

Utrecht, 15 oktober 1925²¹
U.S.O. o.l.v. Evert Cornelis

Symfonie nr. 2 (gecomponeerd te Minusio, 1921), Willem Pijper. Bezetting: strijkorkest, vier fluiten, drie hobo's + Engelse hoorn, vier klarinetten, drie fagotten + contrafagot, acht hoorns, vier trompetten, vier trombones, tenorhoorn, contrabastuba, orgel, vier harpen, drie piano's, celesta, pauken, grote trom, kleine trom, militaire trom, bekkens, tamtam, klok op , klapper, castagnetten, xylofoon, tamboerijn.

Het eerste deel (Allegro maestoso) is van stemming en constructie slechts inleiding tot het tweede deel (Lento, molto rubato - piu leggiero - piu mosso; maestoso). I duurt ± 8, II ± 14 minuten. Het werk is monothematisch. Kiemcel van de symfonie is:

De drie onderdelen van dit motief domineren het gehele werk, alle secundaire motieven zijn eruit afgeleid.

Ritmisch is het gehele eerste deel kwadratisch (vierdelige maatsoorten); het tweede deel is in zijn geheel en in onderdelen driedelig. Het eerste deel wordt door de ritmische vorm (x) van het hoofdmotief gedetermineerd; het tweede deel groeide uit de ritmische kiemcel

Het eerste deel heeft twee hoogtepunten, ten eerste:

en, tegelijkertijd het slot van dit onderdeel vormende,

21 Op 15 oktober 1925 werd Pijpers Tweede symfonie uitgevoerd tijdens het Vierdaagsch Muziekfeest te Utrecht in het kader van het vijftigjarig bestaan van de Nederlandsche Toonkunstenaars-Vereeniging. Bij die gelegenheid maakte Pijper een nieuwe korte toelichting, die verscheen in het programmaboekje van het Muziekfeest.

[p. 875]

Het tweede deel heeft, op het slot, slechts één - uitvoeriger - hoogtepunt:

De voornaamste secundaire motieven zijn: