Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Stadsconcerten - Lucie Caffaret
26 januari 1920 (UD)

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
U.S.O. o.l.v. Jan van Gilse
Vivaldi: Concerto grosso voor twee violen, altviool, violoncel en strijkorkest in a
Schumann: Pianoconcert (soliste: Lucie Caffaret)
Debussy: Prélude à l'après-midi d'un faune
Franck: Variations symphoniques (soliste: Lucie Caffaret)
Berlioz: Ouverture Benvenuto Cellini
Ravel: Jeux d'eau (toegift Lucie Caffaret)

Weelderiger, bloesemender pianospel heb ik in lang niet gehoord. Het is niet groots; nimmer. Zij vermijdt zorgvuldig alle hemelbestormingen en in haar reproducties klinken nergens tandenknersingen of jammerklachten door. Francks Variations symphoniques wil men nog wel eens anders gespeeld horen. Ik herinner mij talrijke interpretaties waaruit men horen kon dat de solist uitging van de overtuiging: Franck was een organist (hieruit resulteerde dat de pianopartij in de grote fortissimo's klonk gelijk het volle werk met mixturen en zestienvoeten); Franck was een gelovig meester (hieruit resulteerde dat het hoofdthema u voorbij moest gaan als een begijntje, met geneigd hoofd en gevouwen handen); Franck was niet slechts vroom, hij was ook een hartstochtelijk christen (en dus moest de mars u herinneren aan die strijdbare engelen uit de Openbaring van Johannes).

Zulke interpretaties waren vaak indrukwekkend, groots en magistraal.

Bij Lucie Caffaret niets van dit alles. Het hoofdthema schimde even op, glimlachte en verdween in de verte. De mars speelde heel hoog, heel verwijderd, klonk als de joyeuze herinnering aan een feest. De climaxen schuimden als wielend water, als brandingen, betoverend, doch nimmer wreed. Het was alles evenwichtig en schoon.

Uit het bovenstaande kan men afleiden hoe zij Schumann speelde. Zeer Frans, zeer elegant. En gans anders dan wij hier in Holland gewend zijn. O, ik zie ze al hoofdschudden, de Gralshüter der heilige traditie. Ik hoor ze al jammeren over het totaal ontbreken der Germaanse grondigheid (allicht!), ik hoor de weeklachten over de vervlakking der accenten. Maar ik vraag u: was dit niet schoon? De enige eis welke men in hoogste instantie aan een kunstwerk, aan een reproductie stelt, is: dat het vermag te ontroeren, schoonheidsimpressie te geven. En boeien, ontroeren, verrukken deed Lucie Caffaret met haar Schumann onophoudelijk.

[p. 284]

Behalve de beide concerten speelde zij, als toegift, nog Ravels Jeux d'eau. Het is geen gewoonte om over de toegiftjes te schrijven, doch in dit geval moet ik van de gewoonte afwijken. Want in dit werkje heeft zij zo singuliere kwaliteiten gemanifesteerd, dat het onrechtvaardig zou zijn die niet op te willen merken.

Haar ganse techniek, haar zin voor plastiek, haar meesterlijke beheersing der tempi, haar gevoel voor humor, haar gouden stijgingen en immateriële zwevingen, haar ganse, bijzondere dispositie voor de moderne pianistiek culmineerden in dit kleine meesterwerk. Het druppelde, sproeide fosforiserend licht. Dit was Henri de Régniers watergod, druipend, glimmerend, lachend in het water ‘dat hem krieuwt’.¹⁸⁰

Het was de eerste maal dat ik Ravels Jeux d'eau hoorde spelen zoals ik het mij altijd gedroomd heb.

Ik verwacht dat Lucie Caffaret hier het volgend jaar een pianoavond zal komen geven. Een groter publiek dan dat van het Stadsconcert moet in de gelegenheid gesteld worden met haar kennis te maken en haar spel te bewonderen.

Het accompagnement door Van Gilse en het U.S.O. was vaak goed en handig (Franck), soms wat traag (Schumann: Finale), soms wat grof (Intermezzo).

De orkestprestaties van zaterdagavond - Vivaldi's Concerto grosso, Berlioz' Benvenuto en de Prélude à l'après-midi d'un faune van Debussy - vragen geen nadere bespreking. Vivaldi werd beter gereproduceerd dan Debussy; behalve het onvaste tempo detoneerden de hoorns en joeg de fluit hier en daar.

180 ‘krieuwt’ moet zijn: ‘krieuwelt’ (=kietelt); het citaat van Henri de Régnier dat Ravel als motto aan Jeux d' eau toevoegde, luidt: ‘Dieu fluvial riant de l'eau qui le chatouille’.