Stephan Pártos
24 januari 1919 (UD)
Waarom, waarom, waarom? Waarom wandelen de mensen bij honderdtallen naar de concerten die de jonge Pártos hier in Holland geeft? Ziet men zoiets dan waarlijk voor het laatste wereldwonder aan? En Pártos zelf, verbeeldt hij zich of maakt men hem wijs dat hij reeds inhoud genoeg heeft om een publiek van het jaar negentienhonderdennegentien te verrijken; andere, diepere emotie te bezorgen dan de primitiefste aller ontroeringen: de beate verbazing?
Laat men zichzelf en anderen niet bedriegen! Het vioolspel van de jonge Pártos heeft enkele uitnemende kwaliteiten, het muzikantschap van de jonge violist vertoont naast beminnelijke frisheden belangrijke hiaten, het kunstenaarschap ten slotte van dit ‘wonderkind’ is natuurlijk ten enenmale onvoldoende, rudimentair. En uit dit laatste volgt automatisch dat voor de zeer begaafde jonge violist Pártos de tijd van optreden vooralsnog niet is aangebroken. Doch dit is een verwijt dat hemzelf niet in de eerste plaats treft; deze tournee was voor alle partijen (behalve voor de impresario) een vergissing; voor Pártos, die men misschien voor zijn leven bedorven heeft, voor het publiek, voor de critici, die geen woorden wisten te vinden om hun verbazing te uiten en toen maar om strijd aan het prijzen zijn gegaan. Wat is het verbijsterende in zijn optreden? Dat hij voor een zestienjarige een fabelachtige techniek bezit? Maar wanneer hij eenzelfde techniek op een ander terrein, sport bijvoorbeeld, had veroverd, zou niemand het in zijn hoofd krijgen om hem daarvoor ovaties te gaan brengen. En ik geloof dat hijzelf gelukkiger zou zijn met een dergelijke dispositie voor de roei- of tennissport, dan met deze violistische begaafdheden!
Verwondert, verbluft u dan zijn muzikaliteit? Ja, maar daar zijn veel zestienjarigen - ik zeg niet in Holland, of in Utrecht - die zeker even muziekgevoelig zijn als hij, en die met minder techniek meer emotie zouden kunnen geven. Na dit alles rest mij nog slechts vast te stellen dat in het gunstigste geval - dat wil zeggen wanneer men goed bedoelend zijn psyche niet heeft dichtgeschroeid met de vuurwerken van het enthousiasme - Stephan Pártos over tien, vijftien jaren naar een plaats in de rijen der Meesters zou kunnen dingen.Ga naar voetnoot250 En - ik hoop dat men mijn gedachtegang begrijpt - misschien nog met de meeste kans op succes, wanneer hij in die tien, vijftien jaren geen viool aanraakt - tenminste niet optreedt - tenminste geen zielbedervende tournees onderneemt. Zijn optreden heeft mij de overtuiging gegeven dat hij behalve vioolspelen nog alles te leren heeft.
Dit alles klinkt niet vriendelijk tegenover Pártos. Maar het is waar. Ik kan me niet begrijpen wat men allemaal over en om hem heen gefantaseerd heeft. Fantasie is nu juist het laatste wat men met hem in verband kan brengen! Hij speelt alles, zelfs de meest onlogische accenten, de onwaarschijnlijkste ritenuto's en morendo's (vooral daarmee is hij kwistig!) met een abnormale overtuiging. - ‘Zó is het hem geleerd’, zei iemand. En die waarheid is ook niet vriendelijk!
Auteursrechtelijk beschermd