Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 4

XXXV. Hoofdtstuk.
Van hunne Artsen en Starrewichelaaren enz.

⁺ DEeze Artsen, die by onzen Schryver Ombiasses genoemt worden, zyn Starrewichelaars, en mogelyk ook Priesters, Hexenmeesters en Toveraars: want alle deeze hoedanigheden worden genoegzaam in den persoon van een zodanigen Man by⁺ veele Afgodische Volkeren, zoo wel by de Alouden als hedendaagsche, gevonden. De geneesmiddelen waar van zich de Ombiasses dienen, bestaan in afziedzels van wor-

+ Hoe zich de Artsen mede voor Starrewichelaars,

+ Priesters, Hexenmeesters en Toveraars uitgeeven, en waar uit hunne Artsenyen bestaan.

[p. 422]

telen en kruiden: Maar behalven deeze geneesmiddelen en artsenyen, gebruiken ze geschreeven briefjes van een zeker maakzel om het quaadt te betoveren en te verydelen, en hangen deeze briefjes aan den hals van den zieke, of binden ze om hunnen middel. Zy tekenen Afbeeldzels en gebruiken andere omwegen van Starrewichelary, 't zy om den tydt van de geneezing van de zieke te weeten, of om de geneesmiddelen die hem toepasselyk zyn, te kennen. By deeze Quakzalvery word de raadvraging der Aulis gevoegt, waar van wy eerlang gewag maaken zullen, als mede 't gebruik van eenige Talismannen.

⁺ Veele graden van Ombiasses zyn 'er Maar zonder in 't verhaal van deeze Ordening te treeden, want volgens Flacourt is 't een trapsgewyze Ordening, zullen wy zeggen, dat ze in hunne onderscheidene onderschikkingen, gezamentlyk aan een eenig Opperhoofdt schynen onderworpen te zyn. Daar zyn in 't Eilandt openbaare Scholen, alwaar deeze die begeeren Ambiasses te worden, in alles onderweezen worden 't welk van hun beroep afhangt. Eenige van hun vleijen zich voornamentlyk de stant der Starren en de invloed der Planeten te kennen. Zy hebben geschreeven Verhandelingen over de vermogens en de kracht van ieder dag van de Maan.

Het geheim der Briefjes die zy ter geneezing der Ziektens gebruiken, bestaat in zekere verborgene woorden op een Papier geschreeven, waar van zy vervolgens de Ink afwasschen. De Zieke slurpt dan 't water in, 't welk 't geschreeven Papier gewasschen heeft Indien hy hier van niet geneest, is 't dat de Zieke in eenige omstandigheit nalatig is geweest: Dus heeft de Ombiasse nooit schuldt.

⁺ De Aulis hebben eenige overeenkomst met het geen men een gemeenzaame Geest noemt. Zy bewaaren deeze Aulis in kleine Doosjes met Kraalwerk, of Krokodils-Tanden verzierd. Eenige van deeze Aulis zyn van menschelyke gedaante van hout gemaakt. In ieder Doosje leggen ze van 't Poejer van eenige Wortels met Vet^(a) en Honig vermengt, 't welk zy nu en dan vernieuwen. Zy draagen hunne Aulis aan den Gordel en onderneemen nooit zonder de zelven op reis te gaan. Zy vraagen ze drie of vierwerf 's daags raad, en spreeken 'er mede als of ze wederredenen te verwachten waren: Maar zoo deeze redenen niet naar hunnen zin zyn, doen ze hen duizende verwytingen. De gemeenste wyze van deeze Aulis raad te vraagen, is, dat ze na hun gesproken te hebben, twee of drie uuren zich te slaapen leggen. Wat nu de Raadvrager slaapende gedroomt heeft, is het Orakels antwoordt.

De Hiridzi zyn Gordels met verborgene⁺ woorden vervult, en waar aan het bygeloof deezer Eilanderen veel kracht toeëigent. Het geschrift van de Hiridzi is mede van 't maakzel der Ombiasses, die om het t'zamen te stellen zekere dagen van 't jaar en zekere uuren van den dag afwachten. Behalven dat moet men een getal Ossen van een byzonder hair en koleur offeren. Dit schynt veel overeenkomst met de Talismannen te hebben: Maar hoe 't ook zy, men bewaart ze zorgvuldig in de Familiën, en men brengt ze van Vader tot Zoon als een erfgoedt over.

Deeze Eilanders hebben hunne loontrekkende⁺ Dichters. Deeze Dichters zingen de verhevene daaden der Grooten en Oorlogs ondernemingen op. Hunne Dichtkunde draaft gemeenlyk op een trant van deftigheit en zedekunde op de wyze der Oosterlingen. Dit belet niet dat ze mede bequaam zyn om Minne-zangen te maaken.

+ Als ook hun verder ge drag aan gemerkt.

+ Hun bygelovig gebruik van de Aulis aangemerkt.

(a) De Oly, het Vet en de Honing zyn mede van 't gebruik in de Toverkundige werkingen onzer Toveraaren, indien men hen gelooven mag, die over deeze stoffe gelyk Loier enz. geschreeven hebben.

+ Als mede de Hiridzi, en waar toe hen die dienen.

+ Dichters onder hen en waar van zy zich bedienen.