Logo DBNL
Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland (1678)

Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

(1678)–Isaac la Peyrère–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

V. Hoofdstuck. Verhael van d'eerste Uyt-rustingh nae Groenland, gedaen door Koningh Christiaen de IV. Handel der Wilde. Drie derselver nae Deenemarcken gevoerdt.

MAer laet ons nu weerkeeren tot den Koningh van Deenemarcken. + Onsen Christiaen de IV. die tegenwoordigh regeerd (te weeten in 't Jaer 1647. wanneer dit Werck in de Fransche Tael te Parijs wierd uytgegeven) Soon van Frederick de II. liet hem niet weynigh aen Groenland geleegen sijn; en besloot, sijn best te willen doen, om 'tselve weer te vinden, onaengesien al d'aengewendede moeyte van sijn Heer Vader en Grootvader te vergeefs was geweest.

Om nu dit voorneemen tot de daed te brengen, soo beriep hy uyt Engelland seecker Hoofdman, en een Schipper, of Stierman, welcke gehouden wierden bequaem te sijn, om deese Zee voorspoedig te bevaeren. + Als nu de gedaghte Stierman by hem was gekoomen, soo liet hy drie Scheepen toerusten, onder 't Geleyde en Bevel eens Deenschen Edelmans, genoemd Gotzke Lindenauw, als Admirael.

Deesen voer met d'eerste aenkoomende warme tijd des Iaers 1605. uyt de Sond; + en deese drie Scheepen bleeven een tijd langh by malkander. Maer als d'Engelsche Hoofdman de begeerde en gesoghte Hooghte had bekoomen, soo nam hy sijnen streeck Suyd-West aen, uyt vrees voor 't Ys, op dat hy dies te lighter en met minder gevaer aen Groenland sou moogen aenloopen. Deese Vaert quam over een met der ouden streeck uyt Ysland, van welcke hier boven is gesproocken; wijl deselve even 't selve uytwijst. + Doch d'Admirael, meenende dat d'Engelsche Hoofdman geenssins nae 't Zuydwesten behoorde te loopen, vervolghde sijnen wegh reght Noord-Oostwaerts op, en quam voor sijn deel alleen in Groenland.

Soo haest had hy 't Ancker niet uytgeworpen, of een grooten Hoop Wilde, welcke hem van de Hooghte des Oevers hadden gesien, + sprongen in haere kleyne Scheepjens, en quamen aen, om hem in sijn groot Schip te besoecken. Hy ontfingh haer gantsch vriendlijck, nam haer binnen, en bood haer een goeden dronck Wijn aen: + Doch de Wilde vonden'er niet alleen geen smaeck, maer selfs een groote onsmaeck in, en maeckten in 't drincken gantsch afkeerige Gebeerden. Stracks daer nae saegense Traen by hem, en eyschten deselve. Men schonck haer een groote Kruyck

vol, en terstond soopense deselve schoon uyt, met boven maten groote lust en vergenoegingh.

Deese Barbaren hadden met sigh gebraght Huyden van Vosschen, Beeren, Zee-Kalveren, nevens een groot deel stucken en stompen van Hoornen, welcke de Geschichtschrijver kostlijcke noemd. + Deese dingen verruyldense tegens Naey-naelden, Messen, Spiegeltjens, Haeckjens, en andere diergelijcke kleynigheden van geringe Waerde, welcke de Deenen als in een Kraem hadden veyl gesteld.

Sy spotteden met 't Goud en 't gemuntede Silver, 't welck men haer aenbood; maer toonden een bysonder groot behagen te hebben in allerley Wercken van Stael gemaeckt. + Deese dingen bemindense, en hielden deselve in een hooge waerde boven alle andere. Om die te bekomen, gavense wegh 't geen haer alderliefst was; als, haere Boogen, haere Pijlen, haere Scheepjens, en de Riemen derselver. Iae, alsse nu niets meer te geven hadden, soo ontkleedense sigh, en leverden haere Hembden over.

Gotzke Lindenauw bleef drie daegen langh in deese Reede. De Kronijckschrijver geeft ons geen beright, of hy aen Land getreeden is, of niet. + Vermoedelijck heeft hy niet derven waegen, sijne weynige Mannen uyt te setten in een Gewest, daer de Wilde in een bovenmaten groote meenighte op haer souden konnen aenvallen hebben.

Eyndlijck deed hy hier d'Anckers lighten, en voer op den vierden dagh van hier wegh. + Eghter behield hy voor sijnen Aftoght twee deeser Wilde in sijn Schip; welcke soodaenigh te werck gingen, en sulcken geweld gebruyckten, om uyt de Handen der Deenen te geraecken, en sigh in 't Water neer te storten, + datmen haer vast moest binden. De geene, welcke op 't Land stonden, siende, dat de haere aldus geboeyd en wegh gevoerd wierden, begonden seer verschricklijck te huylen, schoten een ontelbaere meenighte van Pijlen, en wierpen een ongelooflijck getal Steenen uyt haere Slingers nae de Deenen. Doch deese deeden haer wel haest door 't lossen van haer grof Geschut van malkander verstuyven.

Aldus keerde d'Admirael alleen weer nae Deenemarcken, gelijck hy alleen in dit Gewest was aengekoomen. + Maer laet ons nu besien wat d'andere weervoer.

d'Engelsche Hoofdman, gelijck oock 't ander Deensche Schip, 't welck hem volghde, nam sijnen Streeck nae Groenland, en quam daer oock aen, volgens 't verhael onses Geschichtschrijvers; doch aen 't uyterste Deel van dit Gewest, leggende nae 't Westen. + Welck uyterste deel dan niet anders kan sijn, als 't Voorgeberght Farwel. + Oock is t'eenemael seecker dat hy in d'Enghte Davis ingeloopen, en langhs dien Oever nae 't Oosten heen gevaren is. Hy vond veele seer treflijcke Havens, lustige Gewesten, en groote vlacke groene Velden.

De Wilde van dit Landt ruylden met hem, gelijck d'andere Wilde met Gotzke Lindenauw hebben gedaen. + Doch deese betoonden meer mis-

trouwen en bevreestheyd te hebben, als de voorgedaghte. Want soo haestse in handen hadden 't geense tegens de Deenen hadden ingemangeldt, soo vloodense met aller haest in haere Scheepen, even als ofse deese dingen hadden gestoolen, en de bestoolene haer op de hielen waeren geweest.

De Deenen kreegen lust, om in eene deeser Havenen aen Land te treeden. + Rusteden sigh derhalven met haer Geweer toe, en bevonden dit Gewest lustigh genoegh; maer daer benevens oock Sandigh en Steenaghtigh, even gelijck in Noorweegen. Sy oordeelden uyt d'opkoomende Dampen der Aerde, dat hier Swavel-groeven moesten sijn. + Vonden oock seer veele Steenen, waer in Silver was; welcke sy met haer nae Deenemarcken voerden, en aldaer uyt honderdt Ponden der gedaghte Steenen ses-en-twintigh Onçen Silvers kreegen, d'eene stof van d'ander afgescheyden sijnde.

Eer deesen Engelschen Hoofdman hier van daen trock, maeckte hy een Kaert van al de treflijcke Havens, welcke hy langhs deese sijde had gevonden, en gaf deselve Deensche Naemen. + Hy liet oock vier Wilde, de welgesteldste die hy bekoomen kon, aengrijpen, om deselve in Deenemarcken over te brengen. + Eenen van deese sigh gevangen siende, wierd soo Ontsinnigh, dat de Deenen, watse oock doen moghten, hem niet konden voort krijgen, en derhalven hem met de kolven haerer Musquetten dood sloegen; 't welck in d'andere soodaenigh een schrick veroorsaeckte, datse nu gewilligh volghden waer heenen sy gevoerd wierden.

Terstond rotteden een groten hoop Wilden sigh by een, om wraeck over den Dooden te neemen, en de drie levendige te verlossen: + liepen door een anderen wegh; quaemen de Deenen voor, sneden haer den Pas af; wouden by de Haven haer een Slagh leveren, en haer alsoo verhinderen, datse niet by haere Scheepen quaemen. Doch deese losteden haere Musquetten, en de Scheepen haer Grof-Geschut: Welck gebarst en 't gesight van de vlam des Buskruyds haer soodaenigh verschrickte, dat d'eene hier d'andere daer vlooden, en alsoo de Deenen een vryen aftoght vergunden. + Die terstond d'Anckers lighteden, weer nae Deenemarcken keerden, en de drie veroverde Wilden den Koningh haeren Heer overleverden. Sijne Majesteyt bevond deese laetste van een beeter gestalte, suyverder en geschickter, als d'eerste, welcke Gotzke Lindenauw had mee gebraght. Oock waerense mercklijck onderscheyden in Kleedingh, Spraeck en Seeden.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen