Nauwkeurige Beschrijvingh van Groenland

[p. 52]

Nauw-keurige Beschryvingh van Oud en Nieuw Groenland, Aen Heer De La Mothe Le Vayer. Tweede Boeck Van Nieuw Groenland.

I. Hoofdstuck. Waerom de Vaerten op Groenland soo langh sijn naegelaeten.

HIer nu eyndighd sigh 't Historisch verhael van Oud Groenland: ⁺ En de Deensche Beschrijvingh set aen de kant 't Iaer 1348. in 't welk een seer swaere besmettelijcke Sieckte, genoemd de Swarte-Pest, 't meeste-deel der Noordsche Volckeren heeft uytgeroyd. Door even deselve wierden wegh geruckt de voornaemste Schippers en Kooplieden in Noorwegen en Deenemarcken, die in deese beyde Koninghrijcken den Handel en Maetschappy op Groenland hadden onderhouden. ⁺ Van deese tijd af aen heeftmen waergenoomen, dat de Vaerten en Koopmanschaps-bedrijven nae 't gedaghte Groenland allenxen in afgangh quaemen, en eyndelijck gantsch te niet gingen; soo dat de Zee derwaerts onbevaeren bleef.

+ Swarte Pest in de Noordsche Landen seer geweldigh.

+ Heeft de vaert op GroInland doen te niet gaen.

[p. 53]

Niet te min heeft de Heer Worm my versekerd, ⁺ dat hy in een seer oud geschreven Boeck heeft geleesen, hoe ontrent 't Iaer der genaede 1484. onder de Regeeringh van Koningh Johannes, binnen de Stad Bergen in Noorweegen nogh meer als veertigh Persoonen wierden gevonden, welcke yeder Iaer eens nae Groenland gingen, en kostlijcke Waeren van daer mee braghten.

Maer alsse de gedaghte Waeren in 't genoemde Iaer niet verkoopen wilden aen de Duytsche Reysigers, ⁺ nae gewoonte te Bergen gekoomen, om deselve in te handelen, soo hebben de gemelde Duytsche Kooplieden niets metallen tot haer geseghd, maer deese Schippers ten Avond-eeten genoodighd, en haer gesaementlijck in dien Naght vermoord.

Dit heeft echter, op soodaenigh een wijs als 't beschreven is, weynigh schijn van waerheyd. ⁺ Want 't is niet wel gelooflijck, datmen ter dier tijd soo vry van Noorweegen nae Groenland sou hebben konnen vaeren; nadien daer vlack tegen aen loopt 't geen ick tegenwoordigh sal verhaelen (en oock t' eenemael seecker is) van den Afgangh en geheelen Val der handelingh en Gemeenschap, welcke de Noorweegers met die van Groenland voortijds hadden.

Ghy moet, mijn Heer, weten, dat d'Inkoomsten van Groenland van oude tijden af bestemd en aengewend sijn geworden tot de Tafel der Koningen van Noorweegen. ⁺ Dat oock geen Schipper, op straf van levens verlies, nae Groenland moght vaeren, sonder voor heen bekoomen verlof. ⁺ 't Gebeurde nu in 't Iaer der genaede 1389. als Hendrick, Bischop van Garde, nae Deenemarcken gingh, en de Standen deeses Koninghrijcks, welcke sigh in Funen onthielden, bystand deed (gelijck hier boven in 't eerste Boeck, 't vijfde Hoofdstuck is verhaeld) onder de Koningin Mergaretha, welcke beyde de Kroonen van Deenemarcken als tot een Ligchaem braght: 't Gebeurde nu, segg' ick, even ter dier tijd, dat eenige Noorweegsche Kooplieden, sonder Verlof nae Groenland gevaeren, wierden aengeklaeghd, als haddense vernaedeeld en tot sigh getrocken d'Inkoomsten en Voordelen, welcke enckelijck tot de Tafel der Koningin behoorden.

Haere Majesteyt handelde seer strengh met haer, ⁺ en buyten alle twijffel soudense moeten hangen hebben, indiense niet een grouwelijcken Eed en swaere Vervloeckingh van haer selven op de Heylige Euangelien hadden gedaen, datse sonder opset, door een geweldigh Onstuymigh Onweer, nae Groenland waeren geslaegen geworden. Datse niet anders met sigh hadden gebraght, als gekoghte Waeren, en datse op geenderley wijs de Koninghlijcke Inkoomsten en Tollen hadden aengeroerd of verkort. Op deesen Eed wierdense los gelaeten. ⁺Maer 'tgevaer, 'twelckse soo beswaerlijck waeren ontworsteld, en 't andermael vernieuwd seer strenge Gebod, dat niemand, sonder uytgedruckt verlof, nae Groenland sou mogen vaeren, schrickte al d'andere soedaenigh af, dat van

+ Kostlijcke Waren wierden daer van daen ghebraght.

+ Schendelijk bedrevene Moord.

+ Ondersoeck, of 'tvoor verhaelde waerschijnlijck gehouden magh worden.

+ Inkoomsten van Groenland behoorden tot de Tafel der Koningen van Noorweegen.

+ Harde handelingh van Koningin Margeretha

+ Tegens eenige Noorweeghsche Kooplieden, die sonder verlof in Groenland waren geweest.

+ Waer door de Vaert nagelaeten wierd.

[p. 54]

dien tijdt af aen noch Koopman noch Schipper sigh derwaerts derfde waegen, om niet haer leven ellendigh te verliesen.

Een wijl tijds hier nae heeft de Koningin wel eenige Scheepen nae Groenland gesonden, doch deselve sijn noyt weer voor haer gesight gekomen. ⁺ Oock heeftmen naederhand niets van haer konnen hooren, soo datmen onseecker was, ofse te grond waeren gegaen, of ergens elders heenen geraeckt. Dit heeft d'Oude Schippers in Noorweegen een groote vrees aengejaeght, soo datse sigh niet meer op deese Zee wilden begeven. Oock heeft de Koningin, nu met de Kroon Sweeden in Oorlogh gevallen, haer tot deese Vaert niet gedwongen; jae selfs op Groenland geen aght meer geslaegen.

+ En eyndelijck t'eenemael te niet gingh.