Het leven van Maria Petyt (1623-1677)

Regelnummers proza verbergen

CXLVII. Capittel

1De eensaemheyt des gheest, daer ick voor desen van gheschreven 2hebbe, die was alleen inwendigh in een vertreck der Ziele, in af-3ghescheydentheyt van't nederste deel ende andere creaturen: door 4het onverlet laeten der selver, ontdeckte ick in mijn binnenste een 5eensaeme woestyne, ick was gheneghen tot stilte, naer den in-6wendighen ende uytwendighen mensch, om dese eensaemheyt, 7inwendigh vertreck, &c. te vryer te moghen genieten.

8Maer dese daer ick nu van schryve, en heeft sulcken verkiesen 9ende opsichten niet, sy is indifferenter ende onkeurigher tot alles,⁹ 10daer eenigh teecken is vanden heylighen wille Godts, sy is veel 11losser ende vryer, de vreesachtigheyt van Godt, oft haere ruste te 12verliesen en grypt in haer soo gheen plaetse, om dieswille, dat

9 onkeurigher, syn. voor ‘liberder’ (bn. afgeleid van ‘liberteyt’: innerlijk vrijer als gevolg van onthechting) (zie Debl., p. 397 i.v. ‘liberteyt’)

[p. 236]

13haere eensaemheyt over al mede volght, hoewel niet innighlijck,¹³ 14maer eenvoudelijck.

15Hier en gheschieden oock gheen verheffinghen oft ontsinckin-^1515-1616ghen des gheests, ghelijck in andere ghesteltenissen, ende oeffe-17ninghen; maer de Ziele schynt in Godt te leven, te aessemen, te 18rusten, &c. in't midden van alles, sonder verstooringhe in een ghe-19lijckheyt, sy en moet haer hier nievers van keeren, noch ontvluch-¹⁹20ten; want de eensaemheyt Godts schynt haer eenighlijck over alles²⁰ 21te ontmoeten.

22Och goeden Jesu, die u gheweerdight hebt ons dese waerheyt in^22-23 23te lichten, belieft ons te helpen tot een ghestadighe practijcke der 24selver t'uwer liefde, ende t'uwer glorie.

25Den gheest schynt noch voorder ghedreven tot breeder bediede-^25-2626nisse van het boven-gheschreven, te weten, dat den gheest hier soo 27genereus, wys, gheleert ende grootmoedich wort, dat hy wel lac-28chen soude met de ghevoelijcke gaven Godts, als van kinder-spel, 29oft melck, het ghene eyghen is aen de kinders, om hunne teerig-30heyt wille, als gheen herde spyse konnende verteiren.

31In desen staet en soude de Ziele daer niet eens willen opsien, als³¹ 32ghespeent zijnde vande borsten der suyghelinghen, ende meer treck³² 33hebbende tot vroomer spijse: dese ghevoelijcke gaven verstaen ick 34te wesen soete vertroostinghen, toevinghen, ghevoelijcke ver-³⁴ 35eeninghen, ghevoelijcken invloet ende driften der liefde, teere be-36swijckinghen, &c. want den gheest siet ende verstaet wel, dat die

13 innighlijck, op innighe wijze (zie CXLV. cap., r. 26)

15 verheffinghen, syn. voor ‘opgheheventheden’: een aan zichzelf onttogen zijn van de geest in beschouwwing, waarbij de geest de ervaring heeft boven zijn eigen wezen en het menselijk perceptievermogen op bovennatuurlijke wijze te worden verheven tot een hoger schouwen (Debl., p. 400)

15-16 ontsinckinghen, het aan zichzelf onttogen worden: van de geest, door inkering in de binnenste grondt (zie CXLIII. cap., r. 26) en het verlies van het bewustzijn van zichzelf in de ervaring der Godsverbondenheid (Debl., p. 399)

19 keeren, afwenden

20 over alles, overal

22-23 in te lichten, syn. voor ‘in te drucken’ (met kracht en overtuiging) in te geven, te openbaren (Debl., p. 395)

25-26 bediedenisse, verklaring

31 opsien, acht op geven

32 ghespeent, hier: ontwend
der, voor de

34 toevinghen, koesteringen

[p. 237]

37staten hier al onder zijn, ende onvolmaeckter, om dieswille, datse^3737-38 38veele veranderinghen, ende aenklevinghen der sinnen onderworpen³⁸ 39zijn, dat die Zielen ghemeynelijck wanckelbaer zijn in hunne 40oeffeninghen; nu zijnde wel ghemoet, dan qualijck; nu blyde, nu 41somber; nu gherust, dan ongherust; nu vierigh, driftigh ende sterck, 42dan slap, teer, ende kranck; naer advenant dat den vloedt der⁴² 43gratien op ende af gaet; sonderlinghe als sy hun herte, oft affectie⁴³ 44daer een weynigh op stellen, met behaeghen ende ghenoeghen 45der nature.

46Als sy, segghe ick, die dinghen in hun niet en laten soo onverlet 47henen gaen, al oftse niet en waeren, sonder naer sulcx te wenschen, 48oft niet te wenschen; sonder jet te willen, oft te verkiesen, heb-49bende alleen dat onveranderlijck, onverbeeldt wesen Godts voor den 50eenighen voorworp huns ghemoets; oft oock voor de ghene, die 51in den gheest noch soo verre niet en zijn ghevoordert, dat sy den 52enckelen wille, ende behaeghen Godts soo vast zijn aenklevende,⁵² 53sonder hunnen eyghen wille, eyghen voldoeninghe, ghenoechte, 54luste, ende eyghen baete daer onder te menghelen, latende den 55vloedt onder hun vloeyen, gaen, ende komen naer het ghelieven 56Godts.

37 hier... zijn, van een veel lagere orde zijn

37-38 datse veele, lees: datse aen veele

38 aenklevinghen, ,gehechtheden (nl. aan meer aardse zaken))

42 naer advenant dat, naar gelang

43 sonderlinghe, bijzonderlijk

52 enckelen, zuivere