Het leven van Maria Petyt (1623-1677)

Regelnummers proza verbergen

[p. 180]

CIV. Capittel

1Ick hebbe noch somtijdts gheproeft een andere soorte van verlate-2nisse, ende gansche beroovinghe van alle ghewaerwordelijcke gra-3tien, al oft alle mijne inwendighe krachten opgheschorst, ende³ 4ghebonden hadden gheweest, sonder de selve te konnen roeren tot⁴ 5eenighe uyt-werckinghe van deughden, soo het scheen; even-eens 6als eenen gichtighen mensch, die berooft is van alle sijne lichame-⁶7lijcke krachten, ende roeringhen der litmaten.⁷

8Ick en ghevoelde alsdan soo veel kracht, ende sterckte in my niet, 9dat ick kost doen een Acte van overghevinghe mijns selfs, ver-10loocheninghe, abandonneringhe, oft vernietinghe, oft een Acte van¹⁰ 11ootmoedigheyt, liefde, dancksegghinghe, &c. alleen hebbende een 12lijdende ghelijckmoedigheyt, ghelatentheyt, ende sterven in Godt,¹² 13in het opperste deel.

14Dit is alleen, soo my dunckt, een kleyn voncxken van eenen^14-15 15goeden wille, die'er noch resteerde, om Godt in alles te soecken 16believen, eenen goeden wille, om van hem nerghens af te wycken, 17door plaetse te gheven aen eenighe ondeughden; maer dit voncx-18ken van eenen soo goeden wille, ende t' samen de verkreghen, oft 19inghestorte deughden, oft habitude tot het goedt, light dan soo¹⁹ 20diep verborghen in den gront der Zielen, dat ick hunne werckin-²⁰21ghen niet, oft weynigh ghewaer en worde; dan ick presumere, dat²¹ 22hunne werckinghen onghevoelijck, ende op een gheestelijcker ma-23niere moeten gheschieden in het binnenste der Ziele, verghesel-

3 opgheschorst, tegengehouden

4 ghebonden, onderdrukt

6 gichtighen, aan jicht lijdend

7 roeringhen, bewegingen

10 vernietinghe, het uit zijn bewustzijn weren en het verzaken van alle schepselen, van hun voorstelling of begrip, en van de menigvuldigheid en complexiteit der natuurlijke geesteswerking om de geest ‘eenvoudigh’ te maken (Debl., p. 405)

12 lijdende, passieve

14-15 voncxken (van eenen goeden wille), uitgaande van de beeld van de gloeiende sprankel of vonk onder de asse: de wil, beschouwd niet in zijn werkzaamheid als afzonderlijk vermogen, maar in zijn wezen, waarin hij geworteld is in de eenheid van de binnenste ‘grondt’ en door God bewerkt wordt (Debl., p. 405-6)

19 inghestorte, toebedeelde
habitude, gewoonte

20 gront, de wezenheid van de geest (ziel) als aanrakingspunt tussen schepsel en schepper, waarin Gods natuurlijke en genadewerking zich uitoefent (Debl., p. 394)

21 presumere, veronderstel

[p. 181]

24schapt, ende gheholpen zijnde van eenighe onghevoelijcke ende niet 25ghewaerwordelijcke gratien, de welcke mijne Ziele staende ghe-26houden hebben in een ghetrouw trachten tot Godt, onghevoelijck 27ende niet ondervindelijck aenghestiert tot een puer Godt meynen,²⁷ 28Godt soecken, ende verfoeyen van alle de rest, ende een onghe-29voelijcke krachte gaven tot het uytwercken der deughden in^29-30 30occasie ende stont, als van ootmoedigheyt, sachtmoedigheyt, mede-^30-3131weerdigheyt ende liefde, om een ander te voorkomen, ende hun 32te verdraeghen in veele dinghen aende nature contrarie, als van 33beschuldinghen teghen de waerheyt, verachtinghen, moeyelijck-34heden, ende verootmoedinghen te onderstaen, &c.

35Die deughden wierden uyt-ghevrocht, ick en weet niet, hoe; 36want de nature was in-teghen-deel vol wederspannigheyt, pyne-37lijckheyt, verdriet, ende teghenheyt, van alle kanten vol lijden, 38ende excessive perssinghen der Ziele, veroorsaeckende als een 39wonde aen't herte, als met een sweert doorsteken zijnde, ende als 40tusschen twee steenen gheperst, waer door den aessem qualijck op^40-41 41kost, om te respireren.

42De nature en kan in desen staet niet langh herderen; want alleen⁴² 43door eenighe daghen scheen sy te beswijcken, al oft alle de krach-44ten wegh gonghen, waer door flauwten veroorsaeckt wierden; 45door dien dat sy haer vondt gans sonder steunsel, sterckheyt, ofte 46troost jevers in, niet meer, al oft'er geenen Godt en was; ick dra-47ghe my dan gelijck een Schaepken onder den Herder, hem latende 48gheworden, ghelijck 't hem belieft, lydende, sonder teghen seg-^4848-4949ghen, de machtighe handt Godts.

27 meynen, tot doel stellen

29-30 in occasie ende stont, als de gelegenheid daartoe zich voordeed

30-31 medeweerdigheyt vriendelijkheid

40-41 waer door... respireren, waardoor ik moeilijkheden had bij het ademhalen

42 herderen, volharden

48 lydende, duldende

48-49 teghen segghen, tegenspraak