die in dese konste niet is, en nochtans van alle geleerden wort bemint, die sich niet gronden in de ydelheyt van woorden, noch in de beuselingen van 't gemeene volck, die alleen de ooren der verwijfde en slechte Menschen ketelen. Dit geven de vlechten, die sonder konst over de schouderen verspreyt zijn, te kennen, want die uyt haer self een ciersel aen haer selve vertoonen. De Passer is het eygen wercktuygh dat gelijckmatigh is in dese konste, en vertoont dat die aen yder dingh zijn evenreedentheyt, maete en regel geeft. Zy staet of zy eenen circkel treckt, want alhoewel de Mathematica een spieglende Wetenschap is, genaemt van haer waerachtigh en eedel eynde, niet te min is het gebruyck het einde, soo niet van de Wetenschap, ten minsten van die dieselve besit: wesende dit nootwendigh, dat nae datmen een ploy in de konst heeft genomen, men 't selve in eeniger maniere door andere hulpe moet voor den dagh brengen. En hier uyt zijn heergekomen de vindinge van de Musijck, van Perspective, Bouwkonst, Meetkonst, Reeckenkonst en andere, die alle in den druck zijn gegeven, en getrocken uyt de beginselen van dese Wetenschap, die geduyrigh een smaek brengen aen de konstbeminders, met vernoeginge van de schrijvers, die door dese midlen, als door een breede ladder opklimmen tot een goede naeme en totte onsterflijckheyt.
Van dese slagh zijnder veele by de Oude, en niet weinigh, dieder leven, totte eere van onse eeuwe, onder de welcke zijn Christ. Clavius, Vernalione, I. Batt. Raimundo, Luca Valerio, Fred. Metio, P. Maillardi, Ces. Ruida, Camil. Agrippa en andere, de geleerde Werreld over verspreyt; die met een uytnemende wetenschap en vaste grond, diese in der daed hadden, tot belooninge van haere sloverie, en tot een gifte van haere konst, zijn verciert geweest. Maer oock is 't geruchte van dese eedle konst verdweenen, danck moeten eenige daer van hebben, die door 't toelachen van de Fortuyne, opgeblaesen zijnde, willen gehouden zijn, voor seer eervaerene Mannen in dese konst, daerse noch tusschen de steen en kalck in staen, niet wetende dat de deugd haere lief hebbers bemint, die geen slavinne is van de fortuyne. 't Sal ons doch betaemen, om niet verre buyten spoor te loopen, weder te keeren, tot het geene wy sullen seggen.
De Passer totte Wiskonst, en de boorde mette driehoecken om 't kleed, vertoonen dat gelijck in de boorde dese ciersels van de hoecken en van schanssen zijn, alsoo zijn dit in de Wiskonst de beginselen en de gronden.
De kloot mette beschrijvinge van de Aerde, en mette Hemelsche Zodiac, geeft te kennen, dat de aerde, in 't meeten van dese circulen, dieder rontomme gaen, geen proef kan hebben, ten minsten van kleyner waerde, wanneerse niet wert onderstut en beweert, met Mathematische reedenen.
Het kindeken dat de tafel houd en op de bewijs-reedenen luystert, leert ons, datmen de kennisse van dese konst niet moet uytstellen tot een ander Ouder, als in de jonge tijd: want anders zijn de verstanden te bot en niet soo bequaem, vermits in dees Ouder, de poorte wort geopent van een schoon Paleys of Lusthof, waer door men in de volgende Iaeren, van d'Ouder, veyligh magh intreden: want in de jonge tijd wort een afbeeldinge in ons verstand gemaelt, welck verstand alsdan is als een gladde taefel of wit papier, waer in bykans alle dingen, 't zy datse van dappere Mannen, of uyte Boecken, ons souden mogen voor-komen, ons werden voor oogen gestelt. En hierom hebben misschien de Griecken, dien tijd, die wy in 't leeren van de uytheemsche taelen besteeden, haere jonge tijd, sich dienende van haere eygen en moederlijcke taele, in dese Mathematische konst, versleten. En hier door schijnen tegenwoordigh veele, dese voorstelingen, die tot verklaringe van dese konste zijn uytgegeven, duyster.
De naeckte voeten, die op de aerde vast staen, zijn teyckens van hare uytstekentheyt en vastigheyt, tot bevestinge van 't geene alreede is geseyt.
Auteursrechtelijk beschermd
