Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Operatione perfetta. Volmaeckte Werckinge.

Een Vrouwe, die in de rechter hand een Spiegel houd, en met de slincker een Winckelhaeck en een Passer.

[p. 599]

De Spiegel, waer in men de beelden siet, dieder in der daed niet in zijn, kan wesen een gelijcknisse van ons verstand, waer door, nae ons believen, door de natuyrlijcke bequaemheyt onderstut zijnde, veele Ideen of eerste gedaenten van dingen, in onse herssenen verschijnen, die niet konnen werden gesien; maer die door 't middel van de wercklijcke konst, en van gevoelijcke dingen, door gereetschappen, die in stoffe bestaen, konnen werden uytgevoert. Boven dit aleermen 't werck, tot zijne volmaecktheyt brenght, isser van noode, datmen de hoedanigheeden desselven seer grondigh verstae, en watter noodsaecklijck is: 't welck door den Passer en den Winckelhaeck wort verstaen, waer door men de macht met de onkosten, moet wicken en over een brengen, en het werck met het voornemen, en de ingebeelde sake, met die in der daed, bestaet. Want anders kan 't niet zijn, soo men 't werck, sonder dit overlegh begint, datmen 't selve tot een loflijck einde sal uytvoeren. Of anders geeft hy, die 't werck begint, oorsaecke, dat veele, over zijn kleyn oordeel, sullen lachen, nae de spreucke Christi van den Toorenbouwer. Lucae XIV, 18.