Libero arbitrio. Vrye Wille.
Een jeugdigh Man, met een Koninghlijck kleed van verscheiden verwen, hebbende op 't hoofd een goude kroon, houdende in de rechter hand eenen Scepter, alwaer een Griexsche Y boven op staet.
De Vrye Wille, is, nae de bepaelinge van D. Thomas, een vrye macht, die de verstandige Natuyre is toegeeygent, tot grooter eere Godes, om onder veele dingen, die tot ons ooghwit vorderlijck zijn, 't eene liever als 't ander te verkiesen. Of het is om een voorgestelde saecke, nae zijn believen, of aen te nemen, of te verwerpen. En Aristoteles in zijn derde boeck van de Zeede-konst, verschilt niet van dese bepaelinge, seggende, dat het een macht is, om veele dingen te verkiesen, die tot ons voornemen strecken: Want daer is geen twijfel aen, of van een yder wort het opperste goed, te weeten de eeuwige gelucksaligheyt, begeert en gewilt, diewelcke het uyterste einde is van alle Menschlijcke handlingen. Maer de Menschen zijn seer twijfel-beraedigh, vreemd en verscheyden ontrent de maniere van verkiesinge, en van den wegh om tot dit perck te geraecken.
Hy wort jongh geschildert, om dat by de Vrye Wille, oock het gebruyck van de bescheydenheyt vereischt wort, diewelcke soo haest zy tot den Mensch is gekeert, brenght zy te wege, dat hy sich daer nae voege, om zijn ooghwit door die midlen, die met zijnen staet en gelegentheyt over een komen, te bereycken.
Het Koninghlijcke kleed, de Scepter en Kroone, drucken zijne macht uyt, om volkomen te willen, 't geene hem volkomentlijck belieft.
De verscheyden verwen aen 't kleed, zijn zijne onbepaeltheeden, konnende, gelijck geseydt is, door verscheyden middelen wercken.
De Griexsche letter Y wort op den Scepter gestelt, om de spreucke van dien vermaerden Philosooph Pythagoras uyt te drucken: die daer mede te kennen gaf, dat het Menschlijck leven twee wegen hadde, gelijck oock de letter twee streecken, waer van d'eene ter rechter sijde, de wegh ter deughd was, die in 't begin smal en steil, maer boven op breed en gemacklijck was. Op de slincker sijde was de wegh ter ondeughd, die wel breed en gemacklijck, maer boven op smal en steyl was, gelijck men uyte Dichten, die Virgilio werden toegeschreven, kan sien. En hierom eygenen wy den Vrye Wille dese letter toe, met reeden uytdruckende, dat het in haer macht is, de goede, de quaede, de seeckere en onseeckere wegh te verkiesen, om tot de voorgestelde gelucksaligheyt te geraecken:
Pythagras letter en besluyt,
Wil 's Menschen leven drucken uyt:
Waer van de Deughd ten rechten gaet,
Een steyle wegh, een smalle straet,
Een wegh die sich eerst moeylijck toont,
Waer boven op de ruste woont.
Auteursrechtelijk beschermd