Distinttione del Bene & del Male. Onderscheyt van goed en quaed.
Een Vrouwe van bedaeghd Ouder, met een staetigh kleed, houdende met haer rechter hand een Sifte, en in de slincker een Egge.
Met aensienlijcke kleederen en van bedaeghd Ouder isse gemaelt, om dat dees Ouder bequamer en vaster is, om 't goed van 't quaed, door de reeden, te onderscheyden, als wel de hooge Ouderdom en de Ionckheyt doet, wesende in d'eene een overtolligheyt van brandende begeerlijckheyt en quellinge, en in d'ander een suffinge in 't verstand.
De Seve of Sifte is een wercktuygh, om 't goed van 't quaed te onderscheyden, waer van Paradinus dit teycken met dit opschrift gebruyckt, Ecquis discernit utrumque? Als of hy wilde seggen: Wie is hy die 't goed van 't quaed onderscheyt? het kaf uyt het kooren, het nutte uyt het verachte, gelijck de Sifte? Maer dit selve doen de quaede Menschen niet, diewelcke, sonder datse de Sifte van de reeden gebruycken, alle dingen te gelijck onder een ander werpen. En daerom stelt Pierius de Sifte voor een beeld van een Man die volmaeckt is in wijsheyd. Want een Sot is niet bequaem, om 't goed van 't quaed te onderscheyden, noch hy kan de geheymnissen van de natuyre niet ondersoecken. Waer over dit spreeckwoord by Galenum gelesen wort, Stulti ad Cribrum, dat is, ghy Sotten gaet totte Sifte.
De Egyptische Priesters, om met een kloecke raedinge de voorseggingen te begrijpen, plachten een Seeve te gebruycken: Waer uyt dit spreeckwoord is gekomen, Cribro divinare, dat is, door de Sifte te voorseggen.
De Egge, die zy om hoogh op der hand houd, heeft dieselve eygenschap, want soodaenigen wercktuygh gebruycktmen op 't Land, om de Velden te suyveren van alle schadelijcke kruyden, en om de stoppelen en doornen uyt de Weyden te roeyen. Nu gelijckmen in de Landbouwerie mette Egge het onkruyd uyt Landen wegh neemt, en te gelijck met het selve het goede hoy en andere nutte dingen op eenen hoop vergadert, alsoo behoort oock een Man mette Egge des Verstands, het goede van 't quaede te onderscheyden, en oock daer mede het goede op een hoop te brengen: Andersins soo hy daer in traegh of achtloos geweest is, sal hy 't sich beklagen. Waer over men gestaedigh in gedachtnis moet houden 't geene Virgilius seyt: Indien ghy niet altijd het kruyd uyt het onkruyd wied, noch de Vogelen daer uyt jaeght, door 't roepen, en druckt de schaduwe des Velds door u seyssen, en God om regen bid, ghy sult te vergeefs sien, dat een ander met groote hoopen is gesegent, en ghy sult, door den honger, moeten eyckelen eeten. Dit konnen wy, zedelijcker wijse, op den Mensche passen, diewelcke, soo hy niet al het onkruyd van de snoode begeerlijckheden en hertztochten uytroeyt, en met de Harcke of Egge des oordeels, het goed uyt het quaed weet te onderscheyden, noch met een gedruys, het gevogelte van vleyers, koppelaers, panlickers en ander quaed gespuys van hem wegh jaeght, noch mette seyssen des arbeyts niet onderdruckt de schaduwe van de leedigheyt, noch mette gebeden tot God gaet, soo sal hy met droef heyt den zegen sien van andere luyden, en hy sal sich selve moeten voeden met eyckelen, een kost der Swijnen, sulx dat hy sal blijven vuyl, walgelijck, onwetende, veracht en verstooten, gelijck een Vercken.
Auteursrechtelijk beschermd