Beschrijvinge der vier Elementen. Vier, Locht, Waeter, Aerde.
Koetse of Wagen van Vulcanus, voor het Vier.
Vvlcanus is van de Oude genomen voor het Vier, en wort gemeenlijck naeckt, lelijck, beroockt, manck, en met een blauw Mutsjen op 't hoofd afgemaelt, houdende in d'eene hand eenen haemer, en met de slincker een tange. Dese beeldnisse sal staen op seker eyland, aen wiens Voeten een groot Vier sal leggen, en daer in velerleye slagh van wapenen: en dit eyland sal met groote aerdigheyt op een Waegen gestelt zijn, die van twee honden wort voortgetrocken.
Boccatius verhaelt in de afkomst der Goden, dat hier vier van tweederleye slagh is: het eerste is de hoofdstoffe of het element des Viers, dat wy niet sien, en dit noemen de Poeten dickwils Iupiter. Het tweede is het Vier dat van stoffen gemaeckt wort, waer mede wy ons op der aerde behelpen. En door dit Vier wort Vulcanus verstaen. Het eerste wort in de locht ontsteken door de snelle ronde bewegingen der wolcken, en hier door wort de donder verweckt. Het tweede is dat Vier, 't welck wy door hout of turf ontsteken, of 't geene wy verbranden.
Hy wort lelijck gemaeckt, om dat hy also is geboren, en dat hy van zijnen Vaeder, die men seyde Iupiter te zijn, en van sijne Moeder Iuno, van boven neer, uyt den Hemel is geworpen, vallende op 't Eyland Lemnos aen de Egeesche Zee. En daerom worter het eyland ter sijden gestelt, als waer in hy gevallen zijnde, manck en kreupel bleef. Waer over hy oock, van de Goden in haer bancket seer wierde bespott en belacht, wanneer hy hun opdischte. Gelijck sulx Homerus in 't laeste van sijne eerste Iliade versiert. Nergens anders om, dan dat de hinckinge een belachlijcke onvolmaecktheyt is, in sodanigen Persoon, wanneer die sich beweegt, en eenige besigheden doet: waer van Zaratinus Castellinus mijne Vriend, een Eedelman in der daed van treflijck verstant en geleertheyt, een aerdigh gedicht aen Venus van den kreupelen herder Dindymus heeft gemaeckt, van desen inhout:
Ghy Venus u te seer versint,
Want dits u Mans, noch oock u Kint:
Dits blind, en ghy hebt klaer gesicht,
Zijn Vaeder hinckt en hy vlieght licht.
Maer Dindymus, seer wel ter snee,
Gelijckt u mond en ooghjes mee.
Hy slingert met zijn hincke-voet,
Al even als Vulcanus doet,
Verlaet u Kind, want dit is schoon,
En schoonder als u blinde Soon.
Welcke onvolmaecktheyt door Vulcanus wort uitgeleyt, als dat de vlamme van 't Vier, nu hoogh, dan leegh, nae boven vliegt. Of gelijck Plutarchus seght, soo wort Vulcanus kreupel geheeten, om dat het Vier sonder hout of andere stoffe, niet meer voortgangh kan hebben, als een kreupel sonder stock of krucke.
Naeckt en met een licht blauw Mutsjen wort hy gemaelt, om te betoonen, dat het Vier geheel suyver en reyn is. Eusebius leyt dit in zijne Euangelische voorbereydingen in 't III boeck klaerder uyt, en seyt dat Vulcanus gedeckt was met een blauwe tuylibant, tot een bewijs van de Hemelsche omdrayingen, alwaer het Vier suyver wort bevonden. Maer 't vier, dat uyt den hemel op d'aerde valt, is van kleynder waerde, alsoo 't sonder stoffe niet kan branden: en hierom wort Vulcanus of het Vier, kreupel genaemt.
Den hamer en tangh, die hy in beyde handen heeft, bedieden dat het yser door 't Vier wort toebereyt. De honden wordender ter sijden gestelt, om dat de Oude geloofden, dat dese honden, den Tempel van Vul-
Auteursrechtelijk beschermd