|
| |
Roma Aeterna. Eeuwigh Romen, van den Keyser Iulius Aemilianus.
Een staende beeldenisse met een Helmet op 't hoofd, houdende in de slincker hand een spies met een driekant yser op de spits, in de rechter een globe, waer op een vogel staet met een langen nebbe, en aen de voeten is een ronde kloot. Een Medaglie van den Keyser Iulius Aemilianus metten tijtel Romae Aeternae.
| |
| |
Iulius Aemilianus begost, van kinds benen af, te oorlogen; hy was Capiteyn van den Keyser Decius in Mesien, verdreef den Scyten, nae de overwinninge wierde hy opperste Veldheer genoemt; hy schreef aen den Raed dat hy Keyser verkoren was; hy beloofde Tracien en Mesopotamien te bevrijden, om Armenien weder in te nemen. Ondertusschen verkoren de Soldaten, die in de Alpes waeren, Valerianum. 't Heyrleger van Aemilianus dit gehoort hebbende, om malkanderen door den Burgerlijcken oorlogh niet te vernielen, sloegen hem by Spoleta dood, nae dat hy drie of vier maenden hadde geregeert. Van de Pilus of Spies handelt Lipsius over Polybium wijtloopigh. Vegetius seyt datse vijf voet en een half langh is, met een driekantigh yser van negen oncen. De vogel op den globe is de Phoenix, of de Adelaer, alle beyde uytbeeltsels van de eeuwigheyt, door de vernieuwinge die zy doen, door de onverdeelijckheyt. Men versiert dat de Phoenix eenigh in de Werreld is, soo groot als de Adelaer, die rontom den hals van goud is, de rest is purper, en de steert die groen is, is onderscheyden van Roosverwe, het gesicht en 't hoofd is met een kuyf geciert, en leeft 660 Iaer in Arabien. Wanneer hy nu out wort, maekt hy sich selve een nest van Cassie en Wieroock, en 't selve met reuckwerck gevult hebbende, sterft daer op. Daer nae wast uyt sijn gebeente en mergh eerst een kleyn wormtjen, dat wordt daer nae een vogeltjen, en maeckt sijn eerste werck daer af om de doode vogel, den uytvaert te vieren, en brenght het geheele nest by Panchaja een Stad der Sonne. Plinius in sijn X boeck cap. II, hout het voor beuselen dat die eenigh in de Werreld soude wesen. C. Tacitus seyt dat het onseeckere dingen zijn die men voor een fabel hout, maer dat dese vogel dickwijls in Egypten is gesien geweest. Pererius bewijst over Genesin lib. II met Philosophische redenen, datse uyt haer selven, van nieuws niet kan wassen. Antiphanes de Grieck verhaelt, dat men seyt dat in der Sonnen stad Phoenixen geteelt worden, te Athenen Nachtuylen, in Cypres uytnemende Duyven, en in Samos het gulde Vogelgeslacht en de schoone aensienlijcke Pauwen. Het zy dan soo 't wil, soo zijn daer uyt seer schoone voorwerpsels en sinteyckens genomen, van de vernieuwinge, weder opstandinge, en eeuwigheyt. En tot onsen tijde heeft Clemens VIII den Phoenix tot sijn sinbeeld genomen, die wy dickwijls in sijnen Pauslijcken Stoel hebben gesien. De Adelaer wort oock voor een beeld van de eeuwigheyt gehouden, om dat hy sich oock verjonght. Want nae 't gevoelen van S. Hieronymus, soo beswaeren hem in 't ouder sijne veeren, en soeckende nae de fonteynen, treckt hy alle warmte by een, en wascht sich daer in drie reysen, hier door soo verkrijght hy wederom sijn gesichte en wort wederom jongh, gelijck in den CIII Psalm staet. Hier over seyt Augustinus dat de Adelaer gebracht zijnde tot sijn uyterste ouderdom, verkrijgt sulcken krommen nebbe, dat hy den mond niet kan openen noch spijse gebruycken, waer over hy sijnen nebbe aen eenen steen slaet en breeckt die in stucken en werpt het overtollige wegh, en verkrijght alsoo sijn kracht weder, en wort geheel jongh. 't Selve verhaelt Cassiodorus mede over de Psalmen. De tijtel van Eeuwigh Romen is van Lipsius bespot in sijn I boeck van Stantvastigheyt cap. XVI, daer hy seyt, dese Heerscherinne over alle dingen en Volckeren, en wel t' onrecht eeuwige Stadt genaemt; waer is die? vertreden, verwoest, verbrand wegh gespoelt, ach zy is aen eene dood niet gestorven, en zy wort beden wel vermetelijck gesocht, maer zy wort op haeren grond niet gevonden. Maer dese Man, gelijck hy met uytnemende vlijt de dingen van het oude Romen heeft verbreydt en hoogh verheven, alsoo heeft hy gesocht te vernederen en te verdonckeren, doch vergeefs, de grootheyt en den glans van het nieuwe Romen. Hy seyt oock in I Centurie in den XXII brief: Men magh nae Romen gaen, men magh'er heene gaen, maer niet blijven woonen. Want daer is een verwarringe van locht en van zeeden, en geen suyvere suyverheyt. En 't geene van Varro waerachtigh is geseyt, een woesten hoop. Daerom als ghy de oude vervallene plaetsen, gebouwen en gedenckteyckens genoeghsaem sult hebben doorsnusselt, en de velden waer Troja, dat is Romen heeft gestaen, heylighlijck geviert, soo packt u daer vry van daen. Het dunckt my geraeden de penne een weinigh te roeren tot verdedinge van Romen, mijn geboortstad, zijnde het hoofd en de glans van de geheele Werreld, gelijck de Sonne is van de Planeeten. Hoe derf hy seggen, verwarringe; souder verwarringe in Romen wesen? niet met al. Want de Pauslijcke stoel is soo wel geschickt dat Paus Pius II dieselve gelijckt by een Hemelsche
| |
| |
Hierarchie ofte Engel-oorde. Verwarringe wasser in Babilon, en verwarringe wasser in Lipsius, die niet gewoon was, soodaenigen heerlijckheyt te sien. Seer wel seyt dieselve Paus Pius, dat veele wel vemaerde en treflijcke Doctoren by huys zijn, maer als zy aen 't Roomsche Hof komen, en dat onder meerder licht, soo verliesense haer glans en naeme, en blijven als verstomt. Soo most Lipsius in ses Maenden die hy te Romen was wel verbijstert zijn geweest. Waer toe treckt hy Varro aen, turba turbulenta, dat hy niet geseyt heeft op Romen, noch op eenige stad of persoon, maer alleen om de overeenkominge van de woorden als Roma, Romanus, en turba, turbulenta, &c. turba wort oock een menighte genaemt, en bracht Cineas de Gesante van Pirrus aen de Romeynen, sijnen Koningh bescheyt, datter in Romen menighte van Koningen vereenight waeren. Tegenwoordigh is het een tonneel van de Wereltlijcke en Geestelijcke Vorsten. De Koninghlijcke Hoven van de Cardinaelen, zijn sulx, datse by een Koningh wel mogen vergeleken worden. Buyten twijfel soo zijnder in de Roomsche Consistorie of Kercklijcke vergaderinge, soo veele Koninghen, alsser gepurperde Raetsheeren zijn. Hy beschuldight Romen datter onsuyvere locht en zeeden zijn. Voor 30 Iaeren liet Marsilius Cagnatus een Philosooph en treflijck Natuyrkundiger, een boeck uytgaen van de gesonde locht in Romen. Wat de Zeeden belanght, sal genoegh zijn te seggen, dat tot onsen tijde in Romen geleeft hebben Geestelijcke persoonen, soo innigh, vroom en Godsdienstigh, datse van den Paus gewaerdight zijn met den tijtel van salige en heylige, een eere van onse eeuwe, door de suyverheyt van de goede zeeden en goede voortgangh. Drie en dertigh van Geneve quaemen anno 1600 tot Romen om het heylige Iubilé te sien, en bleven in haer gemoed ontroert en wierden bekeert. Men salder heene gaen, seyt hy, maer niet woonen. Hy wil niet dat dese Hemelsche stad sal bewoont worden, alwaer de kostlijckste schat is van de geestlijcke goederen, een geneughlijck Lusthof, het Aerdsche Paradijs. Oneyndelijcke schrijvers maken hem hier beschaemt. Cassiodorus de Raetsheer seyt, dat het een sonde is buyten Romen te wesen, die gelegentheyt heeft, aldaer te konnen woonen. In het XXXIX cap. des I boex dese stad seer hebbende gepresen, bevestight hy, dat hy hem wel magh houden eenige genaede te geschieden, die daer toegelaeten is binnen Romen te woonen. Romen is niemant onaengenaem, 't kan oock niet geseyt worden, dat zy vreemd is, zy is de vruchtbaere Moeder der Welsprekentheyt, zy is de hooghste tempel aller deughden. Laet ons gevoelen 't geene klaer en openbaer is, dat hy niet sonder gunste is, die soodanigen woonplaets is verleent. In 't selfde boeck verhaelt Theodoricus de Koningh, 't staet ons toe, seyt hy, Romen te verdedigen, daer wy weeten dat haers gelijcke in de Werlt niet is. Seyt voorts, Romen is de Moeder van alle eerwaerdigheyt, en zy verheught haer dat de kracht der deughden de voorplaets by haer heeft. Theodoricus was een Heydens Koning uyt de Gotthen geboren, die al oorlogende veele deelen des Werlts gesien hadde, niet te min soo verklaert hy, dat in de Wereld Romens gelijck niet was. Men magh dit met veel meerder waerheyt seggen, dat het soo vernieuwt en verciert is, dat het in schoonheyt de barbarische tijden van Theodoricus wijt overtreft, sulx dat het nu in der waerheyt een Moeder van alle eerwaerdigheyt mach genoemt werden, alsoo nu tegenwoordigh geen barbarische vreemde Heerschappye aldaer 't gebiet heeft, alwaer de opperste Rijcken en Koninghrijcken sich voor haer buygen, nu de Opperste Priester in vreedsaeme ruste den heyligen stoel besit, en aldaer uytdeylinge doet, sonder eenige hindernisse, van de waerdigheden, naer sijn eygen macht en goedduncken. En dan wil Lipsius noch niet dat men daer sal woonen. Mogelijck heeft men niet veel nae hem geluystert, als hy in 't Iaer 1578 door eenen brief desen raed gaf, dat Romen aen de syde van de heuvels of bergen soodanigh is toegenomen aen huysen, in grootheyt en menighte van gebouwen, jae sulcken streeck dat sijn Vaders stad soo groot mocht wesen als de nieuwe, en dagelijx toenemende aenwas van Romen. Lipsius seyt wijder, wanneer ghy dan de oude plaetsen en gedenckteeckenen sult hebben gesien en geeert, als mede de overblijfselen en de velden waer Troyen gestaen heeft, soo packt u daer vry van daen. De oudheyt der gebouwen, der statuen en beelden, en der uytgehouwene steenen opschriften, zijn wel waert datmen daer met vlijt op lette: want daer uyt konnen de Bouwmeesters, Beeldhouwers, konstnaers en geleerde groot voordeel trecken. Maer men
| |
| |
magh de Oudheyt geen heylige eere doen. S. Chrysostomus seyt in sijne Predicatien: Ick kan Romens heerlijckheyt, oudheyt, schoonheyt, menichte van Volck, Macht, Rijckdom, en 't geweld datse door den Oorlogh hebben gedaen, wel prijsen. Maer alle dese dingen overgeslagen, soo noem ick Romen saligh, om dat de H. Paulus, terwijlen hy leefde, den Romeynen gunstigh was, dat hy die beminde, en mondelinge met haer sprack, en ten laesten aldaer sijn leven eyndighde. Als oock de H. Petrus, die Petra op de welcke onse Salighmaecker sijn H. Kercke wilde bouwen, die in Romen gesticht is, door het dierbaere bloed der verheerlijckte Apostelen: waer door dese stad meer vermaert is als door eenige andere dingen. En zy heeft gelijck een groot en sterck lichaem oock twee doorluchtige oogen, te weten de lichaemen van dese twee Heyligen. Iae de Hemel is soo niet verlicht, wanneer de Sonne haere straelen uytschiet, als Romen, die dese twee groote fackels, door de geheele Werreld, uytstort. Hierom soo roem ick dese stad, niet om d'overvloet van goud, noch om haere spitsen of suylen, maer om dese colomnen van de H. Kercke. Als Colomnen zijn dese geacht, als wanneer de Paus Sixtus V de beeldnisse S. Petri liet stellen op de statue van Trajanus, die van kooper vergult was, en de beeldnisse Pauli op de colomne van den Keyser Antoninus, daer van men de oudheyd niet moet eeren noch de Heydensche overblijfselen, maer de lichaemen der H. Apostelen, van soo veele Martelaeren, Maeghden, Geloofsbekenners, als daer zijn; als mede de H. Kercken, die vervult zijn van H. Reliquien of haere overblijfsels. Onder de welcke is de Hoofdkercke van S. Pieters nieuw gebouw, die de oude naeme des Tempels te Ephesien, die onder de seven wonderen des Werrelts gerekent was, geheel verdonckert. Hoe komt hy dan te seggen, van de vervallene plaetsen en velden waer Trojen heeft gestaen. Alleen de gooten en riolen van Romen gaen in grootheyt en heerlijckheyt andere steeden te boven. Men hoore Theodoricum den Koningh, hier van by Cassiodorum in 't III boeck, daer hy seyt, door de aensienlijcke gooten of riolen van Romen, krijgen de aensienders sulcken verwonderinge, datse anderer steeden wonderen wel konnen overtreffen. Hier door kan men o Romen uyt u verstaen, uwe sonderlinge grootheyt: wat stad derf tegens uwe spitsen en hooghten te velde komen, aengesien uwe laeghten geene weergae en konnen vinden? Dieselve gooten en riolen zijnder noch tegenwoordigh, dieder waeren ten tijde Theodorici: en boven d'aerde zijnder waeterleydingen, fonteynen, straeten, hoven, palleysen en templen, die een Mensch verbaestheydt en verwonderinge aenbrengen. In 't gemeen soo verwondert sich het Volck meer over 't geene zy van 't oud Romen hooren, als van 't geene zy in 't nieuwe sien. Maer het nieuw Romen is in alle dese bovengeseyde dingen niet minder als het oud Romen, in eenige dingen is het gelijck, in andere gaet het oock 't oude te boven. Maer het nieuw Romen wijckt het oude, in de hooge columnen en bovenmaeten groote marmorsteenen, die uyt Numidien, Aethiopien, Aegypten, uyt Phrygien en andere deelen des Werrelts te Romen waeren over gebracht, niet soo seer tot gemeene wercken, als tot besondere, om een meerder pracht voor haer Huys engeslacht te vertoonen, gelijck Plinius die beschrijft: Maer niet in soodaenigen grooten getal, als A. Fulvius stelt, in 't huys van de Gordiani, daer 200 colomnen souden geweest zijn. Alhoewel I. Capitolinus het huys van Gordianus voor seer schoon prijst, maer de 200 colomnen die stelt hy in het afschutsel van haere hoeve op den wegh van Praenestine. Niet te min sonder so veele colomnen van vreemt Marmor, sietmen tegenwoordigh in Romen, seer kostlijcke Palleysen, die schoonder van bouwkonst zijn als d'Oude. Indien Cicero de Redenaer en Burgemeester tot Atticum seyt, dat het plat van sijn Huys geschat wierde vicus sestertium, dat is nae de reeckeningh van A. Manutius op sestigh duysent kroonen, soo kost alleen de cornice lijste of cieraet van 't Paleys van Farnesius wel sestigh duysent kroonen. Men siet oock op de plaets van 't Paleys van den Cardinael Borgese, daer veele colomnen staen van uytheems Marmor. In Waeterleydingen, Fonteynen en Lusthoven, magh dit tegenwoordige sich met het oude wel vergelijcken. Van breede en lustige straeten, gaet het nieuwe het oude te boven. In 't oud Romen waeren de straeten engh en krom, gelijckmen uyt de Iaerbeschrijvingen van Tacitus kan afnemen. Doch nae sijne en Vitruvii meeninge, soude het gesonder zijn en minder van de schadelijcke winden konnen
| |
| |
doorwaeyt en des Somers van de heete straelen der Sonne gesteecken worden. Nero dede de straeten, nae den brand, veel schooner en wijder maecken, maer niet soo geheel recht en breed. Men siet geene straete in oud Romen, die soo langh als zy is, niet hebbe eenige kromte van veele treeden. Maer van Iulius II, Paulus III, Pius IV, Gregorius XIII, Sixtus V en van Paulus V zijn de straeten veel breeder gemaeckt, en men siet lijnrecht van het een eynd tot het ander, soo verre het oogh magh toedragen. Met Tempelen wint nieuw Romen het oude af, sulx is af te nemen uyt het Pantheum van Agrippa, dat van Plinius onder de wonderbaerste Tempelen is getelt, en dat noch in sijn geheel gesien wort, onder den naem van Rotunda, dat is de ronde Kerck, wiens ronde gewelfte, nochtans 't gewelfte van S. Pieter, in hooghte te boven gaet, opgehouden zijnde door vier boogen, staende Rotunda leegh en van minder omloop of begrijp. De vierkante Tempel van de Vreede door Vespasianus den Keyser gemaeckt, alhoewel men die in 't geheel niet siet, niet te min soo siet men daer van sijnen grond, en een deel noch over eynde, daer voor oock de Farnesiaensche Tempel, van de Vaeders de Iesuiten niet behoeft te wijcken. Totte heerlijckheyt van 't Basilica van S. Iean Lateran en van S. Paulus die van Constantinus de Groote gebouwt is, daer magh geen Heydensche Tempel wat by haelen, en nimmermeer by de Kercke van Maria Majore, die van den Romeyn Ioan Patritius gemaeckt, en van Sixtus III hermaeckt is. Waer in oock een Capelle is van Sixtus V en Paulus V Paussen, die in heerlijckheyt en schoonheyt veele andere Heydensche Templen, den loef af strijckt. Maer dit is niet de minste, maer het aldermeeste lof, dat Nieuw Romen het oude te boven gaet in den waeren Godsdienst, en in menighte en grootheyt van heylige plaetsen. Lipsius kan dan niet seggen, ubi Troja fuit? waer heeft Trojen gestaen? 't is waer het is dickwijls verwoest, verbrant en onder gevloeyt, maer 't is oock menighmael herresen, herboren, en van de eygen Vyanden weder opgebouwt, als van Totila en andere Koningen der Gothen en uytheemsche Vorsten, diewelcke daer op verlieft zijnde, zijn gekomen meer om 't selve te beschermen, als te verderven. Die geene die met vier en swaerd daer tegens hebben ingespannen, hebben oock straffe moeten geven van haere vermetenheyt. De Keyser Claudius de II sloegh door het sweerd 300 duysent Gothen, en bracht 2000 van haere schepen om hals. Aurelianus bracht Canobus den Koningh der Gothen t'onder, en versloegh 5000 van de sijne. Radagasus wierde van Stilicon gevangen genomen met 200 duysent Soldaten die in dienst waeren van Alaricus den Koningh der Gothen, en wierden soo veele Gothen tot slaven gemaeckt, datse gelijck als schaepen verkoft wierden. Alaricus nam Romen in 't Iaer 410 in, maer soo wel voor als nae, tot sijn eygen schade. Door wiens voordaed Attila, de roede Godes, en een schrick der Volckeren, met sijn heyrkracht gekomen zijnde, alwaer de Mincius en de Po in malkanderen lopen, stont heel twijfelachtigh of hy voort soude trecken of niet, want hem was wel indachtigh de neerlage die Alaricus geleden hadde, nae de plonderinge van Romen. Ondertusschen maeckt sich de groote heylige Paus Leo I, door het aenhouden van den Keyser Valentinianus op, die soo veele met sijne heylige Reeden te wege brachte, dat Attila besloot wederom nae huys te keeren, verschrickt zijnde door het gesichte van twee persoonen, die hem met een blood swaerd hadden gedreyght, soo hy den Paus niet gehoorsaemde: en men hout dat dese S. Pieter en Paulus geweest zijn, beyde beschermers van Romen. Nae dien het Romeynsche Volck door dese twee heylige lichaemen sich seeckerder bevint, als met eenige toorens, muyren, ende bolwercken, gelijck S. Chrysost. en S. Gregorius verhaelt &c. Na die tijd heeft men oock gesien hoe weynigh winst andere Princen gedaen hebben die op Romen zijn gebeten geweest, als Henric. IV, Ludowic de Beyer en Frederic de II. Waer over Rudolphus I Keyser, gevraeght zijnde, waerom hy oock niet nae Romen gingh? antwoorde met het fabeltjen van den krancken Leeuw, die van alle dieren, uytgenomen den Vos, besocht zijnde, in 't hol niet wilde treeden, want hy sagh dat alle de voetstappen daer wel nae toe gingen, maer geene wederkeerden, sulx seyde Rudolphus is meest alle voorgaende Keysers gebeurt, die niet waeren uyt Italien weder gekeert, ten zy met haere groote schaede. Seer wel heeft dit beproeft de Hertogh van Bourbon, wanneer hy
| |
| |
op den 14 Mey 1527 op eenen ladder in de Voorstad van Romen wilde klimmen, met een kogel wierde doorschoten, ten eynde de moetwille en smaet, niet soude ongestraft blijven, die zy de heylige stad hadden aengedaen, en in 't besonder de plaetse, waer den H. Paus Leo IV de muyren om S. Pieter bouwde: waer van Anastasius de Boeckbewaerder verhaelt, dat in 't Iaer 851 de eerwaerdige Bisschop met sijn eygen mond, op dieselfde muyre, drie gebeden met veele suchten en traenen heeft uytgesproken, biddende en versoeckende dat dese stad mocht in eeuwigheyt worden bewaert, door Christi hulpe en aller Heyligen en Engelen bystand, en datse mocht bevrijt, en ten eynde toe, onverschrickt blijven, van de geheele inval der vyanden. Op dese muyre die by d'andere Paussen in een bolwerck verandert is, quam Bourbon om 't leven, blijvende sijn lichaem by den sijnen verborgen, sulx datmen 't selve noyt meer sagh. Zijne Soldaeten zijn oock niet ongestraft gebleven, diewelcke of zy wel Romen plunderden, niet te min, diewijl zy geen hoofd hadden, blevense al doot en gesmoort in Italien, sulx datse te huys 't selve niet hebben konnen nae vertellen. Een straffe die 't barbarische Volck waerdigh was, en die niet kosten verdraegen de eeuwige bewaeringe van Romen: Waer in sedert de plunderingh van Bourbon soo veele schoone nieuwe gebouwen zijn opgerecht, datmen daer van een andere stad soude konnen toestellen, die noch by andere steeden niet was te vergelijcken. Gheen wratjen kan Romens schoonheyt schaeden, maer 't geene Lipsius ontleent heeft Hodie quaeritur nec invenitur in suo solo, dat selve kan men oock van alle steeden ter Werlt seggen: want daer is niet eene stad die met dieselve gevels, gebouwen, manieren en moederlijcke taele, die zy hadde voor 2375 Iaren, in eenen stand is gebleven, jae oock geene stad die 1500 Iaeren gestaen heeft. 't Is genoegh datmen Romen tegenwoordigh vind veel schoonder als oyt te vooren op sijnen grond. Het alderoudste gebouw, 't welck noch in 't geheel gesien wort, is het Pantheum, 't welck geeyndight is in 't derde Burgemeesterschap van Agrippa, waer van de voorgevel uytgehouwen is 25 Iaeren voor Christi geboorte. Oock weet ick niet dat ter Werld een soo ouden en wijden gebouw is, staende als een naevel midden in de bewoonde stad Romen. Daer worden oock op andere plaetsen, andere kleyne Heydensche Tempels gevonden, die in Christen Kercken verandert zijn, en daer siet men noch hooge spitsen, die van de oude Roomsche Keyseren gesien zijn. Veele steeden zijnder die op haren grond niet staen, daerse in 't begin op gebouwt zijn: Maer verre daer af, want Romen wordt op den selven grond gevonden daer het van Romulus is besteecken, en daer nae van de Naevolgers de Koningen, Dictatoren en Keyseren tot op Aurelianum en Carol. Magnum toe, en oock van Paus Leo IV, sulx dat nieuw Romen 14 mijlen in haeren omloop heeft, sonder de Burgh of Voorstad, die oock twee mijlen begrijpt, zijnde te saemen 16 mijlen, grooter als het oude, 't welck ten tijde van Vespasianus de Keyser 13 mijlen en 200 treeden, omvatte, gelijck Plinius schrijft in 't 3 boecx 5 cap. en soo duysent passen een mijle maecken, soo was het 13 mijlen en 200 passen in 't ronde. Van eene stad die noch staet met soo grooten omloop, kan men niet seggen datse doot zy, maer datse weder levendigh is geworden en eeuwigh gemaeckt door de bewaeringe van de H. Apostelen en door de innige gebeden van de Paussen, Christi Stadhouders. Nae dat Trojen, Carthago, Athenen en andere steeden zijn verwoest, zijnse niet weder opgestaen, maer Romen veelmaels van de Barbaren en ongeloovige verwoest zijnde, is veel wackerder en lustiger, door het believen Gods, herboren en herresen, als oyt te vooren, zijnde een stad die van God verkoren is tot een grondsteen en hoofd van de H. Kercke, gelijck men siet datse bewaert en onderhouden wort als een eeuwige stad. Welcken tijtel van eeuwigh haeren oorsprongh neemt uyte boecken der Sibyllinen, en is daer nae in de Medaglien gestelt. Tibullus en Aus. Gallus noemen haer eeuwigh, gelijckse oock van andere is genoemt. Niet dat Romen sal eeuwigh duyren: En ick weet wel dat het met de geheele Werld sal vergaen in den algemeenen brand, maer voor soo veele dat het duyren sal totten dagh des oordeels toe. En als de stad Romen daer niet meer sal zijn, dat sal een teycken wesen van het eynde des Werlts, gelijck Lactantius in 't VII boeck cap. XXV verhaelt. Dat Romen
| |
| |
totten dagh des oordeels sal staen, geeft Ioan. Chrysostomus te kennen, daer hy over den brief totten Romeynen in de XXXII Homilia aldus seyt, Hier van daen sal Petrus, daer sal Paulus wegh genomen werden: leght eens by u over en ontset u, over 't schouspel dat Romen sal aensien, dat Paulus en Petrus in der haest uyt haer graf sullen opstaen, en den Heere te gemoet, opwaerts worden gedragen. Wat een Roose sal Romen Christo toesenden, met wat dobbele kroonen sal die stad geciert worden, en met wat gulde ketenen isse omcingelt? wat fonteynen heeft zy? Wel maghmen seggen wat Roose sal Romen Christo in den laesten dagh toesenden, dewijl van de H. drumpelen der Apostelen af, men te gelijck met haer sal sien opstaen, dienselven Iean Chrysostomus, wiens heylige lichaem rust in de Sacrestie van de hoofdkercke van S. Pieter: diewelcke hoe Godsaligh hy was in in sijn leven, getuyght Pererius in 't XIV boeck over Daniel, en dat nae de meeningen van de voornaemste schrijvers, het eene overgeleverde Apostolische leere is, dat het Roomsche Rijck sal staende blijven, en met de Werreld eerst sal te gronde gaen, geduyrende totte komst van den Antichrist. De Keyserlijcke Majesteyt van het Roomsche Rijck houd sich noch in Duytsland, en Romen houd door de geestlijcke wapenen en de Sleutels, die Christus op aerden sijne Stadhouders gegeven heeft, over de geheele Werlt, het hooghste gebiet en de opperste regeeringe. Immers zijnder by onsen tijde verscheyden Ambassaden of Gesanten gesien, uyt de verre gelegenste Koninghrijcken van Egypten, Aethiopien en Muscovien, om sich voor den Paus Gregorius de XIII eerbiedigh voor sijne voeten te buygen, en van drie Koningen te gelijck, die nae een drie-jaerige reyse gekomen zijn uyt het Koninghrijck van Iapon, 't welck de oude Romeynsche Mogentheyt onbekent was. De groote Sophy Koningh van Persien sandt anno 1601 voor Gesante aen den Paus Clemens VIII Cucheni Olli Beag, zijnde een Heyden, die noch met sijnen tulband op 't hoofd afgeschildert is, in de sael van Clemens in Vaticano, en beneffens hem Antonio Serhers Engelsman, als tweede Gesante en Tolck, die Christen zijnde, binnen Romen eerst voorgingh. Van d'uyterste deelen van Africa vaerdighde de Koningh van Congo, eenen Edelman, als Gesante, af, die in Romen kranck zijnde, stierf, en wierde begraeven met een aensienlijcke uytvaert, in de groote Kercke van Maria de Groote. Xaabba Koningh van Persien, sondt van gelijcken aen Paulus V Ali Goli Bek Mordar, oud zijnde 73 Iaeren, die nae de gewoone maniere van tegenrijdinge wierde ingehaelt op den 27 Augusti 1609. Iudate Masumene Koningh in OostIndien, op de hooghte van Iapon, schickte sijnen Gesante Franciscum Vaxecura Ridder Christi, aen Paulus V, om uyt sijnen naeme hem de voeten te kussen, die nae een reyse van twee Iaeren, met den Vader Lodovic Sotela Observantiner Minrebroeder in 't Iaer 1615 binnen Romen quam. En hier door vinden sich de Koningen en Princen des Werrelts bewogen, om gehoorsaemheyt te bewijsen aen haeren Roomschen Opper-Priester. Niet vergeefs is dan van den Poeet sijn Rijck Eeuwigh genaemt, en met recht komt dan Romen den tijtel van eeuwigh toe, die men in steen siet gehouwen boven drie poorten te Romen, gelijck mede op verscheyden plaetsen en opschriften te sien is, die wy hier nae laeten.
De Raed en 't Volck van Romen noemen haere stad Eeuwigh, hoewel de Gothen te dier tijd, dieselve sochten te onderdrucken. De voornoemde Poeet Claudius Rutilius schelt in sijne dichten, Stilico voor een brandstichter van de boecken der Sybillen, en een verraeder van 't Rijck, om dat hy, soo hy slechts hadde gewilt, de Gothen konde verdelgen, eer zy binnen Romen, om dat te verwoesten, waeren gekomen: dese was seven Iaeren Regeerder binnen Romen, nae de swaere neerlage die van Alaricus Koningh der Gothen, was geschiet, evenwel noemt hy oock de Roomsche Heerschappye als mede de stad Romen eeuwigh, onaengesien dieselve benaeuwt en afgenomen was, door de barbarische vyanden, en hy beeld die af met een Adelaer ofte Phoenix. Een opschrift dat tot noch toe waerachtigh, en op de drie poorten is gesien geweest van Alaricus en Totila, die dieselve op verscheyden plaetsen vernielden. En wy hopen datse waerachtigh sal blijven, soo lange de Godlijcke goedertierentheyt de Werreld sal behouden, overmits in 't heyligh Romen, de Roomsche Stoel geheylight is, met het Martelaerschap van de Heylige Apostolen, hebbende aldaer de Kercke Christi geplant, diewelcke, sonder twijfel, sal eeuwigh zijn, gelijck de Paus
| |
| |
Pius II verhaelt in sijne Verantwoordinge: Christus heeft sijne Kercke ingestelt datse sal duyren tot het eynde der Eeuwen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd