Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Scoltura. Beeldhouwerie

Een schoone jonge dochter met een slecht hulsel op 't hoofd, waer op een groene Lauwertack gevlochten is, gekleet wesende in laecken van seer schoone verwe: zy sal de rechter hand op een steenen beeld houden; en sal in d'ander hand verscheyden instrumenten hebben, die tot dese konst noodigh en gebruycklijck zijn, staende met haere voeten op een kostelijck tapijt.

Zy wort met een bevalligh wesen gemaelt, maer weynigh geciert, om dat, terwijl de mensch mette fantasyen en gedachten besigh is, om de dingen, door de konst, mette natuere over een te brengen, en het een met het ander te doen gelijcken, soo bekommertse haer niet seer met het ciersel en opproncken van 't lichaem.

De Lauwertack, die nae de strengigheyt van den Winter, noch de groenigheyt aen haere blaeders behoudt, betoont dat de Beeldhouwerie, door haer arbeyd, schoon en levendigh bewaert wordt, tegens de quaedaerdigheyt des tijds.

Het kleed van schoone verwe, sal haer

[p. 38]

Beeld gelijck zijn, 't welck tot lust en vermaeck gebruyckt, en door heerlijckheyt wort onderhouden en gehandhaeft.

De hand op 't Beeld, druckt uyt, dat alhoewel de Beeldhouwerie het voornaemste ontwerp van 't oogh is, soo kanse niet te min oock een ontwerp wesen van 't gevoel, want haere vaste stoffe, waer ontrent sich dese konst oeffent, om konstelijck de natuere nae te bootsen, kan seer wel te gelijck wesen een ontwerp van 't oogh en van't gevoel. Waer over wy oock weeten, dat Michel Angelus van Buonarota, die een licht en glants van dese konst geweest is, wanneer hy, door sijne gestaedige naerstigheyt, in sijn ouderdom blind geworden was, soo plagh hy de Beelden te betasten en te bevoelen, en kost daer van sijn oordeel strijcken, of het oude of nieuwe gemaeckte Beelden waeren, oock watse in deughd of prijs waerdigh waeren.

Het tapijt onder haere voeten, betoont, gelijck geseyt is, dat de Beeldhouwerie geheel door de heerlijckheyt en pracht wort opgehouden, en datse sonder den Rijckdom veracht, en misschien geen kracht soude hebben.