Bellerophon of Lust tot wiisheit, Gesangh der zeeden, Urania of Hemel-sangh

Nutte onderwijsinge voor de Jeughd.

Stemme: O heyligh saligh Bethlehem.

NAe dat het taxken is ge-ent,
Sal 't goed' of quade vruchten geven,
Gelijck de jeughd oock wort gewent,
Dat sal sy volgen al haer leven.

2. Wanneer de jeughd van jonghs af hoort,

Van d'Ouders goed' of quade zeeden,
Soo kruypt het goed of quaed al voort,
En voeght sich nae d'aenwenst of reeden.

3. Giet ghy in een nieuw aerden vat,

Wat stinckend' is, 't sal daer nae aerden,
De jeughd' oock licht het quade schat,
Nae sy 't begrijpt in kracht of waerden.

4. Hier toe dient wijsheyt en verstant,

Om 't jonge vleesch by tijdts te souten,
Op dat het niet slae van der hand,
Noch sich vervoege by den stouten.

[p. 77]

 

5. Het onderwijs dient strax gedaen,

 

Eer 't dertel paert geraeckt aen 't hollen,

 

Soo ghy daer op geen acht wilt slaen,

 

Het loopt in 't wild' te rase-bollen.

 

6. Wilt ghy dan souten als het vleysch,

 

Is stinckend' en geheel bedorven?

 

Dan is 't te laet. Bedwinght haer eysch,

 

Eer 't stinckend' wordt en heel verstorven.

 

7. Dus slaet by tijdts de handen aen,

 

En sout en wrijft de jonge sinnen,

 

Eer dat s' op slinxe paden gaen,

 

En 't Werrelts voor het Hemels minnen.

 

8. Wie sich te traegh aen 't souten stelt,

 

Die sal het sich te laet beklagen:

 

Want aenwenst krijght soo groot gewelt,

 

Dat ghy die swaerlijck sult verjagen.

 

9. De Windhond wort door aenwenst traegh,

 

En hy vergeet het Wilt te jagen:

 

De Huyshond wort door aenwenst graegh,

 

En loert op 't Wilt, door list en lagen.

 

10. Siet dan dat ghy u jeughd gewent,

 

By tijdts tot een Godsaligh leven:

 

Want nae het taxken is ge-ent,

 

Sal 't goed' of quade vruchten geven.

PLutarchus verhaelt de Historie van Lycurgus, hoe hy tvvee honden had op-gebracht, eenen Windhond, dien hy met leckere spijse voede: en eenen Huyshond dien hy ter jacht oeffende: die vvelcke als hy die beyde op den merkt te Athenen voort-brachte, sette hy haer leckere spijse voor, en smeet daer op een Hase voor den dagh. De Windhond liep strax nae 't gebraet, maer de Huyshond vervolghde den Hase. En hier op sprack hy, O ghy Burgers van Athenen siet ghy nu niet, hoe de opvoedinge, van dese twee verscheyden dieren, de natuyr oock heeft verandert. En dat de oeffeninge tot het eerlijcke, meer vermagh als de natuyre.

Cicero seyt tot Herenium, men moet de beste maniere des levens verkiesen, en de gevvoonte salse u soet en lieflijck maken.

[p. 78]

Seneca seght in 't boeck van de Zeeden: De opvoedinge en tucht maecken de goede zeeden, vvant de goede gevvoonte drijft uyt, 't geene de quade heeft geleert, om dat sy vvel leert spreecken en vvel doen.

Plutarchus verhaelt in 't Leven van Alexander, dat als hem vvierde gevraeght, vvien van beyden hy vvilde voor sijnen Vader hebben, Philippum of Aristotelem? Antvvoorde hy, mijn Meester. Want Philippus mijn Vader, heeft wel veroorsaeckt dat ick hier ben, maer Aristoteles heeft gemaeckt, dat ick wel ben onderwesen.

Hy sal alle sonden mijden, seyde eener, dieder bereyt is nae de deughd te gaen. Want geen sonde neemt haer eynde, daerse eerst begint. Waer over Valerius Maximus seght: De uytgangh der sonde, is de ingangh totte deughd.

Het moet vroegh krommne, seght het spreeckvvoort, dat een goede baeck sal worden.