Klaes Kapoen
(1843)–Hippoliet van Peene–
Auteursrechtvrij
[pagina 7]
| |
Eerste tooneel.TRUITJE, VROUWENSCHRIK.
vrouwenschrik,
Truitje willende beletten van binnen te gaen.
Selderment! Truitje! ik zal u omhelzen of myn naem is geen Vrouwenschrik.
truitje,
dreigende den eemer water welken zy draegt hem over het lyf te gooijen.
Vrouwenschrik of duivelsschrik, laet my voorby, of ik gooi u op myn eeuwige conscientie den vollen eemer water over het lyf. | |
[pagina 8]
| |
vrouwenschrik.
Dat zullen we zien. - Komaen, een kus!.. Truitje! duivelsch Truitje!
truitje.
Geen enkele, al vocht ge u dood.
vrouwenschrik.
Dan neem ik u stormenderhand in.
truitje,
hem een handvol water in het gezicht oosschende.
Welnu! daer... dat is voor uwe moeite.
vrouwenschrik,
zich het aengezicht met zyne politiemuts afdroogende.
Ha! dat is niet wel; dat is verradery dat...
truitje,
schaterend van lachen.
Ha! ha! dat zal u leeren meisjes kussen, grappenmaker! - Dag Jan, als ge goest hebt, ik kan u nog van het zelfde bedienen... ha! ha! (Af in huis.)
vrouwenschrik.
Ik dank u... ik ben geen liefhebber van nat, als het water is. | |
Tweede tooneel.VROUWENSCHRIK, DAPPERMAN.
dapperman.
Kyk! heeft het dan geregend langs hier? Ik zie nogthans geene vlaeg in de lucht.
vrouwenschrik,
zich altyd afdroogende.
Ja, maer de vlaeg is in huis.
dapperman.
In huis?
vrouwenschrik.
Verbeeld u, Sergeant! dat die duivelsche meid my daer besproeid heeft, even als eenen stoffelier die op 't verdroogen stond. | |
[pagina 9]
| |
dapperman.
Zy heeft wel gedaen... zy moest u besproeid hebben dat het water uit uwe getten liep, zoo gy haer weêr geplaegd hebt.
vrouwenschrik.
Bah! om dat ik haer volstrekt wilde kussen.
dapperman.
Waerom moet gy haer kussen, he?
vrouwenschrik.
Wel zaterdaegs! wat zonderlinge vraeg!... Om dat my dat vermaek doet... daerom.
dapperman.
Dat is geene reden om een meisje altyd achterna te loopen, en nergens gerust te laten.
vrouwenschrik,
ter zyde.
Kyk! zou de sergeant jaloersch zyn! (Luid.) Gy hebt ze wel gisteren gekust... en eergisteren ook... waerom moest gy haer kussen?
dapperman.
Ha! dat is verschillig... voor eerst ben ik geen melkbaerd gelyk gy; dat is gekend en geweten... vervolgens kus ik haer, om dat...
vrouwenschrik.
Ha! ik ben nieuwsgierig, sergeant... gy kust haer om dat...
dapperman.
Om dat... om dat my zulks behaegt en dat ik u daervan geen rekenschap moet geven.
vrouwenschrik.
Zeer juist geredeneerd, sergeant. Gy kust haer om dat u zulks behaegt, ik kus haer om dat my zulks vermaek doet... wy zyn het eens, en ik loop nog eene onderneming beproeven.
dapperman.
Een oogenblik, Vrouwenschrik! gy blyft hier.
vrouwenschrik.
En waerom? | |
[pagina 10]
| |
dapperman.
Om dat uw sergeant het gebiedt.
vrouwenschrik.
Ik blyf.... of liever... ik blyf niet.
dapperman.
Wat beteekenen deze vrypostigheden met uwe overheid, piot!
vrouwenschrik.
Niets... niets... sergeant! ik wilde alleenelyk zeggen dat ik eene wandeling in 't veld ging doen.
dapperman.
Dat is wat anders.
vrouwenschrik,
ter zyde.
Eene valsche beweging... half links omkeer... en ik rand Truitje langs achter den koestal wederom aen. (Luid.) Tot wederziens, sergeant!
(Hy vertrekt al zingende):
'k Ben laest in d'helle geweest,
Al de duivels waren dronke...
| |
Derde tooneel.DAPPERMAN, alleen.
Selderment! zoo ik hier in alles geen order stelde, zou die verwenschte vlasbaerd in staet zyn my den kaes van het broodje te stelen... maer geduld! ik zal wakker het oog in 't zeil houden, dat beloof ik hem... Honderd kardoesen! 't is dat ze niet onaerdig is, de kleine feeks met hare lodderige oogjes en hare malsche wangen, die blozen als kriekappels. Sedert de drie weken dat wy hier te Drongen inkwartieren, heb ik hel al mooi ver met haer weg gekregen, en de duivel hale my, zoo ik niet in staet ben, ondanks myne vyf en veertig jaren, en hier en daer wat gespikkeld hair, haer den eenen of den anderen dag eene ernstige liefdeverklaring te maken. - Maer ik hoor mynen | |
[pagina 11]
| |
jongen leerling Klaes Kapoen... Duizend veldbataillons! ik bedrieg my niet... de kleine snaek heeft zich een paer knevels gemaekt. | |
Vierde tooneel.DAPPERMAN, KLAES, met klakkers, en de politiemuts van Dapperman op het hoofd.
klaes.
No 1. Nieuwe zangwyze van den heer Miry.
Rataplan, plan, plan, plan, plan, plan,
Rataplan, plan, plan, plan, plan, plan,
Plan,
'k Ben de tamboer Klaes kapoen,
'k Kan den trommel handig roeren,
En al wat men moge doen,
'k Laet het maeijen aen de boeren;
Koeijen wachten is geen eer...
Daerom roep ik menig keer:
Leev' de militairen staet!
Ik ben tamboer en soldaet.
Rataplan, plan, plan, plan, plan.
Tweede kouplet.
Tamboer, dat 's myn element;
Men gaet voorwaerts zonder vreezen;
M'is aen 't hoofd van 't regiment;
Men schynt generael te wezen.
Borst vooruit met fieren tred,
Voeten schuins vooruit gezet,
Op het link been trommel dwars,
D'handen slap en voorwaerts, marsch!
Rataplan, plan, plan, plan, plan, plan,
Rataplan, plan, plan, plan, plan, plan,
Plan.
(Op het refryn marcheert hy over 't tooneel; Dapperman volgt hem verrukt na.)
| |
[pagina 12]
| |
dapperman.
Honderd duizend elementen!.. Wat vuer! wat houding!.. dat is een snaek dien ik verre wil doen gaen, of de duivel zal my halen.
klaes.
Kyk! ik hoop het wel, sergeant! Welnu! zyt gy te vreden? heb ik een krygsmans gezicht?
dapperman.
Of gy een hebt! wat hagels!
klaes.
Niet waer? Hoe veel jaer dienst geeft ge my wel?
dapperman.
Ten minste zes.
klaes.
Gy schertst.
dapperman.
Nooit!
klaes.
Woord van eer?
dapperman.
Woord van Dapperman.
klaes.
In dat geval ga ik u op eenen kostelyken paradysappel onthalen. (Hy haelt een appel en een mes uit den zak.)
dapperman.
Dankbaer... ik houd van het appelzap niet; ik heb liever iets van den stoker.
klaes.
Welnu, ik wil u eenen goeden borel laten drinken, na dat ge my nog eens dien stoot hebt getoond.
dapperman.
Wat stoot?
klaes.
Ge weet wel: een twee... een twee...
dapperman.
Welaen! dat gaet er op los. Haest u... daer zyn onze floretten. (Hy neemt twee dunne stokken.)
| |
[pagina 13]
| |
klaes.
Kyk! de lust bekruipt my om den paradys appel in de kave te gooijen... dat zou een wonderlyken plitplets maken in moeder Van Dorp's papketel, die juist over den haerd hangt.
dapperman.
Komaen... geen gekheden... Stel u en garde. Een, twee... een, twee... Met al dat zyn wy het die den pap zouden moeten slikken... Ik wed dat hy vol grym ligt.
klaes.
Het ware eene schoone gelegenheid om hem eens dik te hebben... gy klaegt altyd dat hy dun is gelyk spoeling... Paf!.. daer is hy er in... Heilige Sakramentsdag! de katte zal op de koorde gaen dansen... Welaen, schielyk, een... twee... (Hy schermt tegen Dapperman.)
dapperman.
Een oogenblik... niet te driftig. Het regt been vooruit... zoo... het link twee voet daer achter... zoo... het link hand waterpas met het achterhoofd; zie in dezer voege... hooger... nog hooger... goed... eene zachte beweging aen het ligchaem... een ligte zwier... voortreffelyk... en nu, meet het floret... weer u... een, twee... een, twee; keer den stoot af... dat gaet... een, twee.. dat gaet... voor den bliksem! wat snaek! goed... goed...
klaes.
Geraekt, sergeant!
dapperman.
Neen, neen.
klaes.
Ik zeg u van ja...
dapperman.
Ik zeg u van neen.
klaes.
Gy liegt, ik heb u geraekt.
dapperman.
Gy zyt gemist. | |
[pagina 14]
| |
klaes.
Welaen... herdoens... weer u.
dapperman.
Zachtjes... zoo haestig niet.
klaes,
hem een grooten slag op den schako gevende.
Pan! ik heb u geraekt, hoop ik.
dapperman.
Satansche spotvogel!
klaes.
Gy ziet dat ik reeds in staet zou zyn van myn kantje te kuisschen, indien er nood moest zyn. Luister sergeant! een anderen keer moet ge my leeren rooken en vloeken gelyk gy... ik wil een volmaekt soldaet zyn... ik wil kunnen rooken als een Turk en vloeken als een sapeur.
dapperman.
Laet my geworden. Ik belast my met eene opvoeding die van geen stroo zal zyn... Ik zal u spreken van veldslagen, van bomben, van kanonnen, wat weet ik, van honderd duizend elementen.
klaes.
Ja, ja, van honderd duizend elementen. God! wat klinkt dat wel! honderd duizend elementen! honderd duizend elementen... he!..
dapperman.
Goed, gy hebt aenleg.
klaes.
Sa, sergeant; ernstig... wanneer engageert ge my?
dapperman.
De drommel! ik weet het niet, ik vrees altyd...
klaes.
Wat vreest gy?
dapperman.
Den rimram van daer binnen.
klaes.
Lieve deugd! zoo ik my daer aen moest stooren!.. Weet ge wat, sergeant! men stopt zich de ooren voor den | |
[pagina 15]
| |
rimram, en men gaet zynen weg vooruit... 't is net als of er geen rimram was.
dapperman.
Inderdaed! wel voor den henker! men moet de goede neigingen niet dwarsboomen... 't Is besloten, ik zal u engageeren.
klaes.
Dat is een woord! Top!.. daer is myne hand. (Gerucht binnen.) Hemeltje! 't zyn myne eerbiedwaerdige ouderlingen... weg is de vogel... ik ga myn knevels scheren.
(Af.)
| |
Vyfde tooneel.DAPPERMAN, ANNA, VAN DORP.
anna.
Zwyg, Van Dorp! het is onmogelyk... de appelaer staet er ten minste vyf roeden af.
van dorp.
Maer...
anna.
Ik zeg u dat het onmogelyk is... Gy zult my toch niet zeggen dat een appel van zoo ver van zelf in de kave zal vallen.
dapperman,
ter zyde.
Hemel! de appel heeft zyne gevolgen gehad... Ik had het wel gedacht... maer sus...
van dorp.
Maer ware het niet mogelyk dat de wind...
anna.
Ja, maekt dat de ganzen wys... er waeit geen loover op de boomen... maer ik kan raden van waer de pert komt, welke men my gebakken heeft... Sergeant! waer is Klaes?
dapperman.
Klaes! (Ter zyde.) Laet ons neutrael blyven. (Luid.) Ik heb hem heden avond nog niet gezien, mamaetje...
| |
[pagina 16]
| |
anna.
O 't is gelyk! het kan van geen anderen komen.
dapperman.
Er is dan iets buitengewoons voorgevallen, mama Van Dorp?
anna.
Eene schelmery... de schoonste ketel pap vol grym...
dapperman.
Vol grym... mama Van dorp!
anna.
Ja, vol grym.
van dorp.
Het schynt dat er een appel rechtstreeks door de schoorsteenpyp gekomen is en die letterlyk gevaegd heeft, op 't oogenblik dat de pap over den haerd hing.
dapperman.
Ach! wat ongeluk! papa Van Dorp!
anna.
't Is om van gramschap te sterven... myn kostelyke pap!..
dapperman,
ter zyde.
Met al dat, dat hy ook alle dagen niet kostelyk is.
anna.
Maer dat men niet denke dat ik anderen zal koken... waerachtig neen... Men zal hem eten gelyk hy is.
dapperman,
ter zyde.
Blikslagers! dat wordt erg. (Luid.) Ware er geen middel, mama Van Dorp, om 't geval een beetje te verbeteren? by voorbeeld, zoo men den pap eens door de zyg goot.
anna,
gestoord.
Sergeant! moei u met uwe zaken.
dapperman.
Voor den drommel! ik geef u eenen raed.
anna.
Hy is goed om met pruimen te stoven, uw raed. | |
[pagina 17]
| |
van dorp.
Vrouw Anna!...
anna.
En gy ook... waer is 'Klaes?... dat ik den schelm eene goede timmering geve.
van dorp.
Wel vrouw lief! zyt gy wel zeker dat het Klaes geweest is?
anna.
Ten ware dat gy het geweest waert.
van dorp.
Ik! de hemel beware my!
anna.
Welnu, houd dan uwe dwaze opmerkingen voor u alleen.
dapperman,
tegen Van Dorp, hem ter zyde nemende.
Papa Van Dorp! bedaer u... men moet de vrouwen niet tergen als zy eene kwade luim hebben.
van dorp.
Ach! ik ben bedaerd, vriend... Ik ben... men kan niet meer bedaerd...
dapperman.
Dat is een waer geluk in een huishouden, (Ter zyde.) inzonderlyk als men een kwaed wyf heeft.
anna.
Ha! wy zullen gaen hooren, daer komt de snaek aengedrenteld. | |
Zesde tooneel.
De vorigen, KLAES, zonder knevels.
klaes,
opkomende.
No 2. Wyze: dat meisje zat aen hare deur.
Eerste kouplet. Gertruideken zat aen haer deur
's Avonds in de mane.
| |
[pagina 18]
| |
Daer kwam een jonge knaep by heur,
's Avonds in de mane.
Hy zeî! zoet kind, gy staet my aen;
Laet ons eens samen wandlen gaen,
's Avonds in de mane.
anna.
Een oogenblik! ik zal u gaen leeren zingen, 's avonds in de mane... Wat hebt gy weêral verricht, zeg, ongelukskind?
klaes.
Tweede kouplet: gy zult gaen hooren wat Gertruideken daer op antwoordde.
anna.
Ik vraeg u wat gy weêral verricht hebt?
klaes.
Luister, moeder Van Dorp: Tweede kouplet.
Gertruideken zat aen haer deur
's Avonds in de mane.
De jonge knaep stond nog by heur,
's Avonds in de mane.
Zy zeî: ik wandel maer in 't klaer;
De wandeling is vol gevaer
's Avonds in de mane.
(Gedurende dit laetste heeft hy een dryftop uit den zak gehaeld, opgewonden en doet hem draeijen.)
Errrrsh!!! scheenvleesch!!! levende goed! ju, Mietje! ju, Mietje!
dapperman,
ter zyde.
Hemelsche deugd! wat kapoen!..
anna,
den top opnemende en in den zak stekende.
Komaen! genoeg... dat spel begint my hier te vervelen.
klaes,
in zyn hair krabbende.
Ei moeder! myn Mietje! myn Mietje! | |
[pagina 19]
| |
anna.
Ik zal dien verwenschten dryftop in 't vuer werpen, zal ik...
klaes,
even.
Myn Mietje! myn Mietje!
van dorp.
Wel vrouw! geef hem zyn Mietje weder, en dat hy zwyge.
anna.
Ja... zoo is 't... bederf hem maer wel ter dege... Gy zult er een lief manneken van kweeken... Daer is uw top schobbejak!... maer ga voort, jonge lief... ga voort... Aen 't einde van uwen weg wacht u de galg.
klaes.
Bah! Ik zal tamboer zyn, niet waer sergeant?
anna.
Ja... gy hebt daer nog een schoonen leermeester by de hand. (Dapperman maekt eene beweging.)
van dorp.
Vrouw Anna!
anna.
Zwyg... gy...
dapperman.
Mama Van Dorp, ik mag u zeggen, zonder daer op te roemen, dat ik my nooit verstouten zou, andere dan goede grondbeginselen uwen zoon in te boezemen.
klaes.
De sergeant heeft gelyk... hy is gekend voor de goede grondbeginselen... en honderd duizend elementen!
dapperman,
ter zyde, hem stootende.
Wilt gy wel zwygen, he?
anna.
Dat is zeker een staeltje van uwe goede grondbeginselen.
dapperman.
Ik ben confus, mama Van Dorp... maer ik durf hopen... | |
[pagina 20]
| |
(Tegen Klaes.) Wat zyn dat voor uitdrukkingen? Gy hebt gevloekt, dunkt my.
klaes.
Kyk! sergeant!.. gy moet den heiligen man niet spelen... gy hebt het my zelf geleerd.
dapperman.
Ik?
klaes.
Ja... gy...
dapperman.
Ik heb u geleerd?...
klaes.
Daer zoo even, toen gy my leerde trekken.
anna.
Sergeant Dapperman! ik ben zeer misnoegd over u... en ik wensch u maer één ding, dat is dat gy al spoedig uwen vlieger moget opsteken.
dapperman,
een weinig geraekt.
Mama Van Dorp!
klaes.
Toe, toe, sergeant! mama Van Dorp is vies gezind opgestaen... haer mutse staet op een oor.
anna,
naer eenen stok grypende.
Verwenschte kapoen! indien ik my niet inhield...
klaes.
Houd u in... houd u in, moeder... Kyk! ik ga u omhelzen. No 3. Wyze: te Kieldrecht.
Myn moeder is brave,
De braefste vrouw van Dronge';
Ze ronkt, ze knort, ze kyft, ze slaet,
Maer slaet maer met heur tonge.
Ei my! is dat niet fraci!
Ze slaet maer met heur tonge.
anna.
Maek u dan eens ernstig kwaed met zulk een duivelsch kind. | |
[pagina 21]
| |
van dorp.
Het was ook wel de moeite waerd, voor een ongelukkigen pap...
klaes,
schielyk.
Pap! pap! wat is er van pap, he?
anna.
Hy durft het nog vragen?...
klaes.
Ik weet van niets... ik kom van Caneghem.
anna.
En de appel, welken gy door de kave gegooid hebt, kwam zeker ook van Caneghem?
klaes.
Ik een appel door de kave gegooid?
anna.
Ja, gy, satansch kind!..
klaes.
Gy zyt gemist... Het satansch kind kan u verzekeren dat gy gemist zyt.
van dorp.
Wie is het dan geweest?
klaes.
Wie? (Ter zyde, Vrouvenschrik ziende, die juist aen de deur komt staen.) Goed, daer is Jan... (Luid.) Wel die daer... Vrouwenschrik...
allen.
Vrouwenschrik! | |
Zevende tooneel.
De vorigen, VROUWENSCHRIK.
vrouwenschrik,
schielyk bykomende.
Wat! wat is er van Vrouwenschrik?
klaes.
Te droes! die komt ook van Caneghem. | |
[pagina 22]
| |
vrouwenschrik.
Ik kom van Caneghem niet... ik kom uit den koestal.
dapperman,
zacht tegen Vrouwenschrik.
Wat verricht gy in den koestal, piot?
vrouwenschrik,
even.
Familie zaken, sergeant!
anna.
Dus zyt gy het heerken, die u verlustigd hebt met mynen ketel pap vol vuilnissen te doen vallen.
vrouwenschrik.
Ik! wie zegt dat?
allen.
Daer, Klaes...
vrouwenschrik.
Hy liegt, of de duivel mag zyn grootvader zyn.
klaes.
Hy liegt zelf. Daer, kyk, hy wordt rood gelyk een kalkoen...
vrouwenschrik.
Waerom niet? als ge my warm maekt. Myn bloed is toch geen regenwater.
dapperman.
Komaen Jan! men moet hier biechten of onder de galg... Beken alles; men zal u tot verzachting van straf de brokken alleen laten eten.
vrouwenschrik.
Ik bedank u... ik houd van geen brokken die aen sponsturven gelyken... maer zoo is 't; Jan heeft altoos een breeden rug. Is er een pot gebroken, 't is Jan geweest... heeft de kat de melk binnen gespeeld, 't is Jan geweest... heeft men de schouw in den kernmelkpap gevaegd, 't is Jan geweest... Jan en altyd Jan. - Moeder Van Dorp, ik zou wel raden dat het een van hen is geweest; want het zyn twee dieven in een kerke. De monnik predikte immers ook dat men niet mag stelen, en had zelf de gans in zynen scapulier. | |
[pagina 23]
| |
van dorp.
Vrouw, het kalf is verdronken, het is te late den put gevuld: laet ons dus daer aen niet meer denken.
anna.
Ja, maer dat het niet meer gebeure.
vrouwenschrik.
Myn grootvader, by den Heere moge hy rusten, was een groot fizoloof in die dingen; hy troostte ons altyd met dit gezegde: het is beter dat dan een been gebroken.
klaes,
toppende.
Brovo! Jantje.... Scheenvleesch!!! Vrouwenschrik... (Hy geeft hem verscheide zweepslagen op de beenen.)
vrouwenschrik,
opspringende.
Ei! ei! scheid uit.
klaes.
Ha! ha! ha! hy springt gelyk een ezel die verkeerd peper gesnoven heeft. (Gerucht.)
van dorp.
Van waer dat gerucht?
anna.
Het is Dirk... waerom loopt hy zoo?.. Wat mag er voorgevallen zyn? | |
Achtste tooneel.
De vorigen, DIRK.
dirk,
buiten adem.
Ha! zyt gy daer allen? Welnu! daer is nieuws.
allen.
Nieuws!
dirk.
Ja, ja, groot nieuws...
klaes.
Een groote zak met leugens, ja; gelyk gisteren, gelyk eergisteren, gelyk alle dagen. | |
[pagina 24]
| |
anna.
Welnu, laet hooren, Dirk! wat nieuws is er?
dirk.
Er is... er is... Dat de vyand te Maldeghem is.
allen.
Is het mogelyk!
klaes,
ter zyde.
Te beter.
dirk.
De tyding is daer zoo even door een estafet aengebragt; als mede het bevel aen al de troepen, op de omliggende dorpen ingekwartierd, van spoedig naer de grenzen te trekken.
klaes,
ter zyde.
Dit mael zal ik er by zyn.
dirk.
Men is bevreesd voor dezen nacht... en hoort... daer slaet men reeds den trommel.
dapperman.
Ja, het rappel... Sakkerloot! er is geen minuet te verliezen... Komaen, Vrouwenschrik! gezwind wapens en bagagie in gereedheid.
vrouwenschrik.
Ik ga, sergeant... (Af.)
anna.
En ik ga u aenstonds een stuk op de hand bereiden.
dapperman.
Bravo, mamaetje!... terwyl wy ons aenkleeden.
anna.
Toe dan, Van Dorp! gy staet daer te kyken gelyk een uil op een kluit... Toe, rap... help eens een handeken toesteken.
van dorp.
Ja, vrouw Anna!.. ja... 't is dat ik stond te denken... | |
[pagina 25]
| |
anna.
Denken!.. denken... denk als ge meer tyd hebt. (Zy stoot haer man binnen; Dirk volgt; Dapperman meent het zelfde te doen, doch wordt door Klaes wederhouden.)
| |
Negende tooneel.DAPPERMAN, KLAES.
klaes.
Een oogenblik... sergeant.
dapperman.
Wat is er, Klaes?
klaes.
Wat er is... wat er is... dat gy vertrekt en dat ik mede ga.
dapperman.
Gy!
klaes.
Ik.
dapperman.
Klaes, dat is onmogelyk.
klaes.
Ik zeg u dat ik mede ga... zoo gy my weigert, ga ik alleen.
dapperman.
Maer overleg dan eens.
klaes.
Dat ik heb reeds lang gedaen, en myn besluit is genomen.
dapperman.
Maer uwe moeder...
klaes.
Myne moeder? myne moeder zou my niet willen ongelukkig zien, ik weet het, en ik gevoel hier (Op zyn hart wyzende,) dat myn geluk ginds gelegen is.
| |
[pagina 26]
| |
No 4. Wyze: van La sentinelle.
Myn hart zegt my: ‘gy zyt voor roem geschikt;
Een and're hand zal ploeg en paerden voeren,
Maer gy, by wien het vuer der roeping blikt,
Zult onder 't schroot den oorlogstrommel roeren.’
Welaen vooruit! geleid my op uw schreên.
Laet my doen zien waervoor ik ben geboren...
En eens, by 't buldren van 't kanon,
Daer niets myn vuer bedwingen kon,
Zult gy verrukt myn trommel hooren.
dapperman.
Honderd kardoesen! dat ik zoo een zoon had...
klaes.
Kom, gy zult van my te vreden zyn... Gy zyt een dappere soldaet... gy zyt nooit bang geweest.
dapperman.
Hel en duivel! bang!
klaes.
Welnu! gy zyt myn meester, en ik wil u gelyken... ik wil ook dapper zyn; ja, voor den drommel! dat wil ik... en zoo gy my één mael in 't gezicht van den vyand ziet beven, dan neemt ge uw geweer en ge schiet my maer effentjes een kogel door het lyf, om my te leeren leven.
dapperman.
Bomben en grenaden!.. ik moet u omhelzen... gy zyt een kleine held, die in staet zyt wonderheden te doen.
klaes.
Zyt gerust; by de eerste gelegenheid win ik het kruis van eer of blyf ter plaetse liggen.
dapperman.
De kleine kapoen is er toe bekwaem, of de duivel hale my. - Sa, en de ouderlingen daer binnen?.. hoo zal dat scheiden?
klaes.
Ga, maek u vaerdig, en zeg aen moeder dat ik haer een paer woordjes tusschen vier oogen wensch te spreken. | |
[pagina 27]
| |
dapperman.
Zoo... ik heb liever dat gy dat eitje met haer te samen pelt. (Af.)
| |
Tiende tooneel.KLAES, alleen, van vreugde opspringende.
Onze lieve Heerken! sta my by! het is dan waer, ik ga soldaet worden!.. God! wat geluk! soldaet en tamboer... rataplan, plan, plan... rataplan, plan, plan... Ja, maer een soldaet is geen straetjongen meer; daerom, dryftop, zweep, klakkers en mes, sints veertien jaer myne getrouwigste vrienden, goeden avond, en vaertwel. (Hy werpt alles ter aerde.) Nu ben ik een man, en myne moeder zal geen regt meer hebben om my als een kind te behandelen... Daer is zy.
| |
Elfde tooneel.ANNA, KLAES.
anna.
De sergeant heeft my gezegd, Klaes, dat gy my wenschte te spreken.
klaes,
zeer ernstig.
Ja, moeder.
anna.
Welnu, wat hebt gy my te zeggen?
klaes,
met opgezetten zin.
Moeder! er komt een dag in het leven, waer in men gevoelt dat men ophoudt van kind te zyn, en dat men begint man te worden. Welnu, deze dag is heden voor my gekomen, want, gelyk gy ziet, heb ik my ontdaen van alles wat de kindschheid nog eigen was. | |
[pagina 28]
| |
anna.
Hemel! wat beteekenen deze ernstige woorden?.. Gy verontrust my, Klaes.
klaes.
Ik weet dat gy daer weinig aen gewoon zyt; maer stel u gerust, moeder, ik spreek u met gezond verstand, en ik heb u immers gezegd dat ik heden geen kind meer was. Wanneer men vyftien jaren oud is moet men beginnen te overleggen... Dat verwondert u, niet waer? ik, zoo onbezonnen, zoo los, zoo snakerig... Ja, moeder, men moet beginnen te overleggen en de toekomst te gemoet zien; ik wil zeggen dat men aen een staet moet denken, want vader en moeder kunnen niet eeuwig blyven leven; en 't is 't geen ik heb gedaen.
anna.
Gy hebt aen een staet gedacht, Klaes! ach! ik wensch er u geluk over.
klaes.
Ja, moeder, een schoone en roemvolle staet, waer in hy, die hem omhelst, verheerlykt wordt, waer in den voortgang snel is voor hem, by wien het aen moed niet mangelt.
anna.
En welke is die?
klaes.
De staet van soldaet.
anna.
Wat zegt gy?
klaes.
Kyk, moeder... gy zult u misschien kwaed maken, maer het is beter dat ik dit in eens regt uit zegge... Welnu, ik vertrek, ik ga mede naer den oorlog.
anna,
droevig.
Ach! ongelukkig kind! gy wilt my dan van verdriet doen sterven...
klaes.
O neen, neen, moeder! ik heb u misschien reeds al te | |
[pagina 29]
| |
veel verdriet in myn leven veroorzaekt... ik beken dat ik ongelyk had... dat ik een nietdeug, en onwaerdig van al uwe teederheid was, en 't is daerom dat ik my wil beteren. Ja, moeder, ik wil een braef en deugdzaem zoon worden; maer gy moet my myne roeping laten volgen... ik ben niet geboren om koorn te dorschen of aerdappels te planten... en ik gevoel dat ik hier altoos het ongeluk myner ouders zou zyn, terwyl ik ginds misschien een dag de luister onzer familie kan worden. No 5 Wyze: Lekain, mon cher.
Geloof my, ja, 'k ben niet meer wuft van zin,
De boerenstiel kon nimmer my bekoren.
Myn vader vond zyn grootst geluk daer in,
Hy was misschien daer voor geboren.
Welaen, doen wy al wat wy kunnen doen;
Besteden wy ons beider ermen,
Hy om nog lang het Vaderland te voên,
En ik om 't zelve te beschermen.
anna.
En gy denkt dat ik u maer zoo zal laten vertrekken?
klaes.
O moeder! gy zult my uwe toestemming geven... gy zult niet maken dat ik u ongehoorzaem moet worden... gy zult uw zoon zonder uwen zegen niet doen vertrekken.
anna.
O verhoop nimmer, ongelukkig kind, dat ik in uw hatelyk besluit toestemmen zal.
klaes,
met standvastigheid.
Dan zal ik genoodzaekt zyn, moeder! uwe toestemming te ontberen.
anna.
Wat durft ge my zeggen,.. welaen... 't is 't geen wy zullen gaen zien. (Roepende.) Van Dorp!!! Van Dorp!!!
| |
[pagina 30]
| |
Twaelfde tooneel.
De vorigen, VAN DORP, een weinig daerna GERTRUIDA en DAPPERMAN met wapens en bagagie.
van dorp.
Hier ben ik, vrouw Anna!
anna.
Heb eens de goedheid, gezwind dit heerken tot morgen met water en brood in zyne slaepkamer op te sluiten.
dapperman,
ter zyde.
Ik weet wat het is... de kleine heeft gesproken...
van dorp.
Wat heeft hy weêr al verricht?
klaes.
Bah! niets vader...
anna.
Ei lieve! niets, niet waer?.. maer ik zal u vinden, jongen! ik zal u leeren.
klaes.
Is het dan zulk een kwaed van soldaet te willen worden?
anna.
Kwaed of niet, 't is genoeg dat ik het u verbiede.
dapperman,
ter zyde.
Heb dan eene goede roeping met zulke pioten van ouders.
van dorp.
Ha! hy wil soldaet worden? Kom, jongen lief! wy gaen te samen naer den zolder uwe
exercicie
leeren.
klaes,
weenende van spyt.
Het is wreed van niet te mogen... het is... maer laet my dan ten minste den sergeant een laetsten vaerwel zeggen.
anna,
hem binnen stootende.
Vooruit... nagel van myne doodkist... vooruit... (Anna en Van Dorp af.)
| |
[pagina 31]
| |
Dertiende tooneel.DAPPERMAN, GERTRUIDA.
dapperman.
De drommel! mama Van Dorp windt er niet veel doekjes om... 't is jammer! de kleine zou zynen weg gemaekt hebben, ik ben er zeker van. Maer, dewyl de moeder langs dat oor niet schynt te hooren, zullen wy moeten eindigen met stilletjes zonder hem af te marcheren, ten ware dat myn suikerhartje in zyne plaetse wilde mede gaen, dan zou ik my, selderment! toch over de ruiling niet beklagen.
gertruida.
Kyk! de slimme vos...
dapperman.
Honderd baijonnetten! gy zoudt de schoonste vivandière zyn welke ik ooit gezien heb.
gertruida.
Denkt gy dat?
dapperman.
Op myn woord van eer!.. gy zoudt neering hebben, troeteltje, alleenelyk voor uw dievenoogjes.
gertruida.
Ik houd er niet van... ik heb liever geene... en boerin te blyven.
dapperman.
Neen!
gertruida.
Neen.
dapperman.
In dat geval: elk zyn goeste, zei de man, en hy at zyn kind's pap uit. - Er blyft my dus niets anders over dan u myn vaerwel te zeggen, (want ik wil u niet vragen of gy my standvastig wilt blyven; dit woord staet tegenwoordig raer op 't rapport,) en u eens voor de laetste mael braef te omhelzen. | |
[pagina 32]
| |
gertruida.
Welaen! dit laet zich hooren... dezen keer zal ik zelfs de eerste de wang bieden. (Hy omhelst haer op het oogenblik dat Vrouwenschrik met eene schotel pap aen de deur verschynt.)
| |
Veertiende tooneel.
De vorigen, VROUWENSCHRIK, weinig daerna ANNA en VAN DORP.
vrouwenschrik,
de schotel latende vallen.
God van hier boven! wat heb ik gezien!
dapperman.
Welnu! wat doet gy, Vrouwenschrik?..
vrouwenschrik.
Sa, sergeant! het schynt my dat ik het ben die het u zou moeten vragen.
dapperman.
Ik heb Gertruida omhelsd... vindt gy dat zoo wonderlyk?
vrouwenschrik.
Neen, want ik zou het veel wonderlyker vinden, zoo ik het ware geweest. Maer 't is gelyk, het is slecht... het is zeer slecht, Gertruida... sints drie weken staet zy my een kus schuldig; onmogelyk van iets van die meid te krygen.
gertruida.
Wie zegt dat?
vrouwenschrik.
Ja, eene oorveeg of een eemer water over het lyf, gelyk dezen namiddag... maer zie, 't is gelyk, ik borg niet meer want ik vertrek, en ik wil betaeld zyn in munt, in goede klinkende mant... Komaen, daer is myne wang.
gertruida,
hem eene oorveeg gevende.
Welaen, dewyl gy nu toch vertrekt... daer...
vrouwenschrik.
Ei! | |
[pagina 33]
| |
gertruida.
Het is munt... het is goede klinkende munt. (Men hoort den trommel slaen; Anna en Van Dorp verschynen.)
dapperman,
Kom... het is tyd... vertrekken wy.
anna.
Welaen, jongens... goede reis! en als ge langs hier nog komt, vergeet deze hoeve niet.
dapperman.
Gy moogt er op rekenen... En onze kleine, mamaetje Van Dorp... hebt gy hem tot bedaring gekregen?
anna.
Zonder moeite.
dapperman.
Het verheugt my... Die kleine duivel meende het toch ernstig.
anna.
Ja, maer als ik spreek...
van dorp.
O! als myne vrouw spreekt, sergeant!..
dapperman.
Ik kan het gelooven; zy gebruikt beslissende redenen, mama Van Dorp. - Om het even, 't is jammer... Hy zou misschien generael geworden zyn.
vrouwenschrik.
Of korporael.
dapperman.
't Is ook mogelyk... Welaen, myne vrienden! men wacht ons... Vaerwel, vader Van Dorp... vaerwel, mama van Dorp... (Hy omhelst haer.)
vrouwenschrik.
Kyk! de sergeant! welnu, 't is gelyk, ik wil toch ook iemand omhelzen... mama Van Dorp, met uwe permissie?
anna.
Wel, waerom niet... (Hy omhelst haer.)
| |
[pagina 34]
| |
van dorp.
Vaertwel, brave jongens... vaertwel!
dapperman.
Vaerwel! Truitje! Ik zal u weêr komen vinden... zonder missen... Vaerwel... en nu voorwaerts marsch, Vrouwenschrik. (Muzyk tot het einde.)
(De soldaten verwyderen zich, een laetsten vaerwel aen Anna en Van Dorp zeggende. Allen bereiden zich om in huis te gaen, wanneer men Klaes zachtjes het zoldervenster ziet openen. Zoodra zy binnen zyn, steekt hy zyn kop buiten, werpt een klein pakje, in een zakdoek geknoopt, uit het venster.)
klaes.
Niemand meer... Welaen, op Gods genade. (Hy laet zich langs den muer uit het venster zinken.) Daer ben ik... zy kunnen nog niet ver zyn... Vaertwel, moeder en vader... God! bescherm my!
(Hy verdwynt langs den kant langswaer de soldaten vertrokken zyn.)
DE GORDYN VALT.
|
|